Γιατί δεν φεύγεις εύκολα ή γρήγορα από μία τοξική σχέση

Η τελευταία μου επαγγελματική διαστροφή (μετά τις μελέτες για θέματα που είτε μπορούν να οδηγήσουν κάπου πολύ καλά, είτε έχουν ως αντικείμενο κάτι που εκ πρώτης όψεως σκέφτεσαι ότι δεν υπήρχε λόγος να επενδυθούν λεφτά σε αυτήν την ιδέα) είναι τα vlogcasts εγνωσμένης αξίας επιστημόνων, επί ζητημάτων που κυρίως αφορούν την ανθρώπινη ύπαρξη. Ή για να είμαι πιο ειλικρινής, έχουν να κάνουν με την ανθρώπινη ψυχολογία.

Ο Morgan Nelson λοιπόν, εκπαιδευτής του Νευρογλωσσικού Προγραμματισμού, με μια δεκαετία εμπειρίας στη μελέτη της ανθρώπινης ψυχολογίας και της νευροεπιστήμης κάλεσε στο podcast του τον Chase Hughes.

Ο Hughes είναι παρασημοφορημένος βετεράνος του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού και πρώην ειδικός σε επιχειρήσεις πληροφοριών, με δύο δεκαετίες καριέρας σε απόρρητες αποστολές και δη στην ανάκριση. Τη σήμερον ημέρα, θεωρείται -από ομολόγους του- ο κορυφαίος ειδικός στον κόσμο στη σκιαγράφηση συμπεριφοράς, την πειθώ, την ανάκριση και την επιρροή.

Έχει εκπαιδεύσει επίλεκτες στρατιωτικές μονάδες, κορυφαίους Διευθύνοντες Συμβούλους, στελέχη των σωμάτων ασφαλείας και θεραπευτές στην εκμάθηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και στην αποκάλυψη της απάτης, ενώ έχει δημιουργήσει και πολλά πρωτοποριακά συστήματα επί της επιστήμης της συμπεριφοράς, τα οποία χρησιμοποιούν οι υπηρεσίες πληροφοριών όλου του πλανήτη.

Από αυτήν την ενδιαφέρουσα συζήτηση, απομόνωσα το κομμάτι που αφορά τις τοξικές σχέσεις.

Γιατί δεν φεύγουμε εύκολα από τις τοξικές σχέσεις

Ο παρουσιαστής ζήτησε από τον καλεσμένο να εξηγήσει κατ’ αρχάς, γιατί οι άνθρωποι που δέχονται την τοξικότητα άλλων δεν φεύγουν από τη σχέση.

«Αυτά τα άτομα βρίσκονται σε έναν φαύλο κύκλο, που έχει να κάνει με την ταυτότητα τους. Σκέφτονται ότι είναι άνθρωποι που είναι καλοί, που μένουν στις σχέσεις και δεν παραιτούνται, γιατί βλέπουν το καλό στους άλλους – πιστεύουν πως μόνοι εκείνοι ξέρουν ποιος πραγματικά είναι ο άλλος άνθρωπος.

Ό,τι τους κρατάει στην τοξική σχέση είναι σχετικό με το ποιοι είναι ως άνθρωποι. Άπαξ και διαμορφωθεί αυτή η ταυτότητα, τη στιγμή που προσεγγίζουν τη σκέψη ότι ίσως είναι σε σχέση με άτομο που είναι νάρκισσος ή τους χειραγωγεί ή της προοπτικής να υπάρχουν πολλά περισσότερα από αυτά που θέλουν να δουν, έχουν την πιο ισχυρή δύναμη που υπάρχει στην ανθρώπινη ψυχολογία και συμπεριφορά.

Είναι η γνωστική δυσαρμονία.

Υπάρχει ένα βιβλίο που έχει τον τίτλο “When Prophecy Fails”. Αναφέρει μια αίρεση που προβλέπει πως έρχεται το τέλος του κόσμου και ότι όλα θα τελειώσουν. Πώς έρχονται τεράστιες πυρόσφαιρες, εξωγήινοι που θα καταστρέψουν όλον τον πλανήτη και όλα αυτά θα συμβούν μια συγκεκριμένη ώρα, συγκεκριμένης ημέρας με την αίρεση να γνωρίζει τα ακριβή στοιχεία.

Τα μέλη της κάνουν λοιπόν, όλες τις προετοιμασίες, λένε τις προσευχές τους και όταν έρχεται αυτή η ημέρα και δεν συμβαίνει τίποτα, εκείνοι συνεχίζουν να επιμένουν στις πεποιθήσεις τους.

Αυτό μας λέει ότι αν έχουμε μια ταυτότητα που μας θέλει να είμαστε συγκεκριμένος τύπος ανθρώπου, η γνωστική δυσαρμονία είναι τόσο δυνατή που μπορεί να μας κάνει να μην βλέπουμε τα γεγονότα και τα πράγματα που είναι απολύτως αληθινά.

Πολλά από τα μέλη της αίρεσης είπαν πως δεν έγινε κάτι, γιατί προσευχηθήκαμε πάρα πολύ ή επειδή προετοιμαστήκαμε εξαιρετικά για την καταστροφή.

Θα πιστεύαμε πως πολλοί εκ των ακολούθων θα εγκατέλειπαν την αίρεση την ημέρα που υποτίθεται ότι θα καταστρεφόταν ο κόσμος, αλλά δεν έγινε τίποτα. Όχι μόνο δεν συνέβη αυτό, αλλά έγιναν πιο πιστοί.

Αυτή είναι η δύναμη της γνωστικής δυσαρμονίας και το ίδιο ακριβώς συμβαίνει στις σχέσεις που είναι τοξικές. Συμβαίνει κάτι κακό και αντί να φύγουν πεισμώνουν, εξαιτίας του τύπου του ανθρώπου που πιστεύουν πως είναι».

Σαν να μην ήταν αυτό αρκετό, μετά έχουμε το «οι άνθρωποι αλλάζουν».

Όπως είπε ο Hughes «εάν υπάρχει κάτι που είναι πιο δυνατό από τη γνωστική δυσαρμονία, είναι ο τρόπος σκέψης, καθώς βλέπουν τον κόσμο ως ανθρώπους που είναι ικανοί να αλλάξουν και να κάνουν κάτι καλό για τον εαυτό τους. Διατηρούν ζωντανή την ελπίδα. Όταν είναι ερωτευμένοι, δεν είναι ερωτευμένοι με τον/τη σύντροφο τους, αλλά με τις δυνατότητες του/της συντρόφου τους. Γίνεται το μόνο που βλέπουν».

Πώς μπορείς να βοηθήσει κάποιον που είναι σε τοξική σχέση

Ο Νelson ζήτησε από τον καλεσμένο του να δώσει και μια χείρα βοηθείας ως προς το πώς κάποιος μπορεί να βοηθήσει ρεαλιστικά και πραγματικά, ένα άτομο να ξεφύγει από μια τοξική σχέση. Για μία ακόμη φορά ο Hughes ήταν άκρως κατατοπιστικός.

«Το Νο1 πράγμα που μπορείς να κάνεις και που είναι δύσκολο για όλους, είναι να καταλάβεις ποια ταυτότητα υπερασπίζεται αυτός ο άνθρωπος. Τη συνέχεια του “εγώ είμαι”. Μετά, θέλουμε να εκθέσουμε όσο περισσότερο γίνεται, όλες τις τακτικές που εφαρμόζονται πάνω τους, χωρίς να τους ενημερώσουμε πως το κάνουμε.

Υπάρχει ένα μέρος στον εγκέφαλο μας, λέγεται DMPFC (dorsomedial prefrontal cortex -ραχιοπλευρικός προμετωπιαίος φλοιός) και είναι εργαλείο ελέγχου που λειτουργεί ως φύλακας. Καταλαβαίνει εάν μια πληροφορία είναι επικίνδυνη για εμάς ή την ταυτότητα που υπερασπιζόμαστε.

Εμείς θέλουμε να περάσουμε την πληροφορία σε αυτούς τους ανθρώπους, με τρόπους που δεν θα συνειδητοποιήσουν ότι ξεμπροστιάζουμε πράγματα ή τους δείχνουμε πράγματα. Είναι κάτι που μου συνέβη πριν λίγους μήνες. Πρέπει να αρχίσουμε τη διαδικασία με πάρα πολύ μικρά βήματα.

Αυτό που έκανα εγώ, ήταν να ζητήσω από αυτόν τον άνθρωπο που ήθελα να βοηθήσω, μια συμβουλή. Του είπα πως έχω αυτό το άτομο στη δουλειά που κάνει αυτά τα πράγματα, με αυτήν την τεχνική, χρησιμοποιώντας φόβο και τύψεις για να με αναγκάσει να κάνω αυτό το πράγμα. Λέω πως δεν θέλω να κάνω αυτό που θέλει το άλλο άτομο και δεν ξέρω τι να του πω. Τον ρωτάω λοιπόν, αν έχει να μου προτείνει κάτι, καθώς έχει δουλέψει στο παρελθόν ως επικεφαλής σε τμήμα μάρκετινγκ.

Πολύ διακριτικά ανέφερα πράγματα που είχε “θαμμένα” στο πίσω μέρος του κεφαλιού του, αλλά θα του ακούγονταν ως οικεία.

Αν πάρεις κάτι που είναι στο σκοτάδι και ρίξεις πάνω του έναν προβολέα, το άλλο άτομο θα έχει την πιο έντονη αρνητική αντίδραση. Το φαινόμενο λέγεται topic proximity και σημαίνει όσο πιο κοντά σε εσένα και σε εμένα είναι το θέμα, τόσο πιο πιθανό είναι αυτό το μέρος του εγκεφάλου σου να “πει” ότι χρειάζεται να δείξει προσοχή, ώστε να διασφαλίσει πως δεν θα σε επηρεάσει με τον όποιον τρόπο.

Άρα τι κάνω; Πάω το topic proximity όσο πιο μακριά μπορώ να το στείλω. Είναι προτιμότερο να αντιστρέψεις την οπτική, θέτοντας το γεγονός σε μια τελείως ξεχωριστή συνθήκη».

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ