Γυναίκες πίσω από τα κάγκελα: Μια παγκόσμια κρίση που επιδεινώνεται
- 28 ΝΟΕ 2025
Περισσότερες από 733.000 γυναίκες και κορίτσια κρατούνται σε σωφρονιστικά ιδρύματα παγκοσμίως, σύμφωνα με το Institute for Crime and Justice Policy Research, είτε ως προφυλακισμένες είτε έχοντας ήδη καταδικαστεί. Το πραγματικό σύνολο εκτιμάται πως είναι ακόμη μεγαλύτερο, καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για πέντε χώρες και τα δεδομένα για την Κίνα είναι ελλιπή.
Οι γυναίκες αποτελούν πάντα μειονότητα στους εθνικούς πληθυσμούς φυλακών –μόλις 2-9% κατά μέσο όρο και το 2024 αντιστοιχούσαν στο 6,8% του παγκόσμιου πληθυσμού κρατουμένων. Ωστόσο, ο αριθμός τους αυξάνεται, και μάλιστα με ταχύτερο ρυθμό από αυτόν των αντρών.
Σύμφωνα με explainer του Guardian, από το 2000, ο αριθμός των γυναικών και κοριτσιών που βρίσκονται στη φυλακή έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 60% –σχεδόν τριπλάσια αύξηση σε σχέση με εκείνη του αντρικού πληθυσμού, που ήταν περίπου 22%. Συνολικά, ο παγκόσμιος γυναικείος πληθυσμός κρατουμένων αυξήθηκε κατά πάνω από 100.000 μέσα σε δέκα χρόνια, έως τα τέλη του 2020.
Τα αδικήματα που διαπράττονται από γυναίκες συνδέονται συχνά στενά με τη φτώχεια και αποτελούν πολλές φορές έναν τρόπο επιβίωσης για την υποστήριξη της οικογένειας και των παιδιών τους.
Έρευνα των Penal Reform International, Women Beyond Walls και της Global Campaign to Decriminalise Poverty and Status διαπίστωσε ότι οι νόμοι ποινικοποιούν πράξεις επιβίωσης και ότι οι γυναίκες επηρεάζονται δυσανάλογα, καθώς εκπροσωπούνται υπερβολικά στα πιο φτωχά κοινωνικά στρώματα.
Σε ορισμένες χώρες, νόμοι που ποινικοποιούν την άμβλωση, τη μοιχεία, την ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά ή την πορνεία πλήττουν σχεδόν αποκλειστικά τις γυναίκες. Το γεγονός ότι συχνά καταλήγουν στη φυλακή συνδέεται επίσης με τη φτώχεια και την αδυναμία τους να πληρώσουν πρόστιμα για μικροαδικήματα ή να καλύψουν το κόστος εγγύησης.
Οι ΗΠΑ έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό γυναικών κρατουμένων, με 174.607. Η Κίνα έχει 145.000, συν άγνωστο αριθμό γυναικών και κοριτσιών σε προφυλάκιση και σε διοικητική κράτηση (όταν ένα άτομο κρατείται χωρίς δίκη), και ακολουθούν η Βραζιλία (50.441), η Ρωσία (39.153), η Ταϊλάνδη (33.057), η Ινδία (23.772), οι Φιλιππίνες (17.121), η Τουρκία (16.581), το Βιετνάμ (15.152), το Μεξικό (13.841) και η Ινδονησία (13.044).
Στην Αγγλία και την Ουαλία, υπάρχουν 3.566 γυναίκες στη φυλακή, δηλαδή το 4% του συνολικού πληθυσμού των φυλακών, αλλά ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί στις 4.200 έως το 2027. Στην υπόλοιπη Ευρώπη, κρατούνται 94.472 γυναίκες, ενώ στην Αυστραλία υπάρχουν 3.473 γυναίκες στη φυλακή, αριθμός που αντιστοιχεί σε περίπου 8% του συνολικού πληθυσμού των φυλακών.
Ακόμη κι αν ληφθεί υπόψη η φυσιολογική αύξηση του πληθυσμού τα τελευταία 25 χρόνια, η αύξηση στον αριθμό των γυναικών κρατουμένων ανά 100.000 κατοίκους εξακολουθεί να είναι εντυπωσιακή, με το Ελ Σαλβαδόρ και την Καμπότζη να καταγράφουν αύξηση άνω του εξαπλάσιου, και την Ινδονησία και την Τουρκία άνω του πενταπλάσιου.
Ο Παγκόσμιος Συνασπισμός κατά της Θανατικής Ποινής εκτιμούσε το 2023 ότι υπήρχαν μεταξύ 500 και 1.000 γυναίκες σε θανατική ποινή σε τουλάχιστον 42 χώρες.
Οι χώρες που εκτελούν τις περισσότερες γυναίκες είναι επίσης εκείνες που εκτελούν τα περισσότερα άτομα συνολικά, δηλαδή η Κίνα, το Ιράν, το Ιράκ και η Σαουδική Αραβία. Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, το 2024 άγνωστος αριθμός γυναικών εκτελέστηκε στην Κίνα, δύο θανατώθηκαν στην Αίγυπτο, 30 στο Ιράν, μία στο Ιράκ, εννέα στη Σαουδική Αραβία και δύο στην Υεμένη.
Δεν υπάρχουν ακριβή διαθέσιμα δεδομένα για τις χώρες με τις περισσότερες εκτελέσεις, ή για άλλες όπως η Βόρεια Κορέα, το Βιετνάμ και το Κατάρ, αλλά υπάρχουν αναλύσεις για τις 15 χώρες με τις περισσότερες γυναίκες υπό θανατική ποινή.
Τα δύο κύρια εγκλήματα για τα οποία οι γυναίκες καταδικάζονται σε θάνατο είναι η ανθρωποκτονία και η διακίνηση ναρκωτικών. Οι χώρες με υποχρεωτική θανατική ποινή για ανθρωποκτονία ή που δεν αναγνωρίζουν τη βία λόγω φύλου ως ελαφρυντική περίσταση τείνουν να έχουν υψηλό αριθμό γυναικών σε θανατική ποινή και περισσότερες εκτελέσεις.
Επίσης, οι χώρες που ποινικοποιούν αυστηρά τη διακίνηση ναρκωτικών, όπως εκείνες στον Κόλπο και τη νοτιοανατολική Ασία, έχουν υψηλό ποσοστό γυναικών σε θανατική ποινή.
Πολλοί ειδικοί και ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι η φυλάκιση δεν αποτελεί κατάλληλη τιμωρία για μεγάλο αριθμό γυναικών που παραβαίνουν τον νόμο. Οι περισσότερες κρατούνται για μη βίαια εγκλήματα, στην Αγγλία και την Ουαλία, για παράδειγμα, το 72% των εισαγωγών γυναικών στις φυλακές το 2020 ανήκε σε αυτή την κατηγορία.
Συχνά οι γυναίκες αυτές βιώνουν έναν κύκλο σύντομων ποινών φυλάκισης –πολύ σύντομων για να συμμετάσχουν ουσιαστικά σε εκπαίδευση, κατάρτιση ή ευκαιρίες εργασίας. Το 2017, το 77% των επιβαλλόμενων ποινών φυλάκισης για γυναίκες στην Αγγλία και την Ουαλία ήταν 12 μήνες ή λιγότερο, με ποσοστό υποτροπής 71% μετά από τέτοιες σύντομες ποινές.
Έως και το 80% των γυναικών στις φυλακές παγκοσμίως έχει κάποια αναγνωρισμένη ψυχική ασθένεια, και στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα ποσοστά αυτοκτονίας των γυναικών στις φυλακές είναι εννέα φορές υψηλότερα από αυτά του γενικού πληθυσμού.
Ως απάντηση στην αύξηση του αριθμού των φυλακισμένων γυναικών και στην έλλειψη προτύπων που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους, οι Κανόνες του ΟΗΕ για τη Μεταχείριση των Γυναικών Κρατουμένων (γνωστοί ως Κανόνες της Μπανγκόκ) υιοθετήθηκαν από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 2010. Οι κανόνες υποχρεώνουν τα κράτη να αναπτύξουν μη στερητικές της ελευθερίας κυρώσεις και να εξασφαλίζουν ευαισθησία στο φύλο κατά τη μεταχείριση των κρατουμένων.
Υπολογίζεται ότι περίπου 19.000 παιδιά ζουν σε φυλακή με έναν γονέα, συνήθως τη μητέρα τους, και πολλαπλάσιος αριθμός παιδιών είναι χωρισμένος από αυτήν. Περίπου 1,45 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως έχουν μητέρα στη φυλακή.
Πέρα από τον προφανή χωρισμό και την οδύνη που μπορεί να προκαλέσει μια ποινή φυλάκισης, δεν είναι ασυνήθιστο μια γυναίκα να χάσει την επιμέλεια των παιδιών της μετά από μικρό χρονικό διάστημα στη φυλακή. Πολλές χώρες προβλέπουν τη δυνατότητα να παραμένουν βρέφη και μικρά παιδιά στη φυλακή με τις μητέρες τους μέχρι μια ορισμένη ηλικία. Ωστόσο, μια παιδική ηλικία στη φυλακή μπορεί να βλάψει το παιδί σωματικά και ψυχικά.
Aκολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.