Στα παρασκήνια ενός mural: Πώς φτιάχνεται μια τοιχογραφία μεγάλης κλίμακας
Περάσαμε ένα μεσημέρι στον Κορυδαλλό με την Leticia Mandragora και την Awesome Athens Experiences, μαθαίνοντας για όλα τα στάδια και τους αφανείς ήρωες που χρειάζονται για να βλέπουμε αυτά τα όμορφα μεγάλα murals στην πόλη.
- 30 ΣΕΠ 2025
Είναι λίγο μετά τις 10:00 το πρωί και τα φορτωμένα καρότσια που κυκλοφορούν στα στενά γύρω από την Πλατεία Αγίου Γεωργίου στον Κορυδαλλό, υποδηλώνουν ότι βρισκόμαστε κοντά σε λαϊκή. Ωστόσο, οι παρφουμαρισμένες κυρίες δεν δείχνουν ιδιαίτερη βιασύνη, τουλάχιστον όχι τόση ώστε να παραλείψουν μια στάση και λίγο κουσκούς μπροστά στην εντυπωσιακή μπλε γυναίκα που εμφανίστηκε εδώ και λίγες μέρες στη γειτονιά τους.
Ρωτούν προς το μέρος μας ποιος είναι ο καλλιτέχνης για να τον συγχαρούν.
«Γεια στα χεράκια σου – α, είναι ξένο το κορίτσι;». «Εσείς κάνατε τη ζωγραφιά; Συγχαρητήρια, πέρασα προηγουμένως με την εγγονή μου και έτσι που το κοιτούσα, παραλίγο να με πατήσει αμάξι (γέλια)».
Η Leticia Mandragora γνέφει καταφατικά χαμογελώντας πριν φορέσει τη μάσκα εργασίας, προφανώς χωρίς να έχει καταλάβει λέξη. «Λοιπόν, εδώ ξέρετε τι θα ήταν ωραίο;», συνεχίζει ακάθεκτα μία από τις κυρίες παρκάροντας παράλληλα το καρότσι της πιο δίπλα, «σε όλες τις πολυκατοικίες εδώ, στις πλαϊνές όψεις, να φτιάξετε μεγάλες πολύχρωμες ζωγραφιές – είδα στην τηλεόραση ένα ντοκιμαντέρ και, Χριστέ μου, αλλάζει όλη σου η διάθεση, χαίρεσαι να βγαίνεις έξω».
Απομένουν μερικές τελευταίες λεπτομέρειες για να ολοκληρωθεί το αιθέριο στεφανωμένο πορτρέτο με τα σαρκώδη χείλη και τα σαγηνευτικά μάτια, στον απέναντι τοίχο.
Από τις κουβέντες που μοιράζονται μαζί μας οι περαστικοί, καταλαβαίνω ότι πολύ κόσμος βλέπει στην αναπαράσταση την προσωποποίηση της Ελλάδας – το έντονο μπλε χρώμα συνηγορεί, άλλωστε, εάν δεν γνωρίζεις την Ιταλοϊσπανίδα street artist και τα χαρακτηριστικά μπλε γυναικεία πορτρέτα τα οποία δημιουργεί εδώ και δεκαετίες, από τη Νέα Υόρκη και το Μπουένος Άιρες μέχρι το Μιλάνο, την Μπολόνια ή άλλες πόλεις της Μεσογείου και πλέον για πρώτη φορά στην Αθήνα.
Για την παρουσία της ταλαντούχας Leticia Mandragora στην πόλη μας και την υλοποίηση του νέου mural στον Κορυδαλλό έχουν μεσολαβήσει τα παιδιά από την Awesome Athens Experiences, την εταιρεία που ασχολείται επισταμένα με την προώθηση και την ανάπτυξη της street art τέχνης στην πρωτεύουσα με μικρά αλλά και μεγαλύτερα πρότζεκτ, όπως το Korydallos Lake Park Walls απέναντι από τις φυλακές της περιοχής.
Στην τελευταία περίπτωση, αφορμή για την τοιχογραφία αποτέλεσε η συνεργασία με το Ιταλικό Ινστιτούτο και μια μεγάλη επέτειος για ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός, όπως μου μεταφέρει η Καλλιόπη Μαρκοπούλου από την Awesome: τη συμπλήρωση 2.500 χρόνων από την ίδρυση της Νάπολης.
Σε αυτό το θεματικό πλαίσιο, το πρόσωπο που σχεδιάστηκε από την Leticia Mandragora συμβολίζει τη μυθική Παρθενόπη, μια από τις τρεις Σειρήνες της ελληνικής μυθολογίας. Όπως θυμίζει η Καλλιόπη, «όταν η Παρθενόπη συνειδητοποίησε πως ο Οδυσσέας δεν υποκύπτει στο κάλεσμά της, απογοητεύτηκε, έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε· τότε, σύμφωνα με την παράδοση, το σώμα της ξεβράστηκε στην ακτή της Νάπολης και αργότερα οι Έλληνες άποικοι της περιοχής την ανέδειξαν σε σύμβολο της πόλης».
Τελειώνοντας αυτό το σύντομο ταξίδι στον χρόνο και τη μυθολογία, η Καλλιόπη κοιτάζει φευγαλέα το ρολόι κι επιστρέφει στην πραγματικότητα: θα πρέπει ως το τέλος της ημέρας να έχει ολοκληρωθεί η τοιχογραφία, καθώς η Leticia αναχωρεί αύριο για την επιστροφή της.
Όπως θα μου εξηγήσουν και οι δύο, το πλάνο ήταν το έργο να είχε ήδη τελειώσει, αλλά ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος τι αναποδιές θα προκύψουν στην πορεία, ειδικά όταν μιλάμε για mural μεγάλης κλίμακας εντός του αστικού ιστού.
Το αρχικό πλάνο είχε ορίζοντα υλοποίησης τις 10 ημέρες, αλλά να που τα finishing touches έμπαιναν το μεσημέρι της 13ης ημέρας.
Ζητάω από την Καλλιόπη (η οποία όλο αυτό το διάστημα παρέμενε υπ’ ατμόν, με το ένα χέρι στο τηλέφωνο για τις επικοινωνίες με τον Δήμο και το άλλο στα χρώματα) να μου περιγράψει όλη τη διαδικασία υλοποίησης ενός mural τέτοιας κλίμακας – όλα τα στάδια τα οποία προηγούνται μέχρι να ολοκληρωθεί ένα τέτοιο πρότζεκτ και οι τριγύρω κάτοικοι συναντήσουν ξαφνικά τον νέο «γείτονα» που θα τους φτιάχνει τη διάθεση κάθε πρωί.
«Πέρα από το καλλιτεχνικό κομμάτι, υπάρχει και όλο το τεχνικό».
Πέρα δηλαδή απ’ το σχέδιο καθ’ αυτό και τη συνεννόηση με τον συνεργαζόμενο artist για την ανάθεση, πρέπει να προσδιοριστούν από νωρίς οι τεχνικές απαιτήσεις του έργου: Τι είδους προετοιμασία χρειάζεται ο τοίχος (αστάρωμα, βάψιμο); Ποιο ανυψωτικό μηχάνημα είναι πιο κατάλληλο για την περίπτωση, βάσει μέγιστου ύψους αλλά και εδάφους; Θα μπορεί να δουλέψει με άνεση ο artist όταν έρθει ή πρέπει να αφαιρεθούν πρώτα αντικείμενα που θα εμποδίζουν στην υλοποίηση ή μελλοντικά τη θέαση του έργου;
Στην τωρινή περίπτωση, για παράδειγμα, η τεχνική υπηρεσία του Δήμου Κορυδαλλού προέβη στην απομάκρυνση ενός εγκαταλελειμμένου περιπτέρου, το κλάδεμα ενός ψηλού ευκαλύπτου αλλά και την προσωρινή αφαίρεση μιας παλιάς κολώνας οδοφωτισμού, με πλάνο να αντικατασταθεί με επιτοίχιους LED προβολείς.
Όσο συζητάμε, η Leticia σκαρφαλώνει με ένα σάλτο στο καλάθι του ανυψωτικού, κάνοντας νόημα στον υπάλληλο του Δήμου να την ανεβάσει – οι γερανοί είναι γενικά πιο εύκολα διαθέσιμοι αλλά και αποτελεσματικοί για την υλοποίηση ενός mural στο δίκτυο της πρωτεύουσας, σε σχέση π.χ. με τις ψαλιδωτές πλατφόρμες ή τις σκαλωσιές. Ωστόσο, απαιτούν την παρουσία εξειδικευμένου χειριστή.
«Γενικά, όταν υλοποιείται μια τοιχογραφία, τα εύσημα παίρνουν οι καλλιτέχνες, ο Δήμος, το συνεργαζόμενο Ινστιτούτο, όμως το τεχνικό τμήμα είναι εκείνο που έχει κάνει όλη τη δουλειά, στα παρασκήνια», τονίζει η Καλλιόπη. Όπως με ενημερώνει, όλες αυτές τις μέρες, παράλληλα με τις υπόλοιπες υποχρεώσεις, εργαζόμενοι από την τεχνική υπηρεσία του Δήμου Κορυδαλλού ήταν συνεχώς παρόντες στο πεδίο – για να μετακινήσουν τον γερανό, να διευθετήσουν την κυκλοφορία των οχημάτων στον δρόμο, να μεταφέρουν υλικά, να βοηθήσουν. Έπειτα από τόσα πρότζεκτ στον Δήμο, είναι όλοι τους απόλυτα εξοικειωμένοι με τη διαδικασία των murals.
Μόλις μεταβαίνει στο σημείο ο διευθυντής της Υπηρεσίας, Γιώργος Ηλιόπουλος, μου επιβεβαιώνει ότι το πρόβλημα είναι η υποστελέχωση. Τέτοια πρότζεκτ, όπως και να έχει, αυξάνουν εκτάκτως τον φόρτο εργασίας, ενώ «έχουμε φτάσει να αριθμούμε 50% λιγότερα άτομα από την πανδημία».
Όσον αφορά την καθ΄αυτή υλοποίηση του έργου, κάθε καλλιτέχνης ακολουθά τις δικές του συνήθειες, αν και τα στάδια παραμένουν χονδρικά τα ίδια: πρώτα, γίνεται το προσχέδιο στον τοίχο, μετά τα γεμίσματα και έπειτα το τελείωμα.
Μία εύλογη απορία είναι πώς στο καλό γίνεται να μεταφέρεις ένα σχέδιο σε έναν πελώριο τοίχο σε σχέση με την ανθρώπινη κλίμακα, με εμβαδόν μεγαλύτερο των 175 τ.μ. όπως ισχύει στην προκειμένη περίπτωση στον Κορυδαλλό;
«Χρειάζεται κάποιου είδους μαρκάρισμα πρώτα στο λευκό», μου λέει η Καλλιόπη. «Κάποιοι artists χωρίζουν τον τοίχο με βάση τον κάνναβο, άλλοι χρησιμοποιούν doodles, άλλοι κύκλους. Έπειτα, μέσω του κινητού τους, κάνουν overlay την εικόνα του σημαδεμένου τοίχου και την εικόνα του σχεδίου που έχουν ετοιμάσει, βρίσκοντας τη σωστή αναλογία και τις θέσεις κάθε τμήματος του έργου».
Στο νέο mural της Leticia έγινε χρήση επαγγελματικού προτζέκτορα – μία σύγχρονη λύση καθοδήγησης για τους street artists που ακούγεται εύκολη αλλά δεν είναι, «Θέλει ολόκληρη μελέτη μέχρι να βρεις το ακριβές σημείο για την τοποθέτηση».
Μετά το πρώτο rough προσχέδιο στον τοίχο εργασίας, πολλοί καλλιτέχνες συνεχίζουν με ένα δεύτερο, πιο λεπτομερές προσχέδιο με μαύρο σπρέι, κι έπειτα τη σειρά παίρνουν τα γεμίσματα, προσέχοντας όμως να μη σβηστούν οι γραμμές του σχεδίου. «Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το αραίωμα του χρώματος, όποτε ένας artist χρησιμοποιεί ακρυλικά κι όχι σπρέι για τα γεμίσματα του mural».
Αυτό αυτομάτως αυξάνει την απαιτούμενη ποσότητα χρώματος. Όμως με πληροφορεί η Καλλιόπη, υπολογίζεται ότι για το συγκεκριμένο mural χρειάστηκαν περίπου 100 σπρέι και 50λτ. ακρυλικού χρώματος, ειδικής τεχνολογίας για μεγαλύτερη αντοχή στις εξωτερικές συνθήκες.
Πολύ καθοριστικός παράγοντας για τις ποσότητες είναι και το ύφος του έργου: τα ρεαλιστικά απαιτούν περισσότερα layers, άρα περισσότερο χρώμα.
Η Leticia Mandragora ανήκει στις περιπτώσεις καλλιτεχνών που εμπιστεύονται τη διαδικασία της δημιουργίας, περισσότερο από οποιαδήποτε «τελειότητα».
Εξηγεί τι σημαίνει το παραπάνω στην πράξη, όσο ανακατεύει λίγο βιολετί μέσα στο μπλε για τα highlights με το πινέλο. «Πολλοί καλλιτέχνες δημιουργούν το σκετς και μετά βάφουν πιστά όσα βλέπουν – δεν με εκφράζει εμένα αυτό. Η στιγμή της δημιουργίας συμβαίνει όταν βρίσκεσαι στον τοίχο, ενώ συζητάς με τους περαστικούς και αντιλαμβάνεσαι πώς προσλαμβάνουν το έργο σου.
Χρειάζεται συχνά να κάνεις αλλαγές, έκανα και εδώ αρκετές. Δεν σχεδιάζω για το Instagram, σχεδιάζω για τους ανθρώπους που μένουν εδώ, επιδιώκοντας να προκαλέσω θετικά συναισθήματα, να διεγείρω τη φαντασία και την ευαισθησία τους».
Τι θέλει να πει η ίδια με την μπλε γυναίκα στον Κορυδαλλό, που όπως μαθαίνω αποτυπώνει μία ηθοποιό από τη Νάπολη. Όπως μου απαντάει για το χρώμα που έχει επιλέξει να διακρίνει την τέχνη της, «με τα χρόνια, ταξιδεύοντας, παρατήρησα ότι σε πολλούς πολιτισμούς το μπλε είχε συνδεθεί με την πνευματική διάσταση των θεοτήτων και δη των γυναικείων θεοτήτων – η μητέρα Γη, άλλωστε, είναι μπλε, εφόσον το μεγαλύτερο μέρος της είναι καλυμμένο από νερό, έτσι δεν είναι;».
INFO
Η νέα τοιχογραφία της Leticia Mandragora βρίσκεται στο σχολείο απέναντι από τον Ναό Αγίου Γεωργίου στον Κορυδαλλό. Η δημιουργία της τοιχογραφίας αποτέλεσε μια συνδιοργάνωση του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου Αθηνών, του Δήμου Κορυδαλλού και της ομάδας Awesome Athens Experiences.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις