Πώς αποκτήσαμε το συνήθειο να τσουγκρίζουμε τα ποτήρια;
- 30 ΔΕΚ 2025
Μια κίνηση που βγαίνει αβίαστα, όποτε κάθεσαι σε ένα τραπέζι μαζί με φίλους και συγγενείς: προτού περάσουν οι συνδαιτημόνες στο φαγητό, τα ποτήρια σηκώνονται σχεδόν αυτόματα, συναντιούνται στον αέρα και αφήνουν πίσω τους έναν λεπτό, κρυστάλλινο ήχο μαζί με τις ευχές που ακούγονται για υγεία και ευτυχία, ενώ κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα από πού κατάγεται αυτό το συνήθειο το οποίο συνοδεύει την ανθρωπότητα εδώ και αιώνες.
Σύμφωνα με το σχετικό λήμμα στη Wikipedia, η ακριβής προέλευση για το τσούγκρισμα των ποτηριών παραμένει άγνωστη. Ωστόσο, έχουν προταθεί αρκετές θεωρίες ανά τους αιώνες στην προσπάθεια να εξηγηθεί, άλλοτε με βάση το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντοπίζονται οι πρώτες γραπτές καταγραφές για τσούγκρισμα, άλλοτε με βάση περισσότερο συμβολικά κριτήρια.
Για να διαπιστωθεί αν το ποτό είναι δηλητηριασμένο
Το συνήθειο της πρόποσης υπήρχε με βεβαιότητα από αρχαιοτάτων χρόνων, αλλά συγκεκριμένα το τσούγκρισμα εμφανίζεται ως ιστορική καταγραφή πρώτη φορά στα χρόνια του Μεσαίωνα στην Ευρώπη (14ος-15ος αι.), στα δείπνα της αριστοκρατίας και των βασιλιάδων. Υπάρχει η θεωρία ότι πέρα από τη συμβολική διάσταση της πράξης ως δήλωσης ενότητας, το τσούγκρισμα είχε και πρακτική χρησιμότητα στο παραπάνω πλαίσιο: με την κρούση, το περιεχόμενο του ενός ποτηριού έπεφτε στα διπλανά του, παρέχοντας έτσι τη βεβαιότητα μεταξύ των συνδαιτημόνων ότι κανένα ποτό δεν ήταν δηλητηριασμένο.
Παρότι η ερμηνεία αυτή είναι ιντριγκαδόρικη και αρκετά διαδεδομένη, αμφισβητείται έντονα: σύμφωνα με τη Snopes, μία από τις γνωστότερες fact-checking πλατφόρμες στο ίντερνετ, δεν υφίσταται αξιόπιστη τεκμηρίωση για τη θεωρία περί αποφυγής δηλητηριάσεων.
Για να φύγουν τα «κακά πνεύματα»
Είναι βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη κουλτούρα η αποτροπαϊκή χρήση θορύβων ενάντια στις δεισιδαιμονίες και τα «κακά πνεύματα»: από τη δική μας λαϊκή παράδοση, μπορούμε να ανατρέξουμε στους μεταμφιεσμένους κωδωνοφόρους ή τους κουδουνάτους, που ουσιαστικά ανάγονται στις διονυσιακές τελετές. Το ίδιο κάνουν και οι καμπάνες. Την ίδια λογική, λοιπόν, θα μπορούσε κάλλιστα να υπηρετεί και ο διαπεραστικός ήχος από το τσούγκρισμα των ποτηριών στα γιορτινά τραπέζια: ξορκίζει το κακό και καθαγιάζει τους συνδαιτημόνες.
Η θεωρία αυτή ταιριάζει μεν με τις λαογραφικές παραδόσεις της Δύσης, αλλά παραγνωρίζει ταυτόχρονα την κοινωνική διάσταση της συνήθειας του τσουγκρίσματος ως εξέλιξης της πρόποσης (που γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι προηγούταν).
Για να ενεργοποιηθεί η αίσθηση της ακοής
Σκέψου το εξής: όταν κάθεσαι να γευματίσεις σε ένα τραπέζι, ενεργοποιείται αυτομάτως η αίσθηση της αφής (πιάνοντας το φαγητό με τα χέρια, όπως συνηθιζόταν για αιώνες), η αίσθηση της οσμής, η αίσθηση της γεύσης, η αίσθηση της όρασης, αλλά όχι εκείνη της ακοής. Το τσούγκρισμα θα μπορούσε, λοιπόν, να προστέθηκε στο τελετουργικό του δείπνου για να ενσωματώσει κι αυτή την αίσθηση στο πρόγραμμα, διαμορφώνοντας έτσι μια ολιστική εμπειρία που αποδεδειγμένα εγγράφεται πιο έντονα στη μνήμη.
Η θεωρία αυτή αποτελεί τη νεότερη από όλες τις παραπάνω. Πρόκειται για μια λογική, αλλά μάλλον συμπληρωματική εξήγηση για το συνήθειο του τσουγκρίσματος, που πιθανότατα λειτούργησε ασυνείδητα στις κοινωνίες της Δύσης ανά τα χρόνια.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.