Έρευνα Eteron: Πόσο δύσκολο είναι να ζεις με ενοίκιο στην Ελλάδα;

Το κόστος στέγασης συνολικότερα στη χώρα –στο οποίο περιλαμβάνονται τόσο τα ενοίκια όσο και πιθανά στεγαστικά δάνεια και πάγια έξοδα σπιτιού– αποτελεί τον δείκτη εκείνο με την υψηλότερη αύξηση, τον τελευταίο χρόνο: σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, από τον περσινό έως τον φετινό Μάιο, τα ποσά αυξήθηκαν κατά 36,1%, περισσότερο δηλαδή από οποιαδήποτε άλλο αγαθό και υπηρεσία.

Αλλά τούτο το βάρος δεν κατανέμεται ισόποσα σε όλο το κοινωνικό σύνολο: οι ενοικιαστές είναι ο πιο επισφαλής τροχός αυτής της αμάξης, οπότε στη συντριπτική πλειοψηφία τους νιώθουν το βάρος, το άγχος και την ανασφάλεια, όπως είχε δείξει σχετική αναφορά της Eurostat το 2020. Αλλά καμία έρευνα μέχρι πρότινος δεν είχε αφιερωθεί αποκλειστικά σε αυτό το βαλλόμενο κομμάτι της κοινωνίας, τα άτομα που είναι στο ενοίκιο.

Το κενό αυτό καλύπτει το τελευταίο εγχείρημα που ολοκληρώθηκε από την ομάδα του Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα: το «Ενοίκια στα Ύψη: Ο λόγος στις ενοικιάστριες και τους ενοικιαστές» είναι η πρώτη ποσοτική πανελλαδική έρευνα που σφυγμομετρά το αδιέξοδο του ενοικίου.

Περί τα 1.007 άτομα, ενοικιαστές και ενοικιάστριες, έλαβαν μέρος στις ηλεκτρονικές συνεντεύξεις (από τέλος Μαΐου έως αρχές Ιουνίου), με τον συντονισμό της εταιρίας aboutpeople που ανέλαβε την εκτέλεση της έρευνας.

Τι έδειξε η έρευνα του Eteron

Σε ένα ατελείωτο κυνήγι «ευκαιριών» βρίσκονται όσοι ενοικιαστές δεν είναι υψηλά αμειβόμενοι: τα σπίτια με ενοίκιο έως 350 ευρώ συγκεντρώνουν πάνω από το 80% όσων λαμβάνουν έως 500 ευρώ και πάνω από το 70% όσων λαμβάνουν έως 700 ευρώ. Σε παράλληλους δρόμους φαίνονται να κινούνται δηλαδή ενοίκια και μισθοί, οπότε λογικό είναι να μη βγαίνουν τα μαθηματικά στο τέλος του μήνα: μόλις το 27,8% δήλωσε στην έρευνα του Eteron ότι πληρώνει το ενοίκιο χωρίς να αντιμετωπίζει καμία δυσκολία – οι υπόλοιποι απάντησαν κυρίως «με αρκετή δυσκολία».

Το 6,2% δήλωσε ότι φτάνει συχνά στο σημείο να καθυστερήσει την πληρωμή, αλλά πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι μονάχα το 4% καταφέρνει να ζει όπως το ίδιο επιθυμεί και παράλληλα να κάνει μια στοιχειώδη αποταμίευση.

Συγκεκριμένα, η αδυναμία αποταμίευσης αναδεικνύεται σε πρωταρχική επίπτωση για όλες και όλους που συμμετείχαν στην έρευνα, ανεξάρτητα από το εισόδημα (μέσος όρος:. 49,2%), ενώ η οικονομική στενότητα και η δυσχέρεια είναι τα προβλήματα, που ακολουθούν κατά πόδας το σύνολο του πληθυσμού (μέσος όρος: 41%).

Το αποτέλεσμα πηγαίνει ντόμινο: το σπίτι είναι απαρέγκλιτο έξοδο, οπότε μέσα στο κύμα ακρίβειας των τελευταίων ετών το 12,6% αναγκάστηκε να βρει δεύτερη δουλειά, το 28,6% ακύρωσε προσωπικά σχέδια, ενώ κυρίαρχα συναισθήματα όλων είναι ανασφάλεια και άγχος. Και οι αλλαγές αυτές δεν επήλθαν αναγκαστικά ύστερα από αύξηση στο ενοίκιο καθαυτό: το 42,3% έχει υποστεί αύξηση από τον νοικάρη του τα τελευταία χρόνια, ενώ οι υπόλοιποι όχι. Το πρόβλημα παραμένει.

Διότι το ανεξέλεγκτο πρόβλημα των ενοικίων δεν είναι –ούτε πρέπει να εκλαμβάνεται ως– ξέχωρο από τις υπόλοιπες κρίσεις που βιώνουμε: την ενεργειακή, είτε την εργασιακή, για παράδειγμα. Αυτό διαφαίνεται σε διάφορα σημεία της έρευνας, αλλά πιο χαρακτηριστικά στο ερώτημα για τη λειτουργική δαπάνη που αυτήν τη στιγμή επιβαρύνει περισσότερο την τσέπη τους: το 65,5% κατέδειξε το κόστος του ρεύματος και τα ακριβά ενοίκια ήρθαν στη δεύτερη θέση, με 34,8%.

Το απρόσμενο της σφυγμομέτρησης από το Eteron είναι ότι οι ευθύνες επιτρέπονται πλέον με διαύγεια. Σταμάτησε ο κόσμος να διαβάζει τη ρίζα του προβλήματος αποκλειστικά και μόνο στην εξάπλωση των AirBnB: το 24,1% των ενοικιαστών/στριών του δείγματος κατέδειξε τη βραχυχρόνια μίσθωση, ενώ το 53,3% μίλησε για πλαφόν στα ενοίκια και το 45,3% για ευρύτερο έλεγχο της Πολιτείας στους ιδιοκτήτες.

Μήπως είναι επιτακτική πλέον η ανάγκη να μπει φρένο;