Γιατί τρώμε και σβήνουμε τούρτες στα γενέθλια

Έχεις γενέθλια, έχεις τούρτα. Εκτός φυσικά κι αν είσαι ο Harry Potter πριν γνωρίσει τον Hagrid. Αυτό που θέλουμε να πούμε είναι ότι λίγες στιγμές μοιάζουν τόσο παγκόσμιες όσο το να μαζευόμαστε γύρω από μια τούρτα, να ανάβουμε κεριά και να τραγουδάμε το «Να ζήσεις…».

Αν και το τελετουργικό νοιάζει σχετικά σύγχρονο, η ιστορία του γιατί τρώμε τούρτα στα γενέθλιά μας πάει χιλιάδες χρόνια πίσω. Με λίγα λόγια, πρέπει να γυρίσουμε στους αρχαίους ναούς, σε ρωμαϊκά συμπόσια, σε παιδικά πάρτι στη Γερμανία και στις αμερικανικές (προφανώς!) κουζίνες.

Οι τούρτες ως ιερές προσφορές

Όχι, οι τούρτες στον αρχαίο κόσμο δεν είχαν καμία σχέση με τα σημερινά αφράτα, γεμάτα ζάχαρη γλυκίσματα. Οι πρώιμες τούρτες ήταν σαν ψωμί, με μέλι, εμπλουτισμένες με αυγά ή τυρί και αρωματισμένες με ξηρούς καρπούς ή αποξηραμένα φρούτα όπως σταφίδες ή σύκα.

Αρχαιολογικά και γραπτά στοιχεία δείχνουν ότι τούρτες ψήνονταν στη Μεσοποταμία πριν από περισσότερα από 4.000 χρόνια, ενώ ο Ρωμαίοι συγγραφείς τις περιέγραφαν τούρτες τυλιγμένες σε φύλλα που σερβίρονταν σε γάμους και τελετές γονιμότητας.

Οι Αρχαίοι Έλληνες πρόσφεραν μελόπιτες στους θεούς, μερικές φορές διακοσμημένα με κεριά. Σε αυτές τις πρώιμες μορφές, οι τούρτες συνέδεαν το ανθρώπινο με το θεϊκό.

Τα γενέθλια

Αν και οι τούρτες ήταν άφθονες, τα γενέθλια γιορτάζονταν ασυνεπώς στην αρχαιότητα. Ενώ υπάρχουν κάποιες ενδείξεις για αυτές τις ετήσιες γιορτές στην αρχαία Σουμερία, δεν ήταν συνηθισμένες στην αρχαία Ελλάδα.

Οι Ρωμαίοι ήταν οι πρώτοι που τίμησαν τα προσωπικά γενέθλια, αλλά μόνο των ανδρών – τα γενέθλια των γυναικών δεν γιορτάζονταν μέχρι τον Μεσαίωνα. Οι Ρωμαίοι πολίτες τιμούσαν συγγενείς και φίλους με γιορτές, και οι άνδρες που γίνονταν 50 λάμβαναν μια ειδική τούρτα φτιαγμένη με αλεύρι σιταριού, ξηρούς καρπούς, μέλι και μαγιά.

Το γερμανικό “Kinderfeste”

Η σύγχρονη τούρτα γενεθλίων εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία του 18ου αιώνα. Εκεί, τα παιδικά γενέθλια γιορτάζονταν με Kinderfeste, εορταστικές συγκεντρώσεις που περιλάμβαναν μια γλυκιά τούρτα με κεριά.

Κάθε κερί αντιπροσώπευε ένα έτος ζωής, συν ένα επιπλέον για τον επόμενο χρόνο, μια παράδοση που επιβιώνει μέχρι σήμερα.

Από πολυτέλεια σε καθημερινό γλύκισμα

Ακόμη και με τα Kinderfeste στη Γερμανία, οι τούρτες γενεθλίων δεν ήταν για όλους, καθώς θεωρούνταν πολυτελές έδεσμα. Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, οι τούρτες απαιτούσαν ακριβά υλικά όπως ραφιναρισμένη ζάχαρη, εκλεκτό αλεύρι και βούτυρο. Ήταν επίσης χρονοβόρες στην παρασκευή και διακοσμούνταν σχολαστικά.

Η Βιομηχανική Επανάσταση έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη «δημοκρατικοποίηση» της τούρτας. Καθώς τα υλικά γίνονταν φθηνότερα, τα ζαχαροπλαστεία μπορούσαν να παράγουν μαζικά τούρτες και να τις πουλούν σε προσιτές τιμές.

Ο συμβολισμός της τούρτας

Οι σημερινές τούρτες γενεθλίων είναι συχνά απλές, όπως μια τετράγωνη τούρτα με γλάσο και το όνομα γραμμένο στην κορυφή – μια παράδοση που ξεκίνησε γύρω στη δεκαετία του 1940.

Αλλά ο συμβολισμός έχει μακρά και πλούσια ιστορία. Οι τούρτες σηματοδοτούν αφθονία, απόλαυση και γιορτή. Τα κεριά αντιπροσωπεύουν την πάροδο του χρόνου, κάθε φλόγα ένα έτος ζωής, κάθε φύσημα μια ευχή που ταξιδεύει στο άγνωστο.

Η πράξη του να μαζευόμαστε γύρω από την τούρτα, να τραγουδάμε μαζί και να γιορτάζουμε τα ορόσημα της ζωής μας συνδέει μέσα στους αιώνες με αρχαίες τελετές ευγνωμοσύνης και ελπίδας.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ