Ο Δήμος Αθηναίων καταγράφει τους ανθρώπους που ζουν στον δρόμο
- 22 ΟΚΤ 2025
Έχουν περάσει επτά ολόκληρα χρόνια, μία πανδημία αλλά και η εκτίναξη των ενοικίων υπό την πίεση του υπερτουρισμού και της στεγαστικής κρίσης από την τελευταία φορά που η δημοτική αρχή του Δήμου Αθηναίων προχώρησε σε επίσημη καταγραφή του αριθμού αστέγων, ένα εγχείρημα δύσκολο αλλά απαραίτητο για να στοιχειοθετηθεί η κατάλληλη στρατηγική για τη διαχείριση της στεγαστικής επισφάλειας και για τη στήριξη των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων.
Πόσοι είναι οι άστεγοι στα στενά της Αθήνας; Ποιο είναι το προφίλ τους; Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν; Έχουν πρόσβαση στις αναγκαίες υπηρεσίες για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών; Σε μπάνια, πλυντήρια, υπνωτήρια αλλά και υπηρεσίες συμβουλευτικής όπως πρέπει; Και τελικά ποια κενά καλείται να καλύψει ο Δήμος, στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής;
Τα ερωτήματα αυτά δεν παραμένουν πια στον αέρα: σε συνεργασία με μια ευρεία ομάδα εθελοντών και υπό τον επιστημονικό συντονισμό ομάδας έρευνας του Πάντειου Πανεπιστημίου από το Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής, ο Δήμος Αθηναίων ολοκλήρωσε το έργο της καταγραφής του άστεγου πληθυσμού της πόλης, τόσο εκείνων που ζουν στα στενά της πόλης (και δυστυχώς έχουμε μάθει να περνάμε το βλέμμα μας από πάνω τους, σαν να είναι αόρατοι), όσο και των αστέγων που έχουν επιλέξει να διαμένουν σε δομές προσωρινής φιλοξενίας.
Μάλιστα, ο τρόπος καταγραφής αυτή τη φορά ακολούθησε την κοινή ευρωπαϊκή μεθοδολογία, όπως τονίζεται στο σχετικό δελτίο Τύπου: Το έργο αποτελεί μέρος από το πανευρωπαϊκό σχέδιο καταμέτρησης και έρευνας των χαρακτηριστικών αστεγίας σε 35 πόλεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (με πληθυσμό άνω των 200.000 κατοίκων) το οποίο συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο KU Leuve.
Πιο συγκεκριμένα, η τωρινή μεθοδολογία καταγραφής του Δ. Αθηναίων ακολούθησε το σύστημα Ethos light της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βάσει του οποίου διακρίνονται έξι διαφορετικές μορφές αστεγίας – από το «rough sleeping» στο δρόμο μέχρι τη διαβίωση σε μη συμβατικά καταλύματα λόγω έλλειψης στέγης.
Ποια είναι τα πρώτα δεδομένα που έχουμε στα χέρια μας; Αυτή τη στιγμή, όπως αναφέρει το κείμενο του Δήμου Αθηναίων, από τις street work ομάδες του ΚΥΑΔΑ εξυπηρετούνται περίπου 1.400 ενεργά άτομα.
Λιγότερα από τα μισά αυτών ανήκουν στην ομάδα των rough sleepers μένοντας στον δρόμο, ενώ οι υπόλοιποι διανυκτερεύουν σε σπίτια που δεν καλύπτουν τις βασικές ανάγκες, φιλοξενούνται από μέλη της οικογένειας ή φίλους και άλλα. Τα 200 φιλοξενούνται στο Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων του Δήμου Αθηναίων.
Τι γνωρίζουμε για τους άστεγους της Αθήνας
Είναι γεγονός ότι η αστεγία αποτελεί έναν από τους πιο δύσκολους δείκτες σε επίπεδο καταγραφής: άστεγοι δεν υπάρχουν μόνο σε δομές ή σε χαρτόκουτα και κουβέρτες πίσω από τα φώτα των δρόμων – ενδέχεται να έχουν βρει καταφύγιο σε εγκαταλελειμμένα σπίτια και οικοδομές, να διανυκτερεύουν κάτω από γέφυρες ή μέρη τα οποία είναι δυσπρόσιτα και άγνωστα, είτε απλώς να ζουν διαρκώς σε συνθήκες προσωρινής φιλοξενίας σε σπίτια φίλων. Ενδέχεται επίσης να μετακινούνται από περιοχή σε περιοχή κατά τη διάρκεια της μέρας, κάνοντας ακόμη πιο δύσκολο το εγχείρημα της απογραφής.
Λιγότερο ή περισσότερο «ορατές», όλες αυτές οι περιπτώσεις είναι κατηγορίες αστέγων, αλλά με διαφορετικά χαρακτηριστικά άρα και ανάγκες τις οποίες χρειάζονται να καλύψουν.
Η πιο επίκαιρη εικόνα για το προφίλ του άστεγου πληθυσμού στην Αθήνα προκύπτει από ερευνητική μελέτη των ΜΚΟ Praksis και Ithaca Laundry (χρόνος δημοσίευσης: Ιανουάριος 2024). Κινούμενοι και εκείνοι με τη μέθοδο του streetwork, πραγματοποίησαν μια σειρά από εξορμήσεις κυρίως σε σημεία του Δήμου Αθηναίων και Πειραιά, συνομιλώντας με άστεγους και κομίζοντας ένα τελικό δείγμα 330 συμπληρωμένων ερωτηματολογίων.
Τα πιο σημαντικά ευρήματα που προέκυψαν στην παραπάνω έρευνα (Αστεγία: Ερευνητική μελέτη) ήταν τα εξής:
- Στην πλειοψηφία, ο άστεγος πληθυσμός που καταγράφηκε ήταν άντρες (74,2%), ελληνικής καταγωγής (75,5%), παραγωγικών ηλικιών (25-64 ετών). Σημείωση: επιβεβαιώνεται και διεθνώς ότι ως πιο ευάλωτες, οι γυναίκες άστεγες συχνά προτιμούν πιο απομονωμένες περιοχές.
- Είναι κατά βάση μακροχρόνια άστεγοι. Η πλειοψηφία (65%) για πάνω από ένα χρόνο.
- Αξιοσημείωτο το εύρημα ότι περίπου 1 στους 4 άστεγους φιλοξενείται σε σπίτια φίλων, συγγενών ή γνωστών, ενώ 12.7% επιλέγει να μένει σε εγκαταλελειμμένα σπίτια ή ξενοδοχεία ελλείψει μόνιμης στέγης.
- Το 40,7% αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας, κυρίως σωματικής φύσης.
- Το 30% κάνει συστηματικά χρήση ψυχοδραστικών ουσιών (αλκοόλ ή ναρκωτικά).
- Η συντριπτική πλειοψηφία (81.5%) φαίνεται να αξιοποιεί τις υπηρεσίες των συσσιτίων ή της συλλογικής κουζίνας, ακολουθούν τα μπάνια και τα πλυντήρια (32.5%) σε ίδιο βαθμό με τα κέντρα ημέρας 32.5%.
- Πολύ χαμηλότερη αποκαλύφθηκε η γνώση των ερωτηθέντων για τις υπηρεσίες συμβουλευτικής που παρέχονται από διάφορα κέντρα (8,8%).
Εκ των πραγμάτων, τα ευρήματα αυτά παραμένουν να αποτυπώνουν ένα μέρος μόνο του πραγματικού άστεγου πληθυσμού της πόλης. Αλλά αναδεικνύουν κάποιες πολύ χρήσιμες πληροφορίες που ανατρέπουν τη γενική εικόνα του κόσμου για τους άστεγους, όπως το (αρκετά παγιωμένο) στερεότυπο ότι εκείνοι αρνούνται να λάβουν βοήθεια – ενώ στην πραγματικότητα, δεν τους έχουν ενημερώσει επαρκώς, ούτε φροντίζουν να τους εμπνεύσουν εμπιστοσύνη.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.