«Στην Pixar, οι φύλακες των παραμυθιών είναι οι μοντέρ»
- 7 ΟΚΤ 2025
Ο Kinder γυρίζει πλέον τον κόσμο συμβουλεύοντας τα στούντιο animation για τους πιο αποδοτικούς τρόπους μοντάζ που μπορούν να εφαρμόσουν στη φιλμογραφία τους, και κατέγραψε τη μέθοδο της Pixar που ο ίδιος ανέπτυξε εξασφαλίζοντας την επιβίωση του στούντιο στο βιβλίο Making the Cut at Pixar: The Art of Editing Animation.
Ποιος είναι ο διάσημος τροχός της Pixar και πώς έσωσε το στούντιο;
Ακολουθούν όλα στη συζήτησή μας παρακάτω.
Ήσουν πολλά χρόνια στην Pixar.
Ναι, ήμουν εκεί από το ’96 μέχρι το 2014. Ήμουν εκεί από την αρχή σχεδόν του A Bug’s Life. Μόλις είχαν τελειώσει το πρώτο Toy Story. Και όταν έφυγα, δούλευαν ήδη πάνω στο Coco και το Inside Out. Ήταν μια απίστευτη διαδρομή. Όταν ξεκίνησα, η Pixar είχε λιγότερα από 200 άτομα. Όταν έφυγα, ήταν πάνω από 1.200.
Ήσουν επικεφαλής του post-production, σωστά;
Ναι, ίδρυσα το τμήμα του μοντάζ και του post-production. Ήταν ζήτημα καλής συγκυρίας για μένα — βρέθηκα στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή. Και ήταν απίστευτη εμπειρία το να είμαι μέρος αυτών των ταινιών – A Bug’s Life, Monsters, Inc., Finding Nemo, The Incredibles, Ratatouille. Είναι ταινίες που μας μεγάλωσαν όλους. Ήταν μια υπέροχη πορεία.
Μετά έγραψα ένα βιβλίο για το μοντάζ στην Pixar και γενικά για το μοντάζ στην animation – αυτός ήταν και ο λόγος που βρέθηκα εδώ. Είναι ένα θέμα που με παθιάζει. Παράλληλα, συμβουλεύω διάφορα στούντιο, από το Βιετνάμ μέχρι τη Γαλλία. Είναι διασκεδαστικό να μπαίνεις σε ένα στούντιο, να το βοηθάς να οργανωθεί και να κάνει καλύτερη δουλειά.
Ζω στο Παρίσι εδώ και τέσσερα χρόνια. Δουλεύω σε ένα στούντιο που λέγεται TeamTO. Εκεί έμαθα για το τηλεοπτικό animation, που είναι ένας πολύ διαφορετικός κόσμος από το κινηματογραφικό. Ήθελα να το κάνω για να καταλάβω το πώς μπορείς να κάνεις ποιοτική animation με λιγότερα χρήματα.
Και με λιγότερο χρόνο φαντάζομαι.
Πολύ λιγότερο χρόνο! Είναι τρελό. Τα πρώτα δύο χρόνια που ήμουν εκεί, παρήγαγα 52 επεισόδια των 11 λεπτών – δηλαδή σχεδόν 600 λεπτά animation σε δύο χρόνια. Αυτό αντιστοιχεί σε πέντε ταινίες της Pixar! Κάθε ταινία παίρνει περίπου τέσσερα χρόνια να ολοκληρωθεί εκεί. Άρα μιλάμε για εντελώς διαφορετικό ρυθμό.
Στην τηλεόραση, μόλις εγκριθεί ένα project, πρέπει να τρέξει ασταμάτητα. Χρειάζεσαι σενάρια που πρέπει να υλοποιηθούν αμέσως. Το ιδανικό θα ήταν να δουλεύουν σεναριογράφος, σκηνοθεσία και μοντέρ στα animatics συγχρόνως, γιατί εκεί χτίζεται η ιστορία. Το μοντάζ στο animation είναι το χτίσιμο της ιστορίας μέσα από τα storyboard. Εκεί είναι που πρέπει να βγει σωστά. Δεν κοστίζει πολύ, αλλά απαιτεί χρόνο.
Νιώθεις κι εσύ ότι, ακόμα και το 2025, πρέπει συνεχώς να εξηγούμε πως το animation δεν είναι κάποιο είδος, αλλά ένα διαφορετικό μέσο αφήγησης εξίσου πολύτιμο με το live action;
Ο Guillermo del Toro έκανε μία σπουδαία ομιλία στα Όσκαρ όταν κέρδισε με το Pinocchio. Το ίδιο λέει και ο Brad Bird, ο σκηνοθέτης των Incredibles και Ratatouille, ότι τ animation δεν είναι είδος, είναι μέσο. Μπορείς να κάνεις οποιοδήποτε είδος σε animation — πολεμικό φιλμ, ρομαντική κομεντί, western, film noir.
Το πρόβλημα είναι το πώς το marketing έχει περιορίσει το animation στο οικογενειακό ή το παιδικό πεδίο. Πάρε για παράδειγμα, το Flee, είναι πολεμικό ντοκιμαντέρ και σίγουρα δεν είναι για παιδιά. Ή το Waltz with Bashir, επίσης μία πολεμική ιστορία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα. Και η λίστα συνεχίζεται.
Ακόμη και στην Pixar, ποτέ δεν λέγαμε «ας φτιάξουμε μια ταινία για παιδιά». Φτιάχναμε ταινίες για εμάς. Πολλοί από εμάς είχαμε παιδιά, και φυσικά χαιρόμασταν που μπορούσαν να τις απολαύσουν κι εκείνα, αλλά δεν ξεκινούσε από εκεί η πρόθεση. Δεν λέγαμε «τι θα ήθελε να δει ένα εξάχρονο παιδί;». Αυτό είναι παγίδα.
Πώς είναι η ροή της δουλειάς στην Pixar και πού μπαίνουν οι μοντέρ σε αυτή;
Συνήθως, σε μια ταινία, έχεις προπαραγωγή – παραγωγή – μεταπαραγωγή, και το μοντάζ είναι στο τέλος αυτής της ροής, σωστά; Στο animation όμως, ειδικά στην Pixar, λειτουργεί τελείως αλλιώς.
Σκέψου ένα τροχό: Ο ή η μοντέρ της ταινίας κάθεται στο κέντρο, και γύρω τους υπάρχουν ακτίνες — κάθε τμήμα είναι μια ακτίνα: storyboard, layout, animation, εφέ, φωτισμός. Ο τροχός γυρίζει ξανά και ξανά, και οι μοντέρ βρίσκονται πάντα στο κέντρο, κρατώντας την ταινία ζωντανή. Αν θέλει κάποιος να δει πώς προχωράει η ταινία, πηγαίνει σε αυτούς. Εκεί θα βρει πάντα την πιο πρόσφατη εκδοχή της, με ήχο, ρυθμό και σκηνές σε όποιο στάδιο κι αν βρίσκονται. Οι μοντέρ λοιπόν δεν μπαίνουν στο τέλος – είναι οι πρώτοι που ξεκινούν και οι τελευταίοι που φεύγουν.
Δουλεύουν χέρι-χέρι με τη σκηνοθεσία και τους storyboard artists.
Ναι, για να στήσουν την ιστορία. Το σημαντικό είναι να λειτουργεί συναισθηματικά από νωρίς. Το λέω συχνά: όπως δεν θα χτίσεις ένα σπίτι και μετά θα πεις «α, θα ήθελα το παράθυρο από την άλλη μεριά», έτσι και στο animation πρέπει να ξέρεις εξαρχής πού μπαίνουν όλα. Το storyboard και τα animatics είναι το αρχιτεκτονικό σχέδιο της ταινίας. Και μία ωραία παρατήρηση – στα αγγλικά η λέξη είναι editing, δηλαδή κόψιμο. Στα ελληνικά;
Το λέμε μοντάζ.
Δηλαδή «χτίσιμο». Και αυτή η λέξη είναι πολύ πιο κοντά στην αλήθεια. Γιατί στην ουσία, δεν αφαιρείς. Χτίζεις. Στα αγγλικά και στα γερμανικά υπάρχει αυτή η έννοια του «κόβω» κάτι. Αλλά στην πραγματικότητα το editing, ειδικά στο animation, δεν είναι κόψιμο. Είναι δημιουργία ρυθμού και συναισθήματος. Οι άνθρωποι συχνά νομίζουν ότι οι μοντέρ απλώς κόβουν τις περιττές σκηνές. Αλλά όχι — οι μοντέρ είναι εκεί για να δώσουν ζωή και συναίσθημα.
Γι’ αυτό τους φωνάζουν entertainment killers στην Pixar;
Ναι, αυτό! (γέλια). Οι μοντέρ έχουν τη φήμη των entertainment killers. Οι storyboard artists παρουσιάζουν τις σκηνές τους σαν performance – κάνουν φωνές, ήχους, γελάνε όλοι, υπάρχει τρομερή ενέργεια. Και μετά ο μοντέρ παίρνει αυτό το υλικό και το μετατρέπει σε ταινία. Οπότε, φυσικά, όταν δουν το αποτέλεσμα χωρίς τον performer, λένε «μα τι έγινε, πού πήγε όλη η πλάκα;» (γέλια). Ο μοντέρ πρέπει να φιλτράρει τι ήταν όντως αστείο και τι ήταν απλώς η ενέργεια του storyboard artist. Είναι μέρος της δουλειάς. Ο μοντέρ πρέπει να προστατεύει το όραμα του σκηνοθέτη, αλλά και το μέλλον κοινό της ταινίας. Πρέπει κάθε φορά να τη βλέπει σαν να τη βλέπει για πρώτη φορά.
Αυτό είναι πολύ δύσκολο.
Πάρα πολύ. Γιατί όλοι οι άλλοι δουλεύουν σε ένα κομμάτι μόνο – ο μοντέρ πρέπει να κρατά ολόκληρη την ταινία στο μυαλό του. Ο ρυθμός, το συναίσθημα, η ισορροπία – κάτι μπορεί να είναι αστείο, αλλά αν δεν ταιριάζει με το συναίσθημα της σκηνής που ακολουθεί, πρέπει να φύγει.
Άρα όντως χρειάζεται γερό στομάχι!
Ναι, και χοντρό πετσί! (γέλια) Οι καλοί μοντέρ καταλαβαίνουν ότι αυτή η «κακή φήμη» είναι μέρος της δουλειάς. Και οι storyboard artists το ξέρουν — στην πραγματικότητα, υπάρχει αλληλοσεβασμός. Είναι συνεργάτες. Ο ένας δοκιμάζει, ο άλλος βλέπει αν λειτουργεί. Όταν βρεις έναν μοντέρ με τον οποίο δένεις, θέλεις να συνεχίσεις να δουλεύεις μαζί του γιατί αποκτάτε έναν κοινό ρυθμό, έναν κώδικα επικοινωνίας. Και αυτό δεν σημαίνει ότι θα σκέφτεστε πάντα το ίδιο – καμιά φορά είναι καλό να έχεις κάποιον που σε προκαλεί, που σε δοκιμάζει. Είναι δημιουργική τριβή. Για παράδειγμα, ο Kevin Nolting δούλεψε σε πολλές ταινίες του Pete Docter, το Up, το Inside Out, το Soul. Μιλάμε για δεκαετίες συνεργασίας. Αυτή η σχέση φέρνει βάθος και εμπιστοσύνη.
Μιλώντας για το Up, ισχύει ότι η σεκάνς Married Life κρατούσε αρχικά πάνω από 20 λεπτά;
Ναι, σωστά! Στην πρώτη εκδοχή της, η εισαγωγή με τη ζωή του ζευγαριού ήταν περίπου 20 λεπτά. Ήταν πανέμορφη — γεμάτη μικρές στιγμές, χιούμορ, συγκίνηση. Αλλά, κάποια στιγμή συνειδητοποιήσαμε ότι η ιστορία δεν είναι η ζωή του ζευγαριού, αλλά το πώς ο Carl θα αντιμετωπίσει την απώλεια και θα ξαναβρεί τη χαρά και την περιπέτεια στη ζωή του. Οπότε έπρεπε να τη συμπυκνώσουμε. Καταλήξαμε γύρω στα πέντε λεπτά, και αυτό που έμεινε ήταν η πεμπτουσία της σχέσης τους.
Kill your darlings.
Ακριβώς! (γέλια) Και η Pixar είναι γεμάτη τέτοιες στιγμές.
Ποιος ήταν ο δικός σου ρόλος σ’ όλη αυτή τη διαδικασία στην Pixar;
Δεν ήμουν μοντέρ σε αυτές τις ταινίες, αλλά επικεφαλής του τμήματος. Είχα υπάρξει μοντέρ παλιότερα, κυρίως σε ντοκιμαντέρ και διαφημίσεις, αλλά στην Pixar ο ρόλος μου ήταν να στήσω το τμήμα μοντάζ και post-production από το μηδέν. Πριν από την Pixar, δούλευα στην American Zoetrope του Francis Ford Coppola. Είχε γράψει ένα σενάριο για το Pinocchio – όχι animated, live-action. Είχε προσλάβει μάλιστα καλλιτέχνες από τη Disney για να κάνουν storyboard, γιατί του άρεσε να οπτικοποιεί τα πάντα. Εκεί ήταν η πρώτη φορά που δούλεψα πάνω σε μεγάλης κλίμακας animatics – δηλαδή το μοντάζ storyboard με ήχο και ρυθμό, σαν προσχέδιο ταινίας. Μιλάμε για τα μέσα του ’90, όταν το ψηφιακό μοντάζ ήταν ακόμα κάτι πρωτόγνωρο. Τότε θεωρούσαμε τρέλα το να δουλεύεις με υπολογιστές στο editing! (γέλια)
Όταν όμως γνώρισα τους ανθρώπους της Pixar, κατάλαβα ότι είχαν περάσει τα ίδια. Ήταν στο Σαν Φρανσίσκο, όπως κι εμείς, και είχαν μόλις ολοκληρώσει το Toy Story. Ήταν το πρώτο πλήρως ψηφιακό animation στην ιστορία — και ήταν, ας το πούμε, ένα τεράστιο πείραμα. Είχαν ακόμα ανοιχτά ερωτήματα για το πώς να οργανώσουν τον τρόπο δουλειάς, πώς να συνεννοούνται οι ομάδες. Οπότε ήρθα εκεί ακριβώς τη στιγμή που έψαχναν να βρουν δομή. Ήθελαν να αποφύγουν τα λάθη του Toy Story και να στήσουν κάτι πιο σταθερό για το A Bug’s Life.
Οπότε βοήθησες στο να στήσετε ένα σύστημα;
Ναι, ακριβώς. Έπρεπε να καταλάβουμε πώς να αξιοποιήσουμε το γεγονός πως τα πάντα ξεκινούσαν ως ψηφιακά. Κανείς δεν το έκανε τότε. Όλοι δούλευαν σε φιλμ ή βίντεο. Στην Pixar όμως υπήρχαν άνθρωποι που έγραφαν κώδικα και μπορούσαν να φτιάξουν custom εργαλεία για να ενώσουν τα τμήματα. Ήταν σαν να είσαι σε ένα τεράστιο εργαστήριο γεμάτο εφευρέτες. Ήταν συναρπαστικό. Ήμουν εκεί για να λύσω τεχνικά και επικοινωνιακά προβλήματα, να προσλάβω και να εκπαιδεύσω ανθρώπους, να οργανώσουμε τη ροή δουλειάς ώστε να μπορούμε να τρέχουμε παράλληλα projects.
Εάν το A Bug’s Life δεν πήγαινε καλά, η Pixar θα είχε τελειώσει. Δεν υπήρχε δεύτερη ευκαιρία. Έτσι μπορέσαμε να προχωρήσουμε στο Monsters, Inc. και το Toy Story 2 ταυτόχρονα. Τότε καταλάβαμε ότι χρειαζόμασταν μία ενιαία μέθοδο εργασίας για όλα τα projects, ώστε οι ομάδες να μπορούν να βοηθούν η μία την άλλη. Ήταν πολύ δημιουργική περίοδος.
Έπρεπε λοιπόν να υπερασπιστείς τον ρόλο των μοντέρ μέσα στην εταιρεία.
Ακριβώς! Ακόμα και μέσα στην Pixar, πολλοί παραγωγοί ή άλλες ομάδες δεν καταλάβαιναν τι ακριβώς κάνουν οι μοντέρ στο animation. Έπρεπε να τους το εξηγώ ξανά και ξανά. Και κάπως έτσι προέκυψε και η εικόνα του τροχού με τον μοντέρ στο κέντρο. Για να έχουν όλοι μια σαφή αναπαράσταση στο μυαλό τους.
Έχεις αναφέρει τους μοντέρ της Pixar ως φύλακες των ιστοριών, αλλά εσύ φαίνεται να ήσουν ο δικός τους φύλακας.
Ναι! (γέλια) Προστάτευα τους μοντέρ, τους ενθάρρυνα, εξηγούσα σε όλους τι κάνουν και γιατί είναι αναντικατάστατοι. Και πίστεψέ με, έπρεπε να το υπερασπίζεσαι ξανά και ξανά — γιατί για τους περισσότερους η έννοια του editing ήταν «αυτό που γίνεται στο τέλος». Είναι μία δουλειά αντοχής τεσσάρων χρόνων. Πρέπει να αγαπάς την ταινία για να αντέξεις.
Πώς και αποφάσισες να φύγεις από το mainstream αμερικανικό animation;
Ήταν μια υπέροχη διαδρομή — 18 χρόνια στην Pixar είναι πολλά. Έμαθα, δημιούργησα, γνώρισα καταπληκτικούς ανθρώπους. Αλλά όπως σε κάθε μεγάλη εταιρεία, όσο μεγαλώνει, αλλάζει και ο ρόλος σου. Όταν ξεκίνησα ήμουν μέσα στη δημιουργική διαδικασία κάθε ημέρας. Μετά από χρόνια βρέθηκα να έχω πιο διοικητικό ρόλο. Όσο κι αν το εκτιμούσα, μου έλειπε το να είμαι κοντά στο δημιουργικό χάος.
Ήθελα να ξαναμπώ μέσα στο στούντιο, να δουλεύω δίπλα σε καλλιτέχνες, να βοηθώ δημιουργούς, να μαθαίνω. Είμαι άνθρωπος που δεν σταματά να ψάχνει. Ήθελα να συνεχίσω να εξελίσσομαι, να γνωρίζω διαφορετικούς τρόπους δουλειάς, διαφορετικές κουλτούρες και μεθόδους. Είμαι περίεργος για τα πάντα — για γλώσσες, πολιτισμούς, για το πώς δουλεύουν άλλοι δημιουργοί.
Ακολουθείς ακόμα την Pixar ωστόσο.
Απόλυτα. Για παράδειγμα, το Turning Red — τη θεωρώ απίστευτα πρωτότυπη και τολμηρή ταινία. Έχει μια καθαρή, προσωπική φωνή που με ενθουσίασε.
Της Domee Shi!
Ναι, ακριβώς. Είναι εξαιρετική και χαίρομαι που η Pixar δίνει χώρο σε τέτοιες φωνές.
Κρατάς επαφή με τους παλιούς σου συνεργάτες στην Pixar;
Ναι, φυσικά. Πήγα πρόσφατα στην Καλιφόρνια, και είδα πολλούς από τους παλιούς φίλους και συναδέλφους μου. Πολλούς δεν τους είχα δει πάνω από δέκα χρόνια. Ήταν πολύ συγκινητικό. Ξαναθυμηθήκαμε τις τρελές εποχές, τα ξενύχτια, τις στιγμές που όλα κρέμονταν από μια λεπτομέρεια. Ξέρεις, υπάρχει αυτό το αίσθημα του band of brothers and sisters. Ότι περάσατε μαζί από τη φωτιά, και αυτό σας δένει για πάντα.
Και έχει πια και περισσότερες sisters.
Πράγματι! Όταν ξεκίνησα ήταν μια ανδροκρατούμενη εταιρεία. Τώρα έχουν αλλάξει πολλά. Πιο ισορροπημένη εκπροσώπηση, περισσότερες γυναίκες δημιουργοί, καινούργιες φωνές. Είναι υπέροχο να το βλέπεις να συμβαίνει.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.