Η ιστορία και το τέλος του PKK, της οργάνωσης του φυλακισμένου Οτσαλάν

Το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) ανακοίνωσε τη Δευτέρα (12/5) ότι θα διαλυθεί, σύμφωνα με μέσα ενημέρωσης προσκείμενα στην ένοπλη αυτονομιστική οργάνωση, σε μια ιστορική εξέλιξη μετά από δεκαετίες σύγκρουσης με την Τουρκία, η οποία έχει αφήσει πίσω της δεκάδες χιλιάδες νεκρούς.

«Το 12ο Συνέδριο του PKK αποφάσισε τη διάλυση της οργανωτικής δομής του PKK και τον τερματισμό της μεθόδου του ένοπλου αγώνα», ανέφερε η οργάνωση σε δήλωσή της, σύμφωνα με το φιλοκουρδικό πρακτορείο ειδήσεων Firat News Agency.

Πρόσθεσε ότι η «πρακτική διαδικασία» της διάλυσης θα καθοδηγηθεί από τον φυλακισμένο ηγέτη τους, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, και ότι έχουν «τερματίσει το έργο που διεξαγόταν υπό το όνομα του PKK».

Εδώ και σχεδόν πέντε δεκαετίες, η Τουρκία βρίσκεται σε πόλεμο με το PKK, που ιδρύθηκε από τον Οτσαλάν το 1978. Η πλειοψηφία των συγκρούσεων επικεντρωνόταν στην επιδίωξη της οργάνωσης για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η οργάνωση ζητούσε κυρίως μεγαλύτερη αυτονομία εντός της χώρας.

Τον Μάρτιο, το PKK ανακοίνωσε άμεση κατάπαυση του πυρός μετά από κάλεσμα του Οτσαλάν στους μαχητές να καταθέσουν τα όπλα και να διαλύσουν την οργάνωση.

Η ίδρυση του PKK και ο Οτσαλάν

AP Photo/Lefteris Pitarakis, File

Οι σημαντικές κοινωνικές αλλαγές στην Τουρκία συνέβαλαν στην εμφάνιση και ριζοσπαστικοποίηση κουρδικών εθνικιστικών ομάδων κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970 και το PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν) ήταν μία από τις πολλές ομάδες που προέκυψαν. Ιδρύθηκε επίσημα από τον Οτσαλάν στα τέλη του 1978 ως μαρξιστική οργάνωση που επιδιώκει τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν.

Το 1979, ο Οτσαλάν εγκατέλειψε την Τουρκία για τη Συρία, όπου ανέπτυξε σχέσεις με μαχητικές παλαιστινιακές οργανώσεις. Μετά το πραξικόπημα του 1980 στην Τουρκία, τμήματα του PKK διασκορπίστηκαν σε γειτονικές χώρες, όπως ο Λίβανος και η Συρία, όπου έλαβαν εκπαίδευση με τη στήριξη των παλαιστινιακών επαφών του Οτσαλάν.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι ευνοϊκές σχέσεις με το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν στο Ιράκ επέτρεψαν τη μετακίνηση μαχητών του PKK σε στρατόπεδα στο βόρειο Ιράκ, από τα οποία το PKK ξεκίνησε ένοπλη εκστρατεία κατά της Τουρκίας το 1984.

Το PKK συνέχισε με επιχειρήσεις ανταρτοπόλεμου εναντίον διαφόρων στόχων και κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, οι επιθέσεις του PKK και τα αντίποινα της τουρκικής κυβέρνησης οδήγησαν σε κατάσταση σχεδόν πολέμου στην ανατολική Τουρκία.

Τον Φεβρουάριο του 1999, ο Οτσαλάν συνελήφθη στο Ναϊρόμπι και μεταφέρθηκε στην Τουρκία, όπου τον Ιούνιο καταδικάστηκε για εσχάτη προδοσία και καταδικάστηκε σε θάνατο. Μετά την κατάργηση της θανατικής ποινής στην Τουρκία τον Αύγουστο του 2002, η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια.

Ήδη από τη δεκαετία του 1990, το PKK είχε αρχίσει να μετατοπίζει τους στόχους του από την πλήρη ανεξαρτησία προς την επίτευξη αυτονομίας και ίσης μεταχείρισης εντός της Τουρκίας. Η αλλαγή της κατεύθυνσης του PKK έγινε πιο εμφανής μετά τη φυλάκιση του Οτσαλάν, όταν η οργάνωση περιόρισε σημαντικά τις δραστηριότητές της και έκανε προσπάθειες αναδιαμόρφωσης της εικόνας της.

Οι σχέσεις μεταξύ του PKK και της Τουρκίας πέρασε πολλά σκαμπανεβάσματα το επόμενο μεγάλο διάστημα. Στις 27 Φεβρουαρίου 2025, όμως, μετά από σειρά συνομιλιών ανάμεσα σε Τούρκους αξιωματούχους, τον Οτσαλάν και φιλοκουρδικούς εκπροσώπους στο τουρκικό κοινοβούλιο, ο ηγέτης της οργάνωσης εξέδωσε ιστορική δήλωση και κάλεσε το PKK να αφοπλιστεί και να διαλυθεί.

Η σύλληψη του Οτσαλάν και η Ελλάδα

Στις 9 Οκτωβρίου 1998 αεροσκάφος των Συριακών Αερογραμμών προσγειώνεται στο Διεθνές Αεροδρόμιο Ελληνικού προερχόμενο από τη Δαμασκό. Σε αυτό βρίσκεται και ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν. Ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κώστας Σημίτης, αρνείται κατηγορηματικά να τον δεχτεί. Έτσι, το αεροσκάφος του ανεφοδιάζεται και αναχωρεί για τη Μόσχα.

Λίγες μέρες αργότερα αναχωρεί από τη Μόσχα για τη Ρώμη, αλλά η Ιταλία αρνείται επίσης να τον δεχτεί. Τα ίχνη του χάνονται για σχεδόν ένα μήνα και στις 12 Νοεμβρίου του ίδιου έτους προσγειώνεται στο Αεροδρόμιο της Ρώμης και συλλαμβάνεται από την ιταλική Αστυνομία.

Η Τουρκία απειλεί ευθέως, πλέον, την Ιταλία με διπλωματικό επεισόδιο και ζητά την έκδοσή του, κατηγορώντας τον για θάνατο 30.000 αμάχων. Τέσσερις μέρες μετά, στις 16 Νοεμβρίου, ξεσπά διπλωματική κρίση μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας.

Στις 20 Νοεμβρίου ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, που μέχρι τότε βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό στη Ρώμη, μπορεί να κυκλοφορεί ελεύθερος, καθώς οι ιταλικές αρχές απέρριψαν το αίτημα της Τουρκίας για έκδοση.

Η ένταση μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας κορυφώνεται. Στις 22 Νοεμβρίου η τουρκική κυβέρνηση απειλεί ευθέως με μποϊκοτάζ των ιταλικών προϊόντων αν δεν παραδοθεί ο Οτσαλάν στην Τουρκία.

Τελικά η ένταση εκτονώνεται και ο Οτσαλάν δίνει κάποιες συνεντεύξεις, στις οποίες αφήνει αιχμές για τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης. Από εκεί και έπειτα τις κινήσεις του Κούρδου πολιτικού καλύπτει ένα πέπλο μυστηρίου. Κανείς δεν ξέρει πού βρίσκεται ή αν παραμένει στην Ιταλία, ως τις 15 Ιανουαρίου, ημέρα που αναχωρεί αιφνιδιαστικά από την ιταλική πρωτεύουσα προς άγνωστη κατεύθυνση.

Στις 29 Ιανουαρίου ο απόστρατος πλοίαρχος Π.Ν., Αντώνης Ναξάκης, σύμφωνα με δική του ομολογία, αναλαμβάνει από μόνος του χωρίς να έχει καμία έγκριση, την πρωτοβουλία να μεταφέρει τον Οτσαλάν και τους συντρόφους του στην Ελλάδα, με ιδιωτικό τζετ αεροσκάφος, από το Μινσκ της Λευκορωσίας.

Ο Ναξάκης ειδοποιεί τον τότε Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Θεόδωρο Πάγκαλο για την παράνομη άφιξη του Οτσαλάν στη χώρα και στη συνέχεια τον κρύβει στο σπίτι του. Στις 31 Ιανουαρίου το αεροπλάνο που τον μεταφέρει περιφέρεται και πάλι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ζητώντας άδεια προσγείωσης από διάφορες χώρες, την οποία δεν παίρνει. Από το Μινσκ ξαναγυρίζει στην Ελλάδα για να οδηγηθεί τελικά στην Κένυα.

Στις 2 Φεβρουαρίου 1999 ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν βρίσκεται στην Κένυα και κρύβεται στην κατοικία του Έλληνα πρέσβη, Γεωργίου Κωστούλα, μαζί με τους συντρόφους του. Τον συνοδεύει και ο Έλληνας ταγματάρχης της Ε.Υ.Π. Σάββας Καλεντερίδης ως σωματοφύλακάς του.

Την ίδια μέρα η κυβέρνηση της Άγκυρας καλεί τους πρεσβευτές της Σουηδίας, της Νορβηγίας και του Βελγίου και τους ζητά να μη δεχτούν οι χώρες τους τον Οτσαλάν. Στις 13 Φεβρουαρίου, φτάνει ο Έλληνας δικηγόρος του Οτσαλάν, Φαήλος Κρανιδιώτης (ναι, καλά διαβάσατε), ο οποίος συζητά με τον Κούρδο ηγέτη και τον Έλληνα πρέσβη και επιστρέφει στην Ευρώπη για να ζητήσει βοήθεια.

Ο Οτσαλάν σκέφτεται να παραδοθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Οι πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Φεβρουαρίου βρίσκουν τον Κούρδο ηγέτη να μεταφέρεται με χειροπέδες, από πράκτορες της τουρκικής ΜΙΤ, στην Τουρκία με ένα ιδιωτικό αεροσκάφος. Όλα όσα έγιναν και αφορούν στη σύλληψή του παραμένουν άγνωστα.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ