Το ακατοίκητο νησί των Μικρών Κυκλάδων με τα κρυμμένα μυστικά
- 20 ΑΥΓ 2025
Πριν από εξήντα ολόκληρα χρόνια, τον Ιούνιο του 1963, ένας νεαρός μεταπτυχιακός φοιτητής από το Cambridge προσεγγίζει το γυμνό, βραχώδες νησί της Κέρου με καΐκι, αναζητώντας υλικό για το διδακτορικό του, ύστερα από τις φήμες που είχαν διαδοθεί για εκτεταμένες λεηλασίες αρχαίων ευρημάτων στο νησί των Μικρών Κυκλάδων.
Και πράγματι. Ενώ τίποτα δεν μαρτυρούσε από μακριά ανθρώπινη παρουσία στη στεριά, τα ίχνη πρόχειρων ανασκαφών ήταν πασιφανή. Εκείνος ο φοιτητής ήταν ο Colin Renfrew και από τη δική του αφήγηση γνωρίζουμε ότι κατά την αυτοψία του στο άγονο, μικρό νησί στο κέντρο των Κυκλάδων εντόπισε λάκκους για πρόχειρες εκσκαφές, διασκορπισμένα θραύσματα μαρμάρων και ένα συγκεκριμένο σημείο (στα δυτικά και απέναντι ακριβώς από το διπλανό νησάκι Δασκαλιό) όπου είχε ξεκάθαρα τελεστεί επιχείρηση αρχαιοκαπηλίας.
Με ταχείες διαδικασίες, η αρχαιολογική υπηρεσία ανέλαβε το έργο των σωστικών ανασκαφών (με επικεφαλής τον Χρήστο Δούμα) κι ένα νέο κεφάλαιο άρχισε να γράφεται στους τόμους του προϊστορικού κυκλαδικού πολιτισμού, με χρυσά γράμματα.
«Την πρώτη μέρα», όπως έχουν μεταφέρει αρχαιολόγοι που εργάστηκαν τότε στο πεδίο της Κέρου, «ξεκίνησαν να εμφανίζονται παντού ειδώλια, ξαφνιαστήκαμε όλοι και νιώσαμε το βάρος αυτής της ανακάλυψης». Γρήγορα, διαπιστώθηκε ότι το νησί αυτό έχει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση πρώιμων κυκλαδικών γλυπτών και αγγείων που είχε ανακαλυφθεί ποτέ σε ελεγχόμενη ανασκαφή, όπως και εξίσου μεγάλα μυστικά που ζητούσαν αποκρυπτογράφηση.
Με διαδοχικά προγράμματα σωστικών ανασκαφών τη δεκαετία του 2000 και ακόμη περισσότερο τη δεκαετία του 2010, αποσαφηνίστηκε το μέγεθος της αξίας της Κέρου: Είχε αποκαλυφθεί η έντονη τελετουργική του χρήση κατά τα αρχαία χρόνια και αναγνωρίστηκε διεθνώς ως το αρχαιότερο γνωστό θαλάσσιο ιερό στον κόσμο (3η χιλιετία π.Χ.). Παράλληλα, αποκαλύφθηκε περίπλοκο σύστημα αποστράγγισης και ενδείξεις μεταλλουργικής δραστηριότητας στο Δασκαλιό, αποκαλύπτοντας μία εξαιρετικά πρωτοποριακή για την εποχή κοινωνική και τεχνολογική οργάνωση, που όμοιά της δεν είχε βρεθεί από τους αρχαιολόγους.
Από την άλλη, το μυστήριο δεν έχει κλείσει: η εκτενή λεηλασία του 1960 και τα πολύτιμα στοιχεία τα οποία υφαρπάχτηκαν έχουν αφήσει πολλά «κενά» στις σημερινές ερμηνείες για την Κέρο, κρατώντας ανοιχτά μερικά κομβικά ερωτήματα για την ιστορία: Τα (σκόπιμα σπασμένα) θραύσματα μαρτυρούν άραγε κάποιου είδους τελετουργικό θυσίας; Ήταν το Δασκαλιό ένα είδος «ιερατικό κέντρο» ή περισσότερο μια κοινότητα; Πρόκειται για το πρώτο «πανκυκλαδικό ιερό» ή απλώς για ίχνη μιας τοπικής παράδοσης;
Επίσκεψη στην Κέρο
Μέχρι σήμερα, η Κέρος θεωρείται ένα «εργαστήριο σε εξέλιξη». Και δεδομένου ότι δεν διαθέτει καμία τουριστική υποδομή και υποδοχή για τους επισκέπτες (όπως από την άλλη ισχύει π.χ. στην εξίσου πολύτιμη Δήλο), η Κέρος είναι εξαιρετικά «κλειστή» στο ευρύ κοινό. Για να την επισκεφθείς, χρειάζεσαι κανονικά ειδική άδεια από την αρχαιολογική υπηρεσία, αποκλειστικά για ερευνητικούς κι επιστημονικούς σκοπούς – δεν είναι τουριστικό νησί, είναι ένας τόπος αρχαιολογίας σε εξέλιξη.
Ωστόσο, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Μία τέτοια ημέρα-εξαίρεση βρίσκεται στα προσεχώς, καλώντας για ένα βράδυ στο ιερό, ακατοίκητο και μέχρι σήμερα αινιγματικό νησί των Μικρών Κυκλάδων, για μια υπερβατική εμπειρία με οδηγό την κλασική μουσική.
Αναφερόμαστε στο φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Κλασικής Μουσικής Κουφονησίων, το οποίο κορυφώνεται με μια μεγάλη συναυλία στο υποβλητικό περιβάλλον της Κέρου (9/9) – μια νύχτα με τη συμμετοχή όλων των βασικών καλλιτεχνών του φεστιβάλ, σε ένα μαγικό ταξίδι στους αιώνες και τις χιλιετίες του ελληνικού ήχου, από αρχαία μέλη και βυζαντινούς ύμνους έως το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι.
Με άλλα λόγια, οι επισκέπτες καλούνται να προετοιμαστούν για μια εμπειρία που ξεπερνά το «εδώ» και «τώρα», συνομιλώντας με τις βαθύτερες στρώσεις της ταυτότητας και της ιστορίας μας, σε έναν τόπο επιβεβαιωμένα φορτισμένο με υψηλή τελετουργική ενέργεια.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.