Σάντα Ρόζα, το νησί-σταυροδρόμι του Αμαζονίου
Σε μια μικρή έκταση γης που περιτριγυρίζεται από θάλασσα και συναντιούνται τα κράτη Περού, Κολομβία και Βραζιλία, μια πολύχρωμη, πολυπολιτισμική κοινότητα ζει χαρούμενα και μονιασμένα, παρά τις δυσκολίες.
- 25 ΑΥΓ 2025
Πρόσφατα, στον εορτασμό της Ημέρας Ανεξαρτησίας της Κολομβίας, ο πρόεδρος της χώρας Gustavo Petro επανέφερε το ζήτημα των συνόρων στον Αμαζόνιο: «Δεν αναγνωρίζουμε την κυριαρχία του Περού επί της Σάντα Ρόζα, δεν αναγνωρίζουμε τις αρχές που κυβερνούν εκεί», δήλωσε, ξεσηκώνοντας ένα κύμα διπλωματική έντασης που απλώθηκε στο διεθνές στερέωμα, εκτός απ’ το επίμαχο έδαφος στο οποίο αναφερόταν η τολμηρή δήλωση – στη Σάντα Ρόζα, οι ρυθμοί συνέχισαν να κυλούν εντελώς φυσιολογικά και αρμονικά, ανάμεσα σε κατοίκους που μιλούν διαφορετικές γλώσσες, πιστεύουν σε διαφορετικούς θεούς, αλλά ασπάζονται τις αξίες του σεβασμού και της φιλοξενίας με τον ίδιον τρόπο.
«Ζούμε ειρηνικά, μοιραζόμαστε μεταξύ μας την κουλτούρα, τη γαστρονομία και τις καλές ιδέες», είχαν εξηγήσει οι ντόπιοι σε ρεπορτάζ του Associated Press, μετά τη διχαστική δήλωση του Petro. Όπως μαρτυρούν και οι εικόνες του νέου φωτορεπορτάζ που δημοσίευσε το μεγάλο πρακτορείο, οι συνθήκες ζωής εκεί μπορεί να είναι φτωχικές και δύσκολες (τουλάχιστον για το βλέμμα της Δύσης), αλλά απ’ την άλλη είναι πληθωρικές στο συναίσθημα και τις ανθρώπινες επαφές.
Με άλλα λόγια, οι ντόπιοι έχουν μάθει να βλέπουν τον ξένο ως γείτονα και βάζουν την κοινότητα πάνω από τα σύνορα.
Πώς κατάφεραν αυτό το σπάνιο επίτευγμα, σε έναν κόσμο που έχει δομηθεί μέσα από πολέμους και κατασκευασμένους εχθρούς; Δεν έχουν να μοιραστούν κάποια κρυφή συνταγή οι κάτοικοι, παρά μόνο την ιστορία και την τωρινή πραγματικότητα του τόπου που τους ανέθρεψε: η Σάντα Ρόζα αποτελεί ένα τόσο πολύ μικρό νησί που θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε με μια μεγάλη γειτονιά (2 τ. χλμ.) στο σημείο όπου συναντιούνται Περού, Κολομβία και Βραζιλία.
Γι’ αυτό τον λόγο, το σημείο αυτό λέγεται και Tres Fronteras (που σημαίνει, τρία σύνορα) – κάτι σαν το δικό μας Τριεθνές του Έβρου (του οποίου την ενδιαφέρουσα ανθρωπογεωγραφία είχε παρουσιάσει σε φωτογραφικό αφιέρωμα ο Αντώνης Πασβάντης).
Ως γνωστόν, η ιστορία του Αμαζονίου είναι έντονα συνδεδεμένη με την αποικιοκρατία. Η περιοχή του σημερινού νησιού Σάντα, συγκεκριμένα, παρέμενε για αιώνες πλήρως αυτόχθονη, μέχρι που υπεγράφη μια συνθήκη το 1922-1929 (συνθήκη Solomon-Lozano) και το νησί αυτό ήταν ένα από τα σημεία στα οποία αναγνωρίστηκε η κυριαρχία του Περού. Έτσι, το μέρος που παρέμενε ως τότε άγνωστο και ξεχασμένο, απέκτησε υψηλή συμβολική και διπλωματική βαρύτητα – όχι όμως για τους κατοίκους, εκείνοι απλώς συνέχισαν να ζουν τη ζωή τους με τον ίδιο τρόπο.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της ζωής που μέχρι σήμερα καθορίζει την ταυτότητα τους;
Ισπανικά, πορτογαλικά και ιστορικές γλώσσες των ιθαγενών που συχνά εναλλάσσονται όλα μαζί στην ίδια συζήτηση. Περουβιανοί εργάτες, Βραζιλιάνοι ψαράδες ή Κολομβιανοί τεχνίτες να χαίρονται το πρωινό τους μαζί με κόσμο που κρατάει από τις πολλές ιθαγενείς κοινότητες του Αμαζονίου (κατά βάση από Ticuna, Yagua και Cocama-Cocamilla). Να γελάνε και να απολαμβάνουν ένα ceviche με μία caipirinha ή μια κολομβιανή cumbia. Όλα αυτά σε έναν μικρό τόπο που περιτριγυρίζεται από θάλασσα.
Αυτό είναι το πολύχρωμο, πολυγλωσσικό και πάνω απ’ όλα ελεύθερο μωσαϊκό που κρατά ζωντανό (και αξιοζήλευτο) το νησί Σάντα Ρόζα.
Κατά τα άλλα, οι υποδομές και οι παροχές παραμένουν μέχρι σήμερα σε πολύ χαμηλό επίπεδο.
Λιγοστά σπίτια από ξύλο και λαμαρίνες στηρίζονται πάνω σε πασσάλους, για να αντέχουν στις πλημμύρες. Τα στενά δρομάκια είναι από χώμα, πρόχειρες σανίδες και οδηγούν στην κεντρική πλατεία του νησιού. Τα παιδιά τρέχουν ξυπόλητα, οι γυναίκες πωλούν φρούτα και ψάρια στην αγορά, ενώ οι άνδρες συζητούν στα καφενεία αφού τελειώσουν τη δουλειά τους. Λειτουργεί ένας μικρός ιατρικός σταθμός μόνο με τα βασικά, ενώ ένα σταθερό άγχος είναι εάν θα βρεθούν δάσκαλοι για τη νέα σχολική χρονιά.
Παρ’ όλα αυτά, τα χαμόγελά τους είναι πάντα πλατιά, σαν τον ουρανό που τους αγκαλιάζει κάθε βράδυ. Κάτι που πρέπει να κρατήσουμε.
Aκολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.