Οι ιστορίες κατοίκων πρωταγωνιστούν σε ένα υπέροχο street art πρότζεκτ
Ένα street art πρότζεκτ που δεν μοιάζει με κανένα προγενέστερο: στα νέα murals που φιλοτεχνήθηκαν στο Μπάιρο ντου Ζαμπούζαλ έξω από τη Λισαβόνα, συναντιούνται οι ιστορίες των ντόπιων με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.
- 21 ΔΕΚ 2025
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Λισαβόνα αποδεικνύεται πρωτοπόρα, χρησιμοποιώντας το street art ως όχημα για να μεταμορφώσει ολόκληρες οικιστικές περιοχές που θεωρούνταν υποβαθμισμένες: τέτοιες παρεμβάσεις υλοποιούνται από το 2014, με τη στήριξη του δήμου και ειδικών φορέων όπως η Galeria de Arte Urbana, πρώτα στην εμβληματική σήμερα γειτονιά Κίντα ντε Μότσο, έπειτα στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις της Μαρβίγια και του Μπίτο, μετά στο Μπάιρο Πάντρε Κρουθ και άλλες περιοχές κοινωνικής στέγασης, στην περιφέρεια της Λισαβόνας.
Ακόμη ένα προστέθηκε σε αυτή τη λίστα: το πρότζεκτ Zambujal 360 στην ομώνυμη γειτονιά, δέκα χιλιόμετρα έξω από το κέντρο της πρωτεύουσας.
Το Μπάιρο ντου Ζαμπούζαλ αποτελεί μια γειτονιά που έλαβε τη σημερινή της μορφή τις δεκαετίες του 1970–80, σε μια περίοδο έντονης αστικοποίησης και οικοδόμησης μεγάλων οικοδομικών μπλοκ κοινωνικής κατοικίας από το κράτος προς κάλυψη των στεγαστικών αναγκών.
Στέγασε εργατικές οικογένειες και μετανάστες από τις πρώην πορτογαλικές αποικίες, αποκτώντας έτσι τη φήμη μιας υποβαθμισμένης γειτονιάς. Οι περίπου 6.000 κάτοικοι που διαμένουν σήμερα στη γειτονιά ανήκουν κυρίως στα χαμηλά οικονομικά στρώματα, αρκετοί από αυτούς μετανάστες δεύτερης γενιάς, έχοντας βιώσει την απαξίωση από την Πολιτεία.
Η ορατότητα που στερήθηκαν διαχρονικά, αποκαθίσταται τώρα με τον πιο υπέροχο τρόπο: οι ιστορίες τους φωτίζονται με χρώμα, αποτυπωμένες πάνω στις τυφλές όψεις των πολυκατοικιών με τα εντυπωσιακά murals που ολοκληρώθηκαν μέσα από το πρότζεκτ που περιγράφουμε, ένα πρότζεκτ που «δεν μοιάζει με κανένα προγενέστερο», όπως περιγράφει ο Mário Linhares, ένα από τα βασικά μέλη της πρωτοβουλίας Zambujal 360.
Τι είναι αυτό στο οποίο διαφέρει το πρότζεκτ στο Μπάιρο ντου Ζαμπούζαλ, έχοντας καταφέρει να κερδίσει την προσοχή του διεθνούς Τύπου;
Δεν πρόκειται για τυχαίες ή απλώς όμορφες εικόνες καθημερινής ζωής που αποτυπώνονται. Στα θέματα τα οποία επιλέχθηκαν προσεκτικά για το πρότζεκτ, εκπληρώνονται ταυτόχρονα δύο παράλληλοι στόχοι, ένας τοπικός και ένας παγκόσμιος: απ’ τη μία, αποτυπώνουν τα πρόσωπα και τις ιστορίες των ντόπιων που για δεκαετίες έμεναν πίσω από τα «φώτα» της λαμπερής πρωτεύουσας, και απ’ την άλλη απηχούν τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης της περίφημης Ατζέντας 2030, καθιστώντας έτσι το άγνωστο μέχρι πρότινος Μπάιρο ντου Ζαμπούζαλ την πρώτη γειτονιά-πρεσβευτή του ΟΗΕ.
Το παραπάνω σκεπτικό δεν αποτελεί μονάχα μια πρωτότυπη ιδέα, αλλά και έναν αποτελεσματικό τρόπο για την αναζωογόνηση της περιοχής.
Τόσο σε σχέση με τη φήμη της, όσο και με τις επαγγελματικές ευκαιρίες που θα προσφέρει στους κατοίκους σε βάθος χρόνου. Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Εφόσον οι κάτοικοι είναι οι πρωταγωνιστές στα θέματα των murals, όπως εξηγεί σε συνέντευξη ο Vítor Monteiro, κάτοικος και πρόεδρος της Ένωσης CAZAmbujal στην περιοχή, «θα βγάζει απόλυτο νόημα για εκείνους να είναι οι ξεναγοί στα τουρ που θα πραγματοποιούνται μελλοντικά στην περιοχή, δίνοντάς τους έτσι την ευκαιρία να αφηγηθούν τις ιστορίες της περιοχής τους, παράλληλα με τις δικές τους προσωπικές ιστορίες».
Είναι ένας τρόπος για να νιώσουν περήφανοι, τόσο για την περιοχή τους όσο και για τους ίδιους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από την επιλογή των θεμάτων προηγήθηκε εκτενής διαβούλευση και συζητήσεις με τους κατοίκους. Το βασικό ζητούμενο στη διαδικασία των ακροάσεων ήταν να βρεθούν σημεία σύνδεσης ανάμεσα στα τοπικά και τα παγκόσμια ζητήματα.
Ο στόχος για μηδενική πείνα εκφράστηκε μέσα από την εικόνα των λαχανόκηπων της γειτονιάς, ο στόχος για έμφυλη ισότητα αποτυπώνεται μέσα από την αναμέτρηση ενός άντρα και μιας γυναίκας στο σκάκι (με απώτερο σκοπό να ενεργοποιηθούν και οι σκακιστικοί σύλλογοι στην περιοχή), ενώ για τον στόχο μηδενικής φτώχειας μιλάει με τρυφερότητα η εικόνα μίας λευκής και μίας μετανάστριας από το Κάπο Βέρντε, μεταφέροντας την πραγματική ιστορία δύο αδελφών που μεγάλωσαν μαζί κατόπιν υιοθεσίας.
«Στην πραγματικότητα, η γειτονιά είναι γεμάτη από ιστορίες οικογενειών και ανθρώπων που άλλαξαν τη ζωή τους, κάτι που είναι απίστευτο να βλέπεις», λέει ο Vítor Monteiro, «μερικές φορές, πρέπει να βρίσκεσαι σε περιβάλλοντα όπως αυτά για να συνειδητοποιήσεις ότι η υπέρβαση είναι πάντα δυνατή, ακόμα και σε δύσκολες καταστάσεις – όταν δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας, η κοινότητα στην οποία ανήκουμε μπορεί και πρέπει να βοηθήσει».
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.