Invisible Map: Μια εφαρμογή σε ξεναγεί στην αυθεντική ταυτότητα της Ελευσίνας

Είναι σαν να ξεφλουδίζεις ένα αφράτο νεροκρέμμυδο, όποτε σταματάς και παρατηρείς τα σημάδια στον τόπο της Ελευσίνας, πίσω από τα φουγάρα και τα πλοία που έχουν διαμορφώσει τον χαρακτήρα της σπουδαίας παράκτιας πόλης τα τελευταία χρόνια.

Σημάδια άλλοτε άμεσα ορατά και ακόμη περισσότερο αόρατα, τα οποία αποκαλύπτουν ιστορίες πολύ ιδιαίτερες από μια περιοχή που ακολούθησε μια αντιφατική πορεία, από την απόλυτη ιερατικότητα στην προσφυγιά και τη σκληρή εκβιομηχάνιση.

Σε αυτή τη διαδρομή έχουν υπάρξει διάφοροι αστικοί θρύλοι και γεγονότα τα οποία μόνο παλιοί Ελευσίνιοι γνώριζαν και διατηρούσαν ζωντανά μέσα απ’ τις αφηγήσεις τους. Όχι πια: μια ψηφιακή εφαρμογή την οποία πρόσφατα λάνσαρε ως παρακαταθήκη για την Ελευσίνα η ομάδα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, παρουσιάζει πολλά από αυτά τα πολύτιμα στοιχεία προφορικής ιστορίας, σε μορφή χάρτη με γεωεντοπισμό.

Πρόκειται για το Invisible Map, το οποίο είναι διαθέσιμο εδώ και φιλοδοξεί να αποτελέσει δράση-μοντέλο για δημιουργία οδηγών και για άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Ακολουθεί το μοντέλο του Persephone Walks που έχει ήδη παρουσιαστεί από την Πολιτιστική Πρωτεύουσα, αλλά με πιο προσωπικό χαρακτήρα και πτυχές που αγνοούν οι μη κάτοικοι της Ελευσίνας.

«Πρόκειται για ένα απ’ τα πρώτα έργα τα οποία σχεδιάστηκαν στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, με άξονα τη θεματική της μνήμης και της ανάκλησής της», σχολίασε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης ο πρώην γενικός διευθυντής της διοργάνωσης Ελευσίς 2023, Μιχάλης Μαρμαρινός.

Διότι, «χωρίς μνήμη δεν υπάρχει παρελθόν – και χωρίς παρελθόν, δεν μπορεί να υπάρξει σχεδιασμός και προοπτική για το μέλλον». Συν τοις άλλοις, διανύουμε μια εποχή όπου αυξάνεται το επιστημονικό ενδιαφέρον για την προφορική ιστορία και τη σημασία της.

Οι αόρατες ιστορίες της Ελευσίνας

Με ακουστικά, άνετα παπούτσια και ένα κινητό στο χέρι, λοιπόν, βουτάμε στο πολυεπίπεδο παρελθόν της Ελευσίνας, ψάχνοντας τα σημάδια της ιστορίας και ανακαλύπτοντας ανά λίγα μέτρα ότι «και εδώ συνέβη κάτι».

Να αναφέρουμε μερικά παραδείγματα.

Κοντά στο παλιό Δημαρχείο της πόλης, στο σημερινό σημείο του πεζόδρομου Νικολαϊδου όπου τελειώνει το πλακόστρωτο του Τελεστηρίου και υπάρχει μια μεγάλη γούβα, «εκεί ήταν η εκκλησία», η πρώτη εκκλησία του Άη-Γιώργη, η οποία γκρεμίστηκε κατά τη διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου στα τέλη του 19ου αιώνα, και λέγανε ότι «όποιος έβαζε χέρι να γκρεμίσει την εκκλησία θα του ξεραινόταν».

Λίγο πιο δίπλα από αυτό το σημείο, στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, είχε δώσει μια μνημειώδη συναυλία ο Διονύσης Σαββόπουλος το 1976, ενώ αν πάρεις το μονοπάτι προς το πάνω μέρος του λόφου, θα βρεθείς στο ναό του Αγίου Νικολάου, πίσω από το εργοστάσιο Τιτάν («το πρώτο τσιμεντάδικο της χώρας»), που κρύβει επίσης μια μοναδική ιστορία («ο Άγιος που εμπόδιζε τον Τιτάνα»).

Το περιεχόμενο της πλατφόρμας, όπως επισήμαναν οι δημιουργοί και δη η επιμελήτρια του όλου πρότζεκτ (Ερατώ Κουτσουδάκη), βασίζεται σε μεγάλο μέρος στο έργο τοπικών ιστοριοδιφών και συλλεκτών, φέρνοντας τους επισκέπτες σε επαφή με σπάνιο αρχειακό υλικό. Διασώζει μνήμες και ανθρώπινες ιστορίες, περιστατικά και τόπους και «στέκεται μπροστά στις μικρο-ιστορίες που περισχοινίζει, με σεβασμό και αίσθηση της συνέχειας».

Ένα μέρος των αφηγήσεων της ηχητικής διαδρομής προέρχεται επίσης από το αρχείο προφορικής ιστορίας της δράσης Μυστήριο 32 Open Eleusis που είχε τρέξει, συλλέγοντας ιστορίες από κατοίκους της περιοχής.

«Για μένα αυτό δεν είναι απλώς ένα ψηφιακό έργο», σχολίασε η Ερατώ Κουτσουδάκη, «έχει μεν αναγκαστικά μια ψηφιακή οντότητα, γιατί κάπως πρέπει να επικοινωνηθούν αυτές οι ιστορίες, νομίζω όμως ότι αυτό που κάνει την κρίσιμη διαφορά είναι ο λόγος και ο ήχος». Όλες οι αφηγήσεις της πλατφόρμας είναι και ηχογραφημένες. «Είναι οι ιστορίες που ψιθυρίζουμε στο αυτί. Και αυτή η απάλειψη των άλλων αισθήσεων και η ένταση της φωνής έχει νομίζω ποιότητες που προσθέτουν στον χάρτη κάτι παραπάνω, κάτι προσωπικό».

Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ