Στη Βιστωνίδα, ο συνεταιρισμός προσπαθεί να κρατήσει το ψάρεμα ζωντανό
Ο αλιευτικός συνεταιρισμός σε έναν από τους ομορφότερους υδροβιότοπους της χώρας προσπαθεί παρά τις αντιξοότητες να διαφυλάξει το μέλλον των επαγγελματιών ψαράδων.
- 21 ΣΕΠ 2025
Η λίμνη Βιστωνίδα αποτελεί έναν από τους ομορφότερους υδροβιότοπους της χώρας. Βρίσκεται στα σύνορα των νομών Ροδόπης και Ξάνθης, στο κέντρο μιας μεγάλης και ιδιαίτερα γόνιμης πεδιάδας, και είναι η τέταρτη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας, με συνολική έκταση 45 τ.χλμ. και λεκάνη απορροής που καλύπτει 1.300 τ.χλμ.
Στα νότια, χωρίζεται από το Θρακικό Πέλαγος και τον Βιστωνικό Κόλπο μέσω μιας στενής λωρίδας γης, στην οποία απλώνονται οι υγρότοποι του Πόρτο Λάγος, ενώ επικοινωνεί με τη θάλασσα μέσω τριών στενών καναλιών. Η λίμνη προστατεύεται ως περιοχή Natura 2000 και με τη Σύμβαση Ραμσάρ λόγω της πλούσιας βιοποικιλότητάς της, ιδίως της ορνιθοπανίδας.
Στη λίμνη έχουν καταγραφεί 21 είδη ψαριών· αν συμπεριληφθούν και τα είδη που εισέρχονται από τη θάλασσα, ο αριθμός φτάνει τα 37. Από τα ψάρια του γλυκού νερού ξεχωρίζει η παρουσία της θρίτσας, η οποία πλέον μάλλον έχει εξαφανιστεί.
Στη Βιστωνίδα ζούσαν μέχρι και πριν από λίγες δεκαετίες ευρωπαϊκοί οξύρρυγχοι, ενώ ένα άλλο εμβληματικό είδος της λίμνης είναι η αλάια. Η αύξηση της αλατότητας τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει στην εποχική κυριαρχία θαλάσσιων ψαριών στη λίμνη, όπως διαφόρων ειδών κεφάλων, τσιπούρες, λαβράκια, γλώσσες και αθερίνες.
Μέσα σε αυτόν τον ιδιαίτερα όμορφο υδροβιότοπο, σε μια έκταση 45.000–50.000 στρεμμάτων, βρίσκεται ο παλαιότερος εν ενεργεία αλιευτικός συνεταιρισμός στην Ελλάδα, με την ονομασία «Αλιευτικός Συνεταιρισμός Βιστωνίδας και Βιστωνικού Κόλπου Άγιος Νικόλαος».
Κάθε αλιευτικός συνεταιρισμός δημιουργείται με στόχο τη συλλογική διαχείριση και αξιοποίηση των αλιευμάτων, προσφέροντας στους ψαράδες τη δυνατότητα να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να εξασφαλίσουν καλύτερους όρους εργασίας και διάθεσης των προϊόντων τους.
Η ιδέα πίσω από τη δημιουργία του είναι ότι, μέσα από τη συνεργασία, την αλληλεγγύη και τη συλλογική λήψη αποφάσεων, μπορούν να προστατευθούν οι φυσικοί πόροι, να αποφευχθεί η υπερεκμετάλλευση και να εξασφαλιστεί ένα σταθερό εισόδημα για τα μέλη του, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην τοπική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή της περιοχής.
Το ψάρεμα στις λιμνοθάλασσες λειτουργεί βάσει της φυσικής συμπεριφοράς των ψαριών, που κινούνται μεταξύ της θάλασσας και της λιμνοθάλασσας, εγκλωβίζοντάς τα σε διβάρια (είναι παραδοσιακά, τραπεζοειδούς σχήματος, αλιευτικά εργαλεία που κατασκευάζονται σε λιμνοθάλασσες).
Αυτές είναι εγκαταστάσεις με πόρτες («κρέμαση») και «πήρες» (δίχτυα ή σχάρες) που οδηγούν στο εσωτερικό τους. Κατά την πλημμυρίδα (μπασιά), τα ψάρια κινούνται προς τη θάλασσα και μπαίνουν στο διβάρι, όπου ο ψαράς κλείνει την πόρτα και τα παγιδεύει στις πήρες.
Κατά την άμπωτη (ρήχη), τα νερά επιστρέφουν στη θάλασσα, τα ψάρια κινούνται προς τη λιμνοθάλασσα και παγιδεύονται στις πήρες (είναι δίχτυα ή σχάρες που τοποθετούνται μέσα στα διβάρια για να παγιδεύουν τα ψάρια. Λειτουργούν σαν εσωτερικοί φραγμοί, που επιτρέπουν στα ψάρια να εισέλθουν αλλά δυσχεραίνουν ή εμποδίζουν την έξοδό τους, αξιοποιώντας τη φυσική τους κίνηση κατά την παλίρροια).
Πλέον, σε όλες τις λιμνοθάλασσες της χώρας, όπως και στις θάλασσες, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Τα ψάρια στις λιμνοθάλασσες, λόγω της κλιματικής αλλαγής αλλά και της υπεραλίευσης, έχουν μειωθεί σημαντικά. Σύμφωνα με τον κ. Γεώργιο Γκίλη, πρόεδρο του Αλιευτικού Συνεταιρισμού της λίμνης Βιστωνίδας, ο τζίρος μέχρι στιγμής φέτος είναι 50% χαμηλότερος σε σχέση με το προηγούμενο έτος, το οποίο ήταν επίσης 50% χαμηλότερο από το κανονικό.
Υπάρχουν μήνες που τα μέλη του συνεταιρισμού εργάζονται χωρίς να υπάρχει διαθέσιμο εισόδημα στο τέλος του μήνα για να μοιραστεί. Μιλώντας με τους ανθρώπους του συνεταιρισμού, λένε πως τέτοια εποχή τα ψάρια είχαν «κατέβει». Πλέον, το μόνο που υπάρχει για αλίευση είναι τα μπλε καβούρια, με την ελπίδα ότι με το πρώτο μπουρίνι θα εμφανιστούν και τα ψάρια.
Το μπλε καβούρι, που τα τελευταία χρόνια έχει επεκταθεί πολύ στις ελληνικές λιμνοθάλασσες, επηρεάζει αρνητικά τα αλιεύματα, απειλώντας την παραγωγή ψαριών. Πέρα από το ότι τρέφεται με ψάρια, καταναλώνει και την ίδια τροφή με αυτά, με αποτέλεσμα να περιορίζει τη διαθεσιμότητα τροφικών πόρων για τα ιχθυοαποθέματα. Ο συνεταιρισμός της λίμνης Βιστωνίδας αλιεύει κεφάλια, αθερίνες, τσιπούρες, λαβράκια, χέλια και, τα τελευταία 15 χρόνια, και το μπλε καβούρι.
Η παραγωγή κεφαλιών στη λιμνοθάλασσα αποτελούσε παραδοσιακά το βασικό είδος παραγωγής και το κύριο εισόδημα των ψαράδων σε σχεδόν όλες τις λιμνοθάλασσες της χώρας. Η σταθερή ζήτηση στην αγορά και η σχετικά υψηλή εμπορική αξία τους καθιστούσαν τα κεφάλια κρίσιμη πηγή οικονομικής βιωσιμότητας για τα μέλη του συνεταιρισμού.
Επιπλέον, από τα κεφάλια παράγεται το αυγοτάραχο, που πρόκειται για τα αποξηραμένα ή αλατισμένα αυγά των θηλυκών ψαριών και θεωρείται εκλεκτό και ακριβό προϊόν, παρόμοιο με το χαβιάρι.
Στη Βιστωνίδα, η παραδοσιακή συλλογή αυγοτάραχου αποτελεί σημαντική οικονομική δραστηριότητα, καθώς τα αυγά πωλούνται σε υψηλές τιμές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ωστόσο, η μείωση στην παραγωγή κεφαλιών λόγω κλιματικής αλλαγής, αλατότητας και πίεσης από το μπλε καβούρι έχει περιορίσει αντίστοιχα και την παραγωγή αυγοτάραχου τα τελευταία χρόνια.
Παρά τις δυσκολίες, τα μέλη του Αλιευτικού Συνεταιρισμού Βιστωνίδας συνεχίζουν καθημερινά το έργο τους. Κάθε πρωί συγκεντρώνονται, κατανέμουν τις εργασίες και προχωρούν στη συλλογή των αλιευμάτων. Στη συνέχεια, τα ψάρια μεταφέρονται σε εσωτερικό χώρο για διαλογή και φορτώνονται σε φορτηγά για πώληση.
Πολλά μέλη διαθέτουν και δικά τους καΐκια, εργάζονται ως παράκτιοι αλιείς και παρατηρούν ότι η κατάσταση στη θάλασσα γίνεται ολοένα και πιο κρίσιμη. Κάθε χρόνο καταγράφεται σημαντική μείωση των ψαριών, γεγονός που καθιστά το μέλλον της αβέβαιο.
Η ιδέα των συνεταιρισμών είναι να ενώνονται οι άνθρωποι, να εργάζονται συλλογικά, χωρίς μεσάζοντες, και να διαθέτουν οι ίδιοι τα προϊόντα τους στην αγορά. Το πρόβλημα στις θάλασσες και στις λιμνοθάλασσες της χώρας είναι πλέον σοβαρό. Εάν δεν υπάρξει άμεσα αλλαγή στις πολιτικές διαχείρισης και προστασίας των υδάτινων πόρων, και συγκεκριμένα των θαλάσσιων, ίσως γίνουμε μάρτυρες της τελευταίας γενιάς επαγγελματιών ψαράδων, αφήνοντας τις θάλασσες και τις λίμνες μας «νεκρές».
Aκολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.