ENTERTAINMENT

Με ποιο τραγούδι του Θάνου Μικρούτσικου έχεις κολλήσει

Το PopCode ανατρέχει στο έργο του μεγάλου καλλιτέχνη με τα αγαπημένα τραγούδια του.

Κάθε βδομάδα το πλήρωμα του PopCode θα μοιράζεται τα πιο πρόσφατα κολλήματά του. Μπορεί να είναι τραγούδια, βιντεάκια, ταινίες, εκθέσεις, tweets, ή οτιδήποτε άλλο οποιουδήποτε pop culture που τους έχει φάει ένα αξιοσέβαστο κομμάτι χρόνου και εμμονής.

Αυτή την εβδομάδα, με αφορμή τη συνέντευξη του Θάνου Μικρούτσικου το Σάββατο στις 16.00, στο Ραδιόφωνο 24/7 στους 88,6, στην εκπομπή του Ηλία Μπενέτου ‘Έναν Μύθο Θα Σας Πω’, το πλήρωμα μαζεύτηκε ξανά για να μοιραστεί τα αγαπημένα του τραγούδια από τον δημιουργό και να σε ρωτήσει για τα δικά σου.

Η ‘Ρόζα’ για τον Μάνο Μίχαλο

Στα αυτιά και το μυαλό μου είναι ένα από τα τραγούδια που πρέπει να δώσει η Ελλάδα στην περίπτωση που κάποιος εξωγήινος πολιτισμός επισκεφθεί τη Γη. Από την πρώτη νότα, από το πρώτο λαϊκό, βαρύ άκουσμα που νιώθεις με το που ξεκινάει η μελωδία του Θάνου Μικρούτσικου, αντιλαμβάνεσαι ότι η ζωή (την οποία προσπαθεί να ερμηνεύσει ο Άλκης Αλκαίος στους στίχους του) θέλει δυνατά βήματα, σταθερό πάτημα. Σαν ένα βαρύ ζεϊμπέκικο. Στο συγκεκριμένο τραγούδι, έχουν συναντηθεί ορισμένα από τα σημαντικότερα μυαλά και ταλέντα της ελληνικής μουσικής, σε σύνθεση, στίχους και φυσικά ερμηνεία αφού ο Δημήτρης Μητροπάνος δίνει σάρκα και οστά στις λέξεις και τις νότες, μεταμορφώνει τη Ρόζα σε πραγματικό πρόσωπο. Σε πραγματικό θρύλο.

Το ‘Καραντί’ για τον Γιώργο Μυλωνά

Ως γιος ναυτικού, έχω ιδιαίτερη αδυναμία στα τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου που βασίζονται σε ποιήματα του Νίκου Καββαδία. Καραντί σημαίνει θαλασσοταραχή και τα 2:21 που διαρκεί το ‘Καραντί’ χτίζεται μια θαλασσοταραχή με τη μουσική του Μικρούτσικου, τους στίχους του Καββαδία και τη φωνή της Ρίτας Αντωνοπούλου, έτοιμο να πετάξει τον ακροατή σαν καρυδότσουφλο πάνω σε κάποια ξέρα. (Κινηματογραφικά το καραντί έχει αποδοθεί μαεστρικά από τον Βούλγαρη στην ‘Μικρά Αγγλία’. Δείτε την ξανά). Έχουν υπάρξει άπειρες μέρες που το συγκεκριμένο τραγούδι έχει τερματίσει το προσωπικό μου ρεκόρ στο ριπίτ. Το παράπονο που έχω από τον εαυτό μου είναι ότι δεν έχω πάει ακόμα να δω τον Μικρούτσικο να το παίζει live.

Οι ‘7 Νάνοι’ για τον Στέφανο Τριαντάφυλλο

Αν μπορώ να απομονώσω κάτι που διεκδικεί τον τίτλο “πολιτιστική κληρονομιά” από τον πατέρα μου είναι ο Νίκος Καββαδίας. Και κατ’ επέκταση τα τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου: την πρώτη γνωριμία με το “Μαχαίρι”, την κινηματογραφική ‘Γυναίκα’ από τη φωνή του Γιάννη Κούτρα που μοιάζει περισσότερο με ταινία παρά τραγούδι, τα κύματα του “Kuro Siwo” και οι μπάσες στεριές του ‘Καραντί’, το αντιφασιστικό μανιφέστο του ‘Λόρκα’, τον ροκ-εν-ρολ Ουίλι από το Τζιμπουτί, την πικρή εξομολόγηση “του ανάξιου εραστή”. Χρειάστηκαν να περάσουν χρόνια για να διασπαστεί το δίπολο και να συστηθεί ο άλλος Μικρούτσικος, της Ρόζας, του Άλκη Αλκαίου και πάνω από όλα του νυν αγαπημένου ‘Μπέρτολτ Μπρεχτ‘. Πρόκειται για τη μελωποίηση των αυτοβιογραφικών στίχων του Γερμανού ποιητή από τα μαύρα δάση, με τον λυρικό τρόπο σήμα-κατατεθέν του κορυφαίου – κατά τη γνώμη μου – συνθέτη. Αλλά, μεταξύ μας μιλάμε, όταν ακούς το όνομα του είναι δεδομένο ότι θα τον σκεφτείς πάνω στο πιάνο να παίζει με όλο του του “είναι”, όχι μόνο με τα δάχτυλα. Πατάει πλήκτρα με τους ώμους, με το μούσι, με το στήθος, με το μέτωπο που έχει κολλημένη από τον ιδρώτα πάνω του τη ασπρόμαυρη φράντζα. Ένα πιάνο και ένας προβολέας. Μόνος του. Αυτός και ο Καββαδίας. Μουσικές ακροβασίες γεμάτες συναίσθημα. Και ύστερα; “Εφτά. Σε παίρνει αριστέρα, μην το ζορίζεις…” Δεν γίνεται αυτό το τραγούδι να μη σε λερώσει.

Το Άρλεκιν για την Έρρικα Ρούσσου

Πριν από περίπου ένα χρόνο, είχα την τύχη να συναντήσω τον μαέστρο στο σπίτι του στο Μετς. Ένα από τα πιο δυνατά στιγμιότυπα εκείνης της ημέρας έχει τον ίδιο να με ρωτά ποιο τραγούδι θα ήθελα να παίξει στο πιάνο την ώρα που θα τον φωτογραφίζουν. Αυθόρμητα, του απάντησα το ‘Άρλεκιν’ και εκείνος ξεκίνησε να παιχνιδίζει τα πλήκτρα του.

Τη συνέντευξή του (και τις 5000 και βάλε λέξεις), την έγραψα ακούγοντας σε λουπ το Άρλεκιν.

Αυτό κάνω και τώρα.

Οι ‘Μικρές Νοθείες’ για τον Γρηγόρη Μπάτη

Δεν ξέρω αν ο Θάνος Μικρούτσικος είναι ο σπουδαιότερος συνθέτης της γενιάς του (είναι άδικο άλλωστε να μπαίνουμε σε τέτοια ερωτήματα), ωστόσο μπορώ να γράψω με σιγουριά ότι είναι ο συνθέτης που έχω συνδυάσει με πολλά και διαφορετικά κομμάτια της ζωής μου. Κάθε του τραγούδι είναι και μια ιστορία μου και κάθε του νότα με ταξιδεύει σε διαφορετική ηλικιακή φάση. Δεν θα ξεχάσω ας πούμε τον Γουίλι τον μαύρο θερμαστή από το Τζιμπουτί και την ηλεκτρική κιθάρα, που ήταν από τα πρώτα ροκ άσματα της ζωής μου. Ούτε μπορώ να βγάλω από το μυαλό μου την Θεσσαλονίκη που είχα τραγουδήσει για νανούρισμα στον πρώτο μου έρωτα. Είναι και η ‘Ρόζα’, που σε κάνει να καταλαβαίνεις τι θα πει ελληνικό λαϊκό τραγούδι, είναι και το ‘Για το φτωχό Μπέρτολτ Μπρεχτ’ που το πιάνο συνοδεύει τόσο αρμονικά οργισμένους στίχους όπως το “Ελπίζω στους σεισμούς που μέλλονται για να ‘ρθουν”. Ωστόσο, το τραγούδι που σίγουρα έχω ακούσει περισσότερες φορές στη ζωή μου και η μελωδία του πιάνου του σε συνδυασμό με τους μοναδικούς στίχους του Οδυσσέα Ιωάννου και την ασύγκριτη φωνή του Βασίλη (Παπακωνσταντίνου), υψώνουν κάθε τρίχα του κορμιού μου από την πρώτη νότα είναι οι ‘Μικρές Νοθείες’. Ένα τραγούδι που νιώθω τόσο δικό μου.

Το ‘Για τον φτωχό B.B.’ για τον Αντώνη Τζαβάρα

Αν έπρεπε να διαλέξω ένα μόνο τραγούδι του Θάνου Μικρούτσικου, με κλειστά μάτια, χωρίς ανάσα, χωρίς σκέψη και με εκατομμύρια σκέψεις να χτυπάνε αλύπητα, θα επέλεγα το ‘Για τον φτωχό B.B’. Εκεί, κατά τη γνώμη μου, ο συνθέτης επιβάλει για πρώτη σε μας τους ανυποψίαστους αυτό που μόνο η δική του μουσική μπορεί να επιβάλει τόσο επιτακτικά: την ανησυχία. Αυτήν την ύπουλη ανατριχίλα που συνεχίζεται ακόμα κι όταν το τραγούδι έχει τελειώσει. Το πιάνο και η ερμηνεία του Θάνου ξερνάνε δίνες και ακινησία, αποκοτιά και παραίτηση, πανωλεθρία και θρίαμβο, όλα σε ποσότητες που δεν γίνεται να διαχειριστείς, όσες φορές κι αν δοκιμάσεις να σταθείς στη μέση τους. Αν μ’ αφήνεις να διαλέξω άλλο ένα, θα σου παίξω αυτό που δεν μ’ αφήνει να κοιμηθώ τώρα τελευταία. Με στίχους του ολιγογράφου Κώστα Λαχά και με την ερμηνεία του Μίλτου Πασχαλίδη.

To ‘Πάντα Γελαστοί’ για τον Κωνσταντίνο Αμπατζή

Ομολογώ ότι η σχέση μου με τους Έλληνες συνθέτες είναι κάπως γλυκά μπερδεμένη. Ενώ γνωρίζω τη συντριπτική πλειονότητα των κομματιών, ποτέ δεν θυμάμαι ποιος είναι ο συνθέτης και ποιος ο στιχουργός, ενώ αρκετές είναι οι φορές που δεν βάζω το χέρι μου στη φωτιά και για τον ερμηνευτή. Αναζητώντας λοιπόν όλα τα τραγούδια που έχει συνθέσει ο Θάνος Μικρούτσικος, ένιωσα ένα ελαφρύ δέος κι από εκεί που δυσκολευόμουν να αναφέρω ένα, έφτασα στο σημείο να δυσκολεύομαι να καταλήξω μόνο σε ένα αγαπημένο. Μετά από πολλή σκέψη και μπόλικες ακροάσεις, θα πω το ‘Πάντα Γελαστοί’, διοτί η υπέροχη μουσική του Μικρούτσικου, σε συνδυασμό με τους στίχους του Αλκαίου και την μοναδική φωνή του Μητροπάνου, καταφέρνουν πάντα να μου δημιουργήσουν ένα μελαγχολικό και ταυτόχρονα τρομερά αισιόδοξο συναίσθημα και επειδή είναι αδύνατο να ακούσω το ρεφρέν δίχως έστω και μια φορά να ανατριχιάσω.

Το ‘Ερωτικό’ για τον Θέμη Καίσαρη

Θα μπορούσα να βάλω καμιά δεκάρια άλλα. Απ’τους ‘Νάνους’ στο ‘Καραντί’, απ’τη ‘Ρόζα’ και το ‘Πάντα γελαστοί’ στον ‘Τηλεφωνητή’, το ‘Μη σε νοιάζει’ και την ‘Πίστα από Φώσφορο’.

Αλλά, δεν γίνεται να ξεφύγω απ’το ‘Ερωτικό’. Κανείς μας βασικά. Αγαπήθηκε απ’το κοινό πριν καν κυκλοφορήσει σε δίσκο, πριν καν ακουστεί στο ράδιο, όταν το καλοκαίρι του 1981 το έλεγε στις συναυλίες η Αλεξίου. Ο Μικρούτσικος δεν της έκανε τη χάρη να της το δώσει και το έβαλε στο Εμπάργο, τον δίσκο του 1982, όπου και το είπε πρώτος ο Μητσιάς.

Έκτοτε το τραγούδησαν πολλοί και τελικά δεν έχει σημασία από ποιον το ακούς, αν το λες Ερωτικό ή αν υποκύπτεις στον άθλιο πειρασμό της Πιρόγας. Δεν γίνεται να του αντισταθείς. Οι πρώτες νότες στη Ρόζα είναι βιαστικές, δίνουν γρήγορα τον λόγο στον Μητροπάνο. Στο Ερωτικό το εισαγωγικό πιάνο είναι ένα τραγούδι από μόνο του, είναι σαν την εισαγωγή του ‘Strawberry Fields’, είναι η αίσθηση όλων των στίχων σε είκοσι δευτερόλεπτα. Το ίδιο και το σόλο, δεν έχει τα νεύρα αυτού της Ρόζας, αλλά όλο το παράπονο για το πως να ημερέψει ο νους μ’ένα σεντόνι, που σκούριασε του κλειδιού του παραδείσου.

Ο ίδιος ο Μικρούτσικος έχει πει πως ο Αλκαίος τότε έγραψε το πρώτο του τραγούδι συγκυρίας, τραγούδι δηλαδή που “θα λειτουργήσει στο μέλλον ως αρχαιολογικό εύρημα, μετά από 100-150 χρόνια κάποιοι θα το ακούν και θα καταλαβαίνουν πως ζούσαν εμείς οι πρόγονοι τους”. Για μένα θα είναι πάντα ένα απ’αυτά, τα λίγα, που άπαξ κι ακουστεί η εισαγωγή τους, μου είναι αδύνατον να κάνω οτιδήποτε άλλο απ’το να τα ακούσω.

Ο ‘Λύχνος του Αλλαδίνου’ για τη Μαριλέλλα Αντωνοπούλου

Για τον στίχο “Την ανεξήγητη γραφή να λύσω πόλεμο”. Γιατί στα 13 που ξεκίνησα ν’ ακούω Χάρη & Πάνο είχα κλειστεί μια μέρα ολόκληρη σ’ ένα δωμάτιο να μάθω τους στίχους του Καββαδία- που τότε ακόμα δεν είχα ιδέα ποιος ήταν. Γιατί θυμάμαι πως είχα τρέξει στη μάνα μου να μου εξηγήσει ορισμένες άγνωστες λέξεις, όπως φαλλός, ρεγάλο, λαγόνες και Κονακρί. Γιατί ακόμα τότε είχα “χεράκια” και πίστευα πως αν έτριβα το λυχνάρι, θα ‘βγαινε τζίνι γυρεύοντας ευχές.

Το ‘Άννα Μην Κλαις’ για τον Θανάση Κρεκούκια

Ο Θάνος Μικρούτσικος έχει συνθέσει τη μεγαλύτερη μουσική μου επιρροή, τον πιο αγαπημένο μου ελληνικό δίσκο, τον ‘Σταυρό του Νότου’. Είχα γράψει παλιότερα ότι στις χαρακιές του βινύλιου, ο Νίκος Καββαδίας ανοίγει τα όνειρα με τέτοια πειθώ, που μυρίζεις την αρμύρα και ακούς την αντάρα της θάλασσας, αγγίζεις τον ορίζοντα και κουνιέσαι μεσοπέλαγα κρατώντας το κατάρτι. Το θαυματουργό πιάνο του Θάνου ξεδίπλωσε όλη του τη μαγεία στις παρτιτούρες φτιάχνοντας ένα μοναδικό έργο, μια πραγματική παρακαταθήκη για την ελληνική δισκογραφία, αναδεικνύοντας με τον καλύτερο τρόπο τους συμβολισμούς και τις εικόνες του ποιητή, μέσα από αμέτρητες μουσικές φόρμες και τρεις υπέροχες φωνές, αυτές της Αιμιλίας Σαρρή, του Βασίλη Παπακωνσταντίνου και – κυρίως – του Γιάννη Κούτρα. Όμως αυτό που νιώθω κάθε φορά που ακούω την τελετουργική ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη στο ‘Άννα μην κλαις’ του Μπρεχτ, είναι τόσο μονότονα σαγηνευτικό, που δεν μου αφήνει άλλη επιλογή. Τα πλήκτρα αιμορραγούν αδιέξοδα, ταξιδεύοντας τη λυρική αντήχηση του πόνου στο άπειρο. Δραπετεύουν οι νότες για να γίνουν ένα με την μελωδική πρόζα του εφιάλτη, με μια σαφήνεια γεμάτη σκληρότητα, αλλά και με μια στοργή γεμάτη αρμονία.

***

Συντονίσου κι εσύ αυτό το Σάββατο στις 16.00 μ.μ. στους 88,6,  Ραδιόφωνο 24/7, για να ακούσεις τον Θάνο Μικρούτσικο στην εκπομπή ‘Έναν Μύθο Θα Σας Πω’ με τον Ηλία Μπενέτο.