Το Punch-Drunk Love παραμένει το κρυμμένο διαμάντι του έργου του Paul Thomas Anderson
- 28 ΣΕΠ 2025
Το 2002, λίγο μετά τη Μανόλια και λίγο πριν το Θα Χυθεί Αίμα, ο Paul Thomas Anderson άλλαξε ρυθμό, άλλαξε vibe, και γύρισε το πιο μοναδικό διαμάντι της καριέρας του.
Τελευταία του ταινία που διαδραματίζεται στο σήμερα, μέχρι που γύρισε το Μια Μάχη Μετά την Άλλη, το Χτυπημένος Από Έρωτα (Punch-Drunk Love) δε θα μπορούσε να διαφέρει περισσότερο από τις ταινίες γύρω του – αλλά με ένα περίεργο τρόπο, αποτελεί απολαυστικό ταίριασμα με την καινούρια του σκηνοθέτη.
Το Χτυπημένος από Έρωτα ακολουθεί τη νευρωτική περιπέτεια του Μπάρι (Adam Sandler) καθώς προσπαθεί μέσα από την κοινωνική του αμηχανία να έρθει κοντά με τη μυστηριώδη Λένα (Emily Watson) την ίδια στιγμή που θέλει να ξεφύγει από μια συμμορία απατεώνων, που τον κυνηγάνε όταν αποκαλύπτει προσωπικά του ευαίσθητα στοιχεία κατά την κλήση μιας ροζ γραμμής.
Είναι οπωσδήποτε ένα concept!
ΑΠΟ ΤΟ ΧΤΥΠΗΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΕΡΩΤΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΜΙΑ ΜΑΧΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΛΗ
Το Μανόλια είχε κάνει τον Anderson ήδη αγαπημένο σε μια μεγάλη μερίδα σινεφίλ, αν και σίγουρα πολύς κόσμος υπογράμμιζε το πόσο έντονα θύμιζε μια άλλη εκδοχή των Στιγμιοτύπων του Robert Altman. Όταν ο ίδιος ο Anderson ρωτήθηκε μια φορά, πολλά χρόνια αργότερα, τι θα έλεγε στον εαυτό του που έκανε την ταινία, απάντησε «χαλάρωσε, και κόψε 20 λεπτά».
Ίσως μέσα του το πίστευε ήδη αυτό, γιατί το Χτυπημένος από Έρωτα μοιάζει σαν αντίδραση και στις δύο αυτές προτάσεις. Πρόκειται για μια μανιακή, σαρωτική ρομαντική κομεντί που σε σηκώνει από τα πόδια σου, με πρωταγωνιστές την Watson και τον Adam Sandler, πολλά χρόνια πριν γίνει απολύτως αποδεκτό το κόνσεπτ “Adam Sandler” από την εστέτ σινεφιλία.
Το Μια Μάχη Μετά την Άλλη κυκλοφορεί στις αίθουσες από την Tanweer.
Η ταινία, όπως και κάθε άλλη δουλειά του Anderson, είναι άψογη στην κατασκευή της, μια άσκηση στυλ τόσο ουσιαστική και φαινομενικά αβίαστη που τελικά δεν μοιάζει ποτέ μα ποτέ με άσκηση στυλ. Ταυτόχρονα αποτελεί την απρόσμενη δημιουργική στροφή που αληθινά ανυψώνει τον σκηνοθέτη, βγάζοντάς τον από το όποιο δημιουργικό αδιέξοδο θα τον συναντούσε στην πορεία και λήγοντας από νωρίς την όποια συζήτηση περί επανάληψης.
Πολλά μπορεί κανείς να πει για τον Paul Thomas Anderson, αλλά σε κανένα σημείο της καριέρας του δεν άφηνε να φανεί ούτε υποψία δημιουργικής εξάντλησης.
Όπως συμβαίνει και με το Μια Μάχη Μετά την Άλλη, το Χτυπημένος από Έρωτα είναι μια ταινία πού πιο πυκνή και στιλιστικά ακροβατική, από ό,τι αφήνει να φανεί η περιγραφή της και η κεντρική ραχοκοκαλιά της αφήγησης.
Σε διαφορετικό context, σου μεταφέρουν και τα δύο πανικό – αλλά έχουν την πιο γλυκιά καρδιά. Και στα δύο ακολουθούμε στην ουσία κάποιου τύπου κυνηγητό, με δύο κεντρικούς χαρακτήρες που μοιάζουν εκτός χρόνου και στυλ με την εποχή τους. Ζουν μια ιδιόμορφη, μοναχική ύπαρξη στη γωνιά τους, μέχρι που σαν κεραυνός εν αιθρία, κάτι του ηλεκτρίζει – και αρχίζουν να τρέχουν.
Για τον Bob του DiCaprio αυτό είναι ο κίνδυνος που διατρέχει η ζωή της κόρης του, για τον Barry του Adam Sandler είναι η σπίθα που νιώθει όταν βρίσκεται από το πουθενά μια γυναίκα, η Lena, η οποία τον καταλαβαίνει. Η Lena βρίσκει γοητευτικά και ακαταμάχητα ελκυστικά όλα αυτά για τα οποία η κοινωνία έχει αφήσει τον Barry στην άκρη.
Το Χτυπημένος από Έρωτα είναι η τελευταία φορά που ο Paul Thomas Anderson συνεργάστηκε με τον συνθέτη Jon Brion πριν το γυρίσει στον Jonny Greenwood, ο οποίος γράφει τις μουσικές των ταινιών του φτάνοντας μέχρι και το Μια Μάχη Μετά την Άλλη. Είναι όμως εντυπωσιακό, σχεδόν καρμικό, το πόσο συγγενικά είναι τα σάουντρακ των δύο ταινιών.
Σαν επίμονες τζαζ που διαρκώς υπογραμμίζουν τον ρυθμό της ορμητικής διαδρομής των δύο κεντρικών τους ηρώων, οι δύο συνθέσεις στέκονται εντυπωσιακά η μία δίπλα στην άλλη. Άλλοτε δημιουργούν έντονο στρες στον θεατή, άλλοτε γεφυρώνουν μεταξύ τους σκηνές και τοποθεσίες δίνοντας (μαζί με το μοντάζ) μια αίσθηση διαρκούς κίνησης προς τα εμπρός. Δεν έχει σημασία πού βρισκόμαστε και πότε – σημασία έχει πώς μας καθοδηγεί η μανιακή μουσική.
Πάρα πολλοί θεατές και κριτικοί μιλούν αυτή τη στιγμή για την απρόσμενη αίσθηση κίνησης και δράσης που διαθέτει το Μια Μάχη Μετά την Άλλη, αλλά δε χρειάζεται να κοιτάξεις πολύ μακριά για να βρεις τέτοιες ενδείξεις στο έργο του ΡΤΑ.
Στο Χτυπημένος από Έρωτα ο Sandler διαρκώς τρέχει ή κινείται νευρικά, είτε βρίσκεται σε διαδρόμους σούπερ μάρκετ είτε βρίσκεται σε μια άδεια λεωφόρο, και η κάμερα τον ακολουθεί όχι με τακτοποιημένη, οργανωμένη ώθηση, αλλά με την αποφασιστικότητα που θυμίζει έναν άνθρωπο που σε ακολουθεί χωρίς να τρέχει, αλλά βηματίζοντας όλο και πιο γρήγορα.
[με φωνή DiCaprio όταν φωνάζει «life… LIFE!» στο Μια Μάχη Μετά την Άλλη] Η αίσθηση της κίνησης… Η ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ! Πάρτε την αγαπημένη μου ίσως σκηνή από τη φιλμογραφία του Anderson, όταν ο Barry και η Lena επανενώνονται και φιλιούνται, σε ένα διάδρομο όπου οι πάντες γύρω τους συνεχίζουν να κινούνται με τον υπάρχοντα ρυθμό τους.
Αρχικά, αυτή η απότομη διαφορά ταχυτήτων – το φρενάρισμα του Barry και της Lena απέναντι στην συνεχή ροή ανθρώπων γύρω τους – μας απογειώνει, σα να βλέπουμε κάτι να εκτοξεύεται. Σταδιακά, οι άνθρωποι που τους περιβάλλουν, λιγοστεύουν.
Επιτέλους, ο κόσμος σταματάει για αυτούς.
ΑΠΟ ΤΟΝ PHILIP MARLOWE ΣΤΟΝ BARRY ΤΟΥ ADAM SANDLER
Το Χτυπημένος από Έρωτα ήρθε σε μια εποχή που ο Anderson άρχιζε να πειραματίζεται με περισσότερη σιγουριά στις δικές του ιδέες και στο να συνθέτει εντελώς απρόσμενες ταινίες μέσα από επιρροές που ποτέ του δεν έκρυψε. Αν τα προηγούμενα φιλμ του θύμιζαν πάρα πολύ έναν νεαρό, ανερχόμενο σκηνοθέτη που κάνει τη δική του εκδοχή ενός φιλμ του Altman ή ενός φιλμ του Scorsese, το Χτυπημένος από Έρωτα είναι η πρώτη φορά που ο μύλος αναφορών και επιρροών κινείται στον εντελώς δικό του ρυθμό.
Είναι, χωρίς αμφιβολία, η κρυφή breakthrough ταινία ενός σκηνοθέτη που αργότερα θα γύριζε κάτι σαν την Αόρατη Κλωστή ή, φυσικά το Μια Μάχη Μετά την Άλλη.
Με το Χτυπημένος από Έρωτα πιάνει το πνεύμα περασμένων εποχών του παγκόσμιου σινεμά, από τη Νουβέλ Βαγκ μέχρι τα χολιγουντιανά μιούζικαλ των ‘30s. Δίχως να είναι δέσμιος σε αναφορές ή πλοκές ή τύπους χαρακτήρων, ο Anderson πιάνει κάτι ταυτόχρονα πολύ βαθύ αλλά και πάρα πολύ αέρινο, από τον ρυθμό και το χρώμα τους, από την αίσθηση ελευθερίας και έκστασης κι από τον αντισυμβατικό ψυχισμό τους.
Και φυσικά δεν έχει αφήσει πίσω του τον Altman – αυτό ποτέ δεν συνέβη. Όμως οι εμπνεύσεις που παίρνει αυτή τη φορά είναι ευρηματικές και παιγνιώδεις, σε αντίθεση με το ‘θα κάνω τη δική μου εκδοχή μιας ταινίας του, όπως συνέβη με το Μανόλια. Εμπνέεται βαθιά από τον Μεγάλο Αποχαιρετισμό (The Long Goodbye), που είναι κυριολεκτικά μια από τις 10 αγαπημένες μου ταινίες όλων των εποχών, οπότε ποιον κοροϊδεύω, πάντα θα λάτρευα ό,τι προέκυπτε σαν αποτέλεσμα.
Το μπλε σακάκι που φοράει ο Sandler σε όλη την ταινία παραπέμπει ευθέως στον Marlowe του Elliott Gould – τον οποίο ο Altman σκιαγραφεί στο κλασικό του νουάρ ως έναν αρχετυπικά εκτός εποχής άντρα. Ο Marlowe βρίσκεται επίσης σε μια διαρκή κίνηση, μουρμουρώντας και αδυνατώντας να ταιριάξει με τον κόσμο γύρω του.
Είναι quirky, έχεις τις δικές του εμμονές και τους δικούς του ρυθμούς: Η ταινία, με μια από τις κορυφαίες εναρκτήριες σεκάνς στην ιστορία του σινεμά, ανοίγει με τον ντετέκτιβ να προσπαθεί επί 15 λεπτά να ταΐσει τη γάτα του.
Ο τρόπος που κινούνται στον χώρο ο Barry κι ο Marlowe είναι εντυπωσιακά όμοιος, παρότι ο ένας κινείται εντελώς νευρωτικά κι ο άλλος νωχελικά. Σε ένα πολύ ενδιαφέρον video essay, ο Μεγάλος Αποχαιρετισμός τοποθετείται ευρύτερα δίπλα στο έργο του Anderson, κι εκεί βλέπουμε ορισμένους φανταστικούς παραλληλισμούς:
Ο Barry είναι μια κινούμενη ιδιοσυγκρασία. Είναι νευρικός, σαν πάντα μια ανάσα μακριά από τον νευρικό κλονισμό – κάτι που κάνει εκπληκτικό κάστινγκ τον Sandler στον ρόλο – και αντί να κινείται συμβατικά στον κόσμο, προσπαθεί να αντλήσει απρόσμενα μοτίβα και στοιχεία από αυτόν.
Ένα μικρό πιάνο προσγειώνεται στο κατώφλι του στην αρχή της ταινίας, και μοιάζει σαν στην υπόλοιπη ταινία να προσπαθεί να καταλάβει πού ταιριάζει και γιατί εισέβαλε στον κόσμο του. Υπολογίζει το μαθηματικό κενό μιας προσφοράς κουπονιών βρίσκοντας το pattern του λάθους το οποίο εκμεταλλεύεται για μια δική του απόδραση.
Ο Marlowe δεν είναι ο μόνος Altman-ικός ήρωας τον οποίο μου θυμίζει. Ο Anderson εμφανέστατα είναι ένας από εμάς (δηλαδή συμφωνεί πως το Ποπάι, ο Ναύτης του Altman είναι ένα από τα παρεξηγημένα αριστουργήματα του σινεμά). Χτίζει κι αυτός έναν ολόδικό του κόσμο τεταμένης πραγματικότητας μες στον οποίο βγάζει συναισθηματικό νόημα ένας ήρωας σαν τον Barry και ακολουθεί την πολύχρωμη, σχεδόν κόμικ περιπέτειά του μιξάροντας χαρακτηριστικά του Popeye και της Olive και στα δύο μέλη του κεντρικού του ζευγαριού.
Και παίρνει ένα κομμάτι από εκείνη την ταινία και το κάνει συναισθηματικό πυρήνα της δικής του:
Είναι τρομερά γλυκό που το Χτυπημένος από Έρωτα θα είναι πάντα το περίεργο αποπαίδι της φιλμογραφίας του Anderson, όπως κι ο Ποπάι, ο Ναύτης θα είναι του Altman.
Τα βρίσκω εξίσου πανέμορφα, εξίσου συγκλονιστικά περίτεχνα, και εξίσου συναισθηματικά.
(Είναι ο Μπρούτο του Χτυπημένος από Έρωτα, ο Philip Seymour Hoffman;; Ο οποίος για μια ακόμα φορά δείχνει πως δεν έχει υπάρξει 7λεπτος ρόλος τον οποίον να μη μετατρέψει σε iconic, τέρμα απολαυστική ερμηνεία. Τι – μα τι– ηθοποιός.)
Σε κάθε περίπτωση, μέσα από τις παράδοξες επιρροές του και μια φιλόδοξη, παιχνιδιάρικη αίσθηση αφηγηματικής και στιλιστικής τόλμης, ο Paul Thomas Anderson γύρισε πριν το 2002 χρόνια μια ταινία που είναι αρκετά εύκολο σε πρώτη όψη να παραμεριστεί ως λιγότερο σπουδαία από το υπόλοιπο έργο του.
Αλλά στην πραγματικότητα το λειτουργεί με έναν παράδοξο τρόπο ως η καρδιά του. Το Χτυπημένος από Έρωτα βρήκε τον Anderson να εκφράζει μια ορμή, ιδέες και δημιουργικότητα που θα τον καθόριζαν για δεκαετίες μετά – φτάνοντας να αντηχεί μέχρι και στο αδιαφιλονίκητο μέγιστο έργο του, 23 χρόνια μετά.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.