Θα διάβαζες ένα βιβλίο που γράφτηκε με τη βοήθεια του ChatGPT;

Μόλις η τεχνητή νοημοσύνη έγινε παιχνίδι στα χέρια όλων μας με μια απλή πληκτρολόγηση, το πρώτο που σκέφτηκα ήταν με ποιο τρόπο θα επηρεάσει τη λογοτεχνία. Τα βιβλία τα γράφουν άνθρωποι, οι άνθρωποι είναι γεμάτοι συναισθήματα και τα συναισθήματα κινούν τον κόσμο, αυτή είναι η ακολουθία στο κεφάλι μου.

Η δουλειά του συγγραφέα, μεταξύ άλλων, είναι να μεταφέρει τα συναισθήματα και τους προβληματισμούς που προκαλεί μια συνθήκη, να φέρνει μια κατάσταση στα μέτρα μας και να μας την παρουσιάζει όσο πιο ανθρώπινα γίνεται. Μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο το ChatGPT; Μπορεί, αλλά όχι αρκετά καλά μιας και ακόμα εκπαιδεύεται.

Παρ’ όλα αυτά, ακόμα κι αν δεν είναι σε θέση να γράψει όσο καλά γράφει ένας συγγραφέας (εξαρτάται τι αρέσει στον καθένα φυσικά), βρίσκει χώρο ακόμα και σε βραβευμένα μυθιστορήματα. Το Sympathy Tower Tokyo της Γιαπωνέζας Rie Qudan είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα. Το βιβλίο προκάλεσε αντιδράσεις στην Ιαπωνία όταν κέρδισε ένα σημαντικό βραβείο, παρότι είχε γραφτεί εν μέρει με τη βοήθεια του ChatGPT.

Πόσο ηθικό είναι κάτι τέτοιο; Όπως το δει κανείς. Η Qudan, πάντως, έδωσε μια συνέντευξη στον Guardian και δεν έδειξε να προβληματίζεται. «Δεν αισθάνομαι ιδιαίτερα δυστυχισμένη που η δουλειά μου χρησιμοποιείται για την εκπαίδευση της τεχνητής νοημοσύνης. Ακόμη κι αν αντιγραφεί, νιώθω σίγουρη ότι θα μείνει μέσα του ένα κομμάτι μου, το οποίο κανείς δεν μπορεί να αντιγράψει».

Στην καρδιά του Sympathy Tower Tokyo βρίσκεται η Ιαπωνέζα αρχιτέκτονας Sara Machina, που έχει αναλάβει να χτίσει έναν νέο πύργο για να στεγάζει καταδικασμένους εγκληματίες «σε συνθήκες γεμάτες κατανόηση και συμπόνια». Στο μυθιστόρημα, η Sara, η ίδια θύμα βίαιου εγκλήματος, αναρωτιέται αν αυτή η συγκεκριμένη στάση απέναντι στους εγκληματίες είναι σωστή.

«Σίγουρα είναι διαδεδομένη», λέει η ίδια. Ένα από τα ερεθίσματα για να γράψει το βιβλίο, προσθέτει, ήταν η δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού Shinzo Abe τον Ιούλιο του 2022. «Το άτομο που τον πυροβόλησε έγινε το κέντρο πολλής προσοχής στην Ιαπωνία και το παρελθόν του προκάλεσε μεγάλη συμπάθεια. Είχε μεγαλώσει σε ένα πολύ θρησκευόμενο σπίτι και του είχαν στερήσει την ελευθερία. Αυτή η ιδέα υπήρχε στο μυαλό μου για πολύ καιρό και όταν ήρθε η ώρα να γράψω το μυθιστόρημα, ξαναβγήκε στην επιφάνεια ως μέρος της διαδικασίας».

Το ζήτημα της στάσης της κοινωνίας απέναντι στους εγκληματίες διατρέχει όλη την ιστορία, άλλοτε σοβαρά κι άλλοτε σατιρικά. Οι πιθανοί ένοικοι του πύργου πρέπει να περάσουν ένα «Τεστ Συμπόνιας» για να κριθεί αν αξίζουν κατανόηση. Στο τεστ υπάρχει και η εξής ερώτηση: «Έχουν ποτέ οι γονείς σας συμπεριφερθεί βίαια απέναντί σας; – Ναι / Όχι / Δεν ξέρω». Tην τελική απόφαση, βέβαια, θα την πάρει η τεχνητή νοημοσύνη.

Το Sympathy Tower Tokyo κέρδισε το βραβείο Akutagawa το 2024 για νέους ή ανερχόμενους συγγραφείς. «Ήμουν ενθουσιασμένη», λέει η Qudan, «αλλά και απελευθερωμένη, γιατί μόλις κάνεις το ντεμπούτο σου ως συγγραφέας υπάρχει πάντα η πίεση να κερδίσεις αυτό το βραβείο».

Αλλά o λόγος που τράβηξε την προσοχή του αναγνωστικού κοινού ήταν άλλος: η Qudan δήλωσε ότι μέρος του – περίπου 5%, αν και πλέον λέει πως ήταν ένας κατά προσέγγιση αριθμός – γράφτηκε με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό, όπως εξηγεί, περιλάμβανε μέρη του μυθιστορήματος που παρουσιάζονται ως διάλογος ενός χαρακτήρα με το ChatGPT.

Η Qudan όμως «πήρε και πολλή έμπνευση» για το έργο μέσα από τις «συζητήσεις με το AI και από τη διαπίστωση ότι μπορεί να αντανακλά ανθρώπινες διαδικασίες σκέψης με ενδιαφέροντες τρόπους». Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, με άλλα λόγια, δεν στόχευε στο να εξαπατήσει τον αναγνώστη αλλά στο να δείξει τα αποτελέσματά της.

Ένας χαρακτήρας, για παράδειγμα, νιώθει οίκτο για το chatbot το οποίο είναι «καταδικασμένο σε μια άδεια ζωή, ξερνώντας ατελείωτα τη γλώσσα που του υπαγορεύτηκε, χωρίς ποτέ να καταλαβαίνει τι σημαίνει αυτό το συνονθύλευμα λέξεων άλλων ανθρώπων».

Φοβάται η Qudan ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα εκτοπίσει σταδιακά τους συγγραφείς; «Ίσως έρθει μια μέρα που θα γίνει αυτό, αλλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία πιθανότητα η τεχνητή νοημοσύνη να γράψει ένα μυθιστόρημα καλύτερο από ενός ανθρώπου».

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ