‘Space Jam’: Ο πραγματικός εξωγήινος ήταν πάντα ο Michael Jordan

Η ταινία

Όταν μιλάμε για ταινίες των ‘90s με τη μανιακή ενέργεια ενός κλασικού μικρού μήκους καρτούν τότε η “Μάσκα” σίγουρα έχει την πλέον περίοπτη θέση, κι αν το “Space Jam” δεν φτάνει καλλιτεχνικά ιδιαίτερα μακριά, τότε πρέπει πάντα να εκτιμάμε το ότι ήταν πολύ πιο αξιοπρεπές και διασκεδαστικό σαν αποτέλεσμα από ό,τι θα μπορούσε (ή και θα έπρεπε!) να είναι.

Φτιαγμένο ώστε να εκμεταλλευτεί ένα σχεδόν ανοιχτό δημόσιο ερώτημα, δηλαδή τις συνθήκες υπό τις οποίες ο Τζόρνταν πρώτα εγκατέλειψε κι ύστερα επέστρεψε στο ΝΒΑ, η ταινία αρπάζει το high concept της και τρέχει ασταμάτητα με αυτό προς την απέναντι μπασκέτα. Ο Τζόρνταν της ταινίας παίζει μπέιζμπολ, είναι χάλια σε αυτό αλλά έχει παρατρεχάμενους που τον προστατεύουν από τη σκληρή αλήθεια (ο Γουέιν Νάιτ του “Seinfeld” είναι απλά τέλειος στο ρόλο) αλλά μια μεγάλη κρίση τον φέρνει αντιμέτωπο με την αλήθεια, πως πάντα ήταν γεννημένος σε αυτό τον πλανήτη (ή σε κάποιον άλλον, δεν έχει σημασία) για να παίζει μπάσκετ.

Αυτό το κομμάτι ιστορίας μυστηριωδώς απουσίαζε από το “Last Dance”, όμως ένα μάτσο εξωγήινοι απειλούν να επιτεθούν στη Γη και όλα καταλήγουν σε ένα στοίχημα, σε έναν αγώνα μπάσκετ. Και γιατί όχι- όλες οι μεγάλες διαφωνίες έτσι έπρεπε να λύνονται.

Οι εξωγήινοι μαζεύουν τους καλύτερους παίχτες του ΝΒΑ και παίρνουν τις ικανότητές τους, δίνοντάς έτσι τη δυνατότητα στη μισή λίγκα να περάσει για καμέο από την ταινία (αλλά και για φιλικό διπλό προπόνησης στο JordanDome που η Warner είχε κατασκευάσει για να μπορεί να παίζει ο Τζόρνταν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και μη μένει πίσω σε φυσική κατάσταση). Πού να φανταστούν βέβαια πως σε αυτό το σημείο, ο καλύτερος παίχτης στον κόσμο δεν έπαιζε στο ΝΒΑ. Έτσι, τα Looney Tunes στρατολογούν τον MJ για τον αγώνα της σωτηρίας του πλανήτη, στον οποίον σημειωτέον ο Jordan δεν συμφωνεί κατευθείαν να παίξει, αλλά μόνο αφού οι εξωγήινοι του πατάνε τον εγωισμό- συνεπές βάσει όσων ξέρουμε σήμερα.

Η ταινία έχει υπέρ της τον τεχνικό εντυπωσιασμό, καθώς η μίξη ανθρώπων και καρτούν μοιάζει πιο φαν από ποτέ και ποτέ ο ρυθμός δεν χωλαίνει ούτε κάτι μοιάζει ατελές. Το μεγάλο βάρος της υπόθεσης το σηκώνει αναμφίβολα το concept και οι δύο σταρς: Από τη μία ο Τζόρνταν φέρνει την αύρα του, φέρνει τους ΝΒΑers και φέρνει το μπάσκετ, σε μια ευχάριστα καρτουνίστικη διάστασή του. Από την άλλη ο Μπαγκς Μπάνι φέρνει τα Looney Tunes και τη δική τους ενέργεια, έστω κι αν στην πραγματικότητα από την ταινία απουσιάζουν τα gags του βεληνεκούς ενός Τσακ Τζόουνς.

Η ταινία είναι εν τέλει ικανοποιημένη με τον εαυτό της ως τεχνικό επίτευγμα κι ως μίξη συστατικών που από μόνα τους αρκούν για να διασκεδάσουν τον θεατή. Κι είναι ΟΚ αυτό! Το “Space Jam” πάντα ήταν, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ένα κουλ στοιχείο των ‘90s. Το μπάσκετ, τα καρτούν, και φυσικά η μουσική.

Α, και μια απολύτως ικανοποιητική εξήγηση της επιστροφής του Τζόρνταν στην ενεργό δράση. Τι άλλο να θέλει ένας έφηβος το 1996;

Το ταμείο

Η ταινία ήταν ογκόλιθος στην εποχή της με ένα τρόπο που ξεπερνούσε τα στενά όρια του box office. Ήταν μια πλήρης μιντιακή και διαφημιστική επικράτηση, με Happy Meals στα McDonald’s, με παπούτσια, με φανέλες (με τον Μάγκσι Μπόγκς δημοφιλέστερο από ποτέ εκείνη τη στιγμή), μ με βιντεοπαιχνίδια, με ένα σάουντρακ που έγινε 6 φορές πλατινένιο και απέφερε στην ταινία τη μεγαλύτερή της διάκριση, 2 Γκράμι για το “I Believe I Can Fly” του R Kelly (άβολο).

Ήταν πολύ δύσκολο να είσαι έφηβος εκείνο το διάστημα και να μην έχεις κάποιο κομμάτι του όλου “Space Jam” experience στην ύπαρξή σου. Σε κάθε περίπτωση, η ταινία μάζεψε 230 εκατομμύρια δολάρια στο παγκόσμιο box office, αλλά αυτός ο αριθμός πραγματικά δεν είναι δυνατόν να περιγράψει την επιτυχία για την οποία μιλάμε.

Πολλές απόπειρες έγιναν για να μπει μπροστά ένα σίκουελ, κι ακόμα κι όταν ο Τζόρνταν δεν ενδιαφέρθηκε, υπήρχαν σκέψεις για αντίστοιχα φιλμ αλλά σε άλλα σπορ, από Τάιγκερ Γουντς μέχρι Τόνι Χωκ. Μια από τις εκδοχές, το “Spy Jam” με τον Τζάκι Τσαν, μετεξελίχθηκε σεαυτό που τελικά έγινε η επόμενη εμφάνιση των Looney Tunes στη μεγάλη οθόνη, το “Looney Tunes: Back in Action” του 2003. Το box office εκεί ήταν λιγότερα από 70 εκατομμύρια. So.

Η κριτική

Γράφοντας για το Chicago Tribune, ο Μάικλ Γουίλμινγκτον ξεκαθαρίζει πως διασκέδασε πολύ με την ταινία, αλλά υπήρχε ένα επιθυμητό άκρο στο οποίο το φιλμ δεν έφτασε.

«Ο Μάικλ δεν ίπταται αρκετά και τα Looney Tunes δεν μας κονιοποιούν με τον τρόπο που το έκαναν όταν ο Τσακ Τζόουνς ή ο Μπομπ Κλάμπετ ήταν υπεύθυνοι. […] Αυτό που έκανε σπουδαία τα παλιά Looney Tunes ήταν η μίξη άψογου ελέγχου και φαινομενικά άγριας αποχώρησης, που βλέπουμε σε αριστουργηματικά μικρού μήκους σαν το “Duck Amuck” του 1953, το “What’s Opera, Doc?” του 1957 και το “One Froggy Evening” του 1955 — όλα σκηνοθετημένα από τον Τσακ Τζόουνς και γραμμένα από τον Μάικλ Μαλτέζε.

Σε εκείνες τις ταινίες, οι αρχικές ιδέες τεντώνονταν μέχρι να σπάσουν και οι χαρακτήρες πάλευαν μεταξύ τους με χάρη αλλά και ανένδοτο σαδισμό, μέχρι σημείο θανάτου ή τρέλας. Οι δημιουργοί εδώ ίσως ποντάρουν υπερβολικά πολύ στις αναμνήσεις ευχαρίστησης που εκείνα τα παλιά καρτούν μας είχαν δώσει. Όμως παρά τα ελαττώματά του, δε νομίζω πως το κοινό θα απογοητευτεί από το “Space Jam”. Είναι υπερβολικά καλοφτιαγμένο, και οι σταρς του υπερβολικά συμπαθείς. Η τεχνολογία αποζημιώνει. Στα παλιά καρτούν δε μπορούσες να έχεις τόσο πλούσιες, γεμάτες εικόνες — που είναι ίσως και ο λόγος που στηρίζονταν περισσότερο σε καλύτερες ιδέες και γράψιμο. Το “Space Jam” δεν είναι “What’s Opera, Doc?”, αλλά από την άλλη το ίδιο ισχύει και για τις περισσότερες ταινίες σήμερα».

Η σκηνή

Όπως πολύ σωστά σημείωσε κι η Ιωσηφίνα στο πρόσφατο ομαδικό θέμα πάνω στο ‘Last Dance’: «Yaaaaaas».

Το trivia

Ο Τζο Πίτκα, σκηνοθέτης του “Space Jam”, είχε γυρίσει άλλη μια ταινία πριν από αυτή (το “Let It Ride” με τον Ρίτσαρντ Ντρέιφους και μουσική Τζόρτζιο Μορόντερ[!]) αλλά τα επιτεύγματά του είναι στον χώρο της διαφήμισης και του βίντεο-κλιπ. Το 2014 μπήκε στο Advertising Hall of Fame ενώ από το σωματείο των σκηνοθετών έχει κερδίσει 3 βραβεία και 15 υποψηφιότητες μαζί με ένα τιμητικό DGA Honors Award λόγω της “συνεισφοράς στην αμερικάνικη κουλτούρα”.

Τα διασημότερα έργα του είναι στην πραγματικότητα μια σειρά από βίντεο-κλιπ για τον Μάικλ Τζάκσον όπως το “Dirty Diana” και το “The Way You Make Me Feel”. Η κορυφαία του όμως δουλειά είναι το παραπάνω βίντεο για το “Free as a Bird” από το “Anthology 1” των Beatles. Ένα βίντεο φτιαγμένο από την οπτική ενός πουλιού που συναντά κάθε πιθανή αναφορά σε ένα ταξίδι μέσα στην μουσική ιστορία της μπάντας. Όσκαρ ο Πίτκα μπορεί να μην διεκδίκησε ποτέ του, αλλά για αυτό το βίντεο πήρε το Γκράμι.

Ο χαρακτήρας

Η Λόλα Μπάνι έχει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον από όλους. Όλοι οι χαρακτήρες της ταινίας είναι είτε θρύλοι/μονόλιθοι (από τον Τζόρνταν ως τα καρτούν, είναι εμβλήματα και αναλλοίωτες προσωπικότητες που ξεπερνούν την ταινία) είτε αναγνωρίσιμοι περαστικοί σε μια επίδειξη ικανοτήτων (μπασκετικών ή κωμικών), αλλά η Λόλα είναι κάτι διαφορετικό. Είναι ένας ορίτζιναλ χαρακτήρας που πηγάζει από τη μία από τη θέληση να υπάρχει “η κοπέλα του Μπαγκς Μπάνι” όσο και ένας διαφορετικού τύπου (γυναικείος) χαρακτήρας.

Όπως απεικονίζεται στην ταινία αποτελεί μια μίξη διαφόρων προτύπων, εν μέρει και λόγω της εντελώς ‘90s σύγχυσης ως προς το ρόλο της στο σύμπαν του φιλμ. Η αρχική της σύλληψη την αποτύπωνε περισσότερο ως αγοροκόριτσο παρά οτιδήποτε άλλο, αλλά σύμφωνα με τις αναφορές της εποχής, άνθρωποι του στούντιο ήθελαν, πώς γίνεται να το θέσουμε κομψά, μια Πολύ Γυναικεία Γυναίκα. Το ότι μιλάμε για κατά βάση παιδικό καρτούν κάνει την όλη πρόθεση πίσω από αυτή την αλλαγή ακόμα πιο απίστευτη, αλλά σε κάθε περίπτωση πολλά από τα αρχικά στοιχεία της παρέμειναν- για παράδειγμα είναι στην ουσία το μόνο από τα καρτούν που είναι όντως καλή στο μπάσκετ.

Η κινησεολογία της ωστόσο διαθέτει στην τελική μορφή πολλά στοιχεία από femme fatale, διατηρώντας πάντως και το σκληρό περίβλημα που παραπέμπει σε κάτι σαν την Λορίν Μπακόλ στον “Μεγάλο Ύπνο”. Μέσα από τις αντιθέσεις της η Λόλα κατέλαβε το δικό της κομμάτι στην ποπ κουλτούρα, παραμένοντας ως και σήμερα ισχυρό brand ειδικά στην streetwear κουλτούρα.

Η καριέρα

Αναμφίβολα τη μεγαλύτερη επίδραση σε καριέρα η ταινία την είχε για τον Μπιλ Μάρεϊ. Μπορεί να μην εκτόξευσε την κινηματογραφική του καριέρα (ο Μάρεϊ ήταν ήδη φυσικά τεράστιο όνομα στη χολιγουντιανή κωμωδία) αλλά έκανε θαύματα για τη μπασκετική του, από την οποία αποχώρησε αήττητος.