Ο θίασος του Οιδίποδα αναζητά την αλήθεια σε έναν διεφθαρμένο κόσμο
Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Χαρά Γιώτα, Γιώργος Ζιάκας, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Νίκος Κουρής, Κώστας Νικούλι, Σωκράτης Πατσίκας, Τάκης Σακελλαρίου, Γιάννης Τσουμαράκης και Δανάη-Αρσενία Φιλίδου μιλούν στο OneMan για την παράσταση του Robert Icke στη Στέγη, που μεταφέρει τη σοφόκλεια τραγωδία στο σήμερα.
- 3 ΔΕΚ 2025
Δεν έχει περάσει ούτε ένας χρόνος από την περσινή θεατρική σεζόν, κατά τη διάρκεια της οποίας επαναλήφθηκε στο ΑΜΦΙ-ΘΕΑΤΡΟ Σπύρου Α. Ευαγγελάτου μία από τις καλύτερες παραστάσεις των τελευταίων ετών – ναι, ήταν κι αυτή sold out για εβδομάδες: το σχεδόν τρίωρο The Doctor με τη Στεφανία Γουλιώτη σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου. Το θρίλερ που έγραψε ο Robert Icke -βασισμένος στο Καθηγητής Μπερνάρντι (1912) του Arthur Schnitzler- για να παίξει με τα όρια της αντίληψης των θεατών και να ασκήσει κριτική στην παντοδυναμία της πολιτικής ορθότητας και της cancel culture.
Ουσιαστικά, ήταν η Κατερίνα Ευαγγελάτου που μας σύστησε τον 39χρονο, σήμερα, βραβευμένο Βρετανό συγγραφέα και σκηνοθέτη -υπήρξε ο νεότερος νικητής του βραβείου Olivier για την Καλύτερη Σκηνοθεσία- το 2016, όταν ανέβασε στο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου τη διασκευή του -την έγραψε μαζί με τον Duncan MacMillan- πάνω στο οργουελικό 1984.
Φέτος, ο Robert Icke επέστρεψε στην αθηναϊκή σκηνή, αυτοπροσώπως. Σκηνοθετεί έναν 11μελή θίασο Ελλήνων ηθοποιών, ανεβάζοντας στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση τη δική του εκδοχή -κάτι ανάμεσα σε πολιτικό θρίλερ και οικογενειακή τραγωδία- πάνω στον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή, που έχει παρουσιαστεί στο West End του Λονδίνου και στο Broadway στη Νέα Υόρκη.
Ο Οιδίποδας του Icke είναι ένας σύγχρονος πολιτικός στον σημερινό, διεφθαρμένο κόσμο. Είναι το φαβορί της εκλογικής κούρσας κι εμείς τον παρακολουθούμε τη βραδιά των εκλογών, με τις δημοσκοπήσεις να προβλέπουν τη συντριπτική νίκη του και το χρονόμετρο να μετρά αντίστροφα για τον πολιτικό του θρίαμβο. Θα είναι όμως όντως θρίαμβος;
Αναμφίβολα, ο Βρετανός δημιουργός πήρε τη γνωστή σε όλους μας ιστορία του Οιδίποδα και την ξαναδιάβασε με έναν τρόπο, που θα μπορούσαμε, αλλά δεν είχαμε φανταστεί μέχρι σήμερα. Δέκα από τους πρωταγωνιστές της παράστασης -Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Χαρά Γιώτα, Γιώργος Ζιάκας, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Νίκος Κουρής, Κώστας Νικούλι, Σωκράτης Πατσίκας, Τάκης Σακελλαρίου, Γιάννης Τσουμαράκης και Δανάη-Αρσενία Φιλίδου- μιλούν για την εμπειρία, μα κυρίως για τη σημασία του να ξαναβλέπουμε με νέα ματιά έργα της αρχαίας δραματουργίας.
Ποιος είναι ο ρόλος σας στην παράσταση και πώς συνομιλεί με τον αντίστοιχο ήρωα/ηρωίδα της σοφόκλειας τραγωδίας;
Νίκος Κουρής: Είμαι ο Οιδίποδας, ο οποίος συνομιλεί με τον ήρωα του Σοφοκλή με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο, αλλά συνδέεται και είναι πανταχού παρών ο παλιός καλός Οιδίποδας του Σοφοκλή.
Τα δύο έργα έχουν τον ίδιο κορμό, την ίδια φλέβα, την ίδια αναπνοή, οι δύο Οιδίποδες είναι το ίδιο αθώοι. Και ο Οιδίποδας του Icke έχει ανάγκη να βρει την αλήθεια, ψάχνει για την αλήθεια, πιστεύει στην αλήθεια.
Νομίζω ότι στο έργο του, ο ήρωας αναζητά την αλήθεια ακόμα πιο εμμονικά και καθαρά ως προς τις προθέσεις του, δεν έχει καν την αλαζονεία και το στάτους του βασιλιά, γιατί δεν έχει ακόμα την εξουσία, βρίσκεται ακόμα σε μια ενδιάμεση συνθήκη. Επιθυμεί την εξουσία γιατί προσδοκά να φέρει αλλαγές και θέλει να σώσει τη χώρα, να την καθαρίσει, να τη βοηθήσει μέσω της αλήθειας και η αλήθεια τελικά τον καταστρέφει.
Καρυοφυλλιά Καραμπέτη: Παίζω την Ιοκάστη, η οποία όπως και στην τραγωδία του Σοφοκλή είναι η σύζυγος του Οιδίποδα και μητέρα των παιδιών του, αλλά εν αγνοία της και δική του μητέρα. Ο μύθος είναι ο ίδιος, ο αποτροπιασμός ο ίδιος. Εδώ όμως αλλάζουν πολλά πράγματα.
Το έργο του Icke εξελίσσεται στο σήμερα. Η Ιοκάστη είναι η υποψήφια Πρώτη Κυρία της χώρας το βράδυ των εκλογών, μια ιδιότητα που την είχε και πριν από χρόνια ως σύζυγος του παλιότερου Προέδρου, του Λάιου. Μόνο που αυτή η λαμπερή σύγχρονη γυναίκα κρύβει ένα μεγάλο μυστικό τραύμα. Στα 13 της υπήρξε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από τον παιδεραστή Λάιο, έφερε στον κόσμο ένα νόθο μωρό που της το άρπαξαν αμέσως για να συγκαλυφθεί το σκάνδαλο, και παντρεύτηκε τον κακοποιητή της αργότερα, όταν έφτασε πια σε νόμιμη ηλικία γάμου και μετά από τη δραστική παρέμβαση του ισχυρού πατέρα της. Όλα αυτά τα χρόνια δεν γνωρίζει τι απέγινε εκείνο της το παιδί, για να ανακαλύψει στο τέλος με τον πιο οδυνηρό τρόπο ότι πρόκειται για τον ίδιο της τον άντρα, με τον οποίο ζει ευτυχισμένη και πολύ ερωτευμένη εδώ και 24 χρόνια.
Αυτή η σύγχρονη Ιοκάστη έχει μεγαλύτερη πολιτική συνείδηση και κοινωνική δράση από την παλιά, και η απώλεια στο τέλος γίνεται ακόμα πιο σκληρή λόγω του μεγάλου έρωτα που συνδέει αυτό το τραγικό σύγχρονο ζευγάρι.
Λάζαρος Γεωργακόπουλος: Υποδύομαι τον Κρέοντα, αδελφό της Ιοκάστης, που είναι ένας σύγχρονος πολιτικός παράγοντας, μέλος της πολιτικής ομάδας του Οιδίποδα, ένας παίκτης του συστήματος εξουσίας.
Δεν έχει την ηθική ανωτερότητα του Κρέοντα του Σοφοκλή, δεν είναι ουδέτερος αφού έχει πολιτικά συμφέροντα, χωρίς να είναι κακός ή συνωμότης, αλλά έχει «ατζέντα», είναι μέρος του συστήματος.
Σε αντίθεση με τον ήρωα του Σοφοκλή, ο Κρέων εδώ έχει τις δικές του καλυμμένες πολιτικές φιλοδοξίες, την ανταγωνιστική δυνατότητα να γίνει ο διάδοχος όταν ο Οιδίποδας καταρρεύσει, να επωφεληθεί από την κρίση και να εκπροσωπήσει τη σταθερότητα. Ο Τειρεσίας άλλωστε θα το πει καθαρά, «θα είναι ο Κρέων» και από εκείνη τη στιγμή τα πάντα έχουν διπλή ανάγνωση για εκείνον.
Πάντως και οι δύο ήρωες θα είναι ο μοχλός για να φτάσουμε στην αλήθεια: στον Σοφοκλή, ο Κρέων θα φέρει τον χρησμό του Απόλλωνα για να βρεθεί ο φονιάς του Λάιου, ενώ στο έργο του Icke θα προσπαθήσει να βρει τον οδηγό του Λάιου για να δει τι έχει γίνει πραγματικά όταν όλα φάνηκαν για μια στιγμή τακτοποιημένα.
Χαρά Γιώτα: Είμαι η Ιόλη, ένας χαρακτήρας που δεν αντιστοιχεί σε κάποιον από εκείνους της γνωστής σε εμάς τραγωδίας του Σοφοκλή, αλλά έχει προστεθεί από τον Robert Icke στη διασκευή του. Η Ιόλη είναι το δεξί χέρι του Οιδίποδα, η εκλεκτή του επιτελείου του, που με αγάπη και πίστη στέκεται δίπλα σε αυτόν και την οικογένειά του το βράδυ των εκλογών.
Στο αγγλικό πρωτότυπο ονομάζεται «Λίχας», όνομα παρμένο από τον κήρυκα υπηρέτη του Ηρακλή στην τραγωδία του Σοφοκλή «Τραχίνιαι». Στην υπέροχη μετάφραση του, ο Νίκος Χατζόπουλος μεταγράφει το όνομα του ρόλου σε «Ιόλη», βουβό χαρακτήρα που συναντάμε επίσης στο ίδιο έργο, ως τη βασιλοπούλα που φέρνει μαζί του ο Ηρακλής με την επιστροφή του στην Τραχίνα.
Γιώργος Ζιάκας: Εγώ, με τη σειρά μου, είμαι ο Ετεοκλής, ο ένας από τους δύο γιους του Οιδίποδα. Μπορεί να μην εμφανίζεται στην αρχική τραγωδία του Σοφοκλή, αλλά ο μύθος των δύο αδερφών (Ετεοκλή-Πολυνείκη), που αλληλοσκοτώνονται για τον θρόνο της Θήβας, είναι αυτός που θα πυροδοτήσει τη συνέχεια της ιστορίας και θα γεννήσει το έργο της Αντιγόνης.
Στη δικιά μας ιστορία, παρακολουθούμε τις τελευταίες στιγμές της οικογένειας λίγο πριν την αποκάλυψη της αλήθειας.
Κώστας Νικούλι: Ο ρόλος μου είναι ο Τειρεσίας. Στον Σοφοκλή είναι ένας γέρος μάντης, ενώ στη μεταγραφή του Icke εμφανίζεται ως ένας νεαρός, μέλος μιας σέχτας που προβλέπει το μέλλον. Εμφανίζεται δια μαγείας στη σκηνή, σαν να έπεσε από τον ουρανό, κανείς δεν ξέρει πώς βρέθηκε μέσα στο εκλογικό κέντρο που διαδραματίζεται το έργο.
Ο Τειρεσίας έρχεται να προειδοποιήσει τον Οιδίποδα, να τον βοηθήσει να δει την αλήθεια και τον παρακινεί να συγκρουστεί με τον εαυτό του. Ο Τειρεσίας αναγκάζεται να παραθέσει τρεις προφητείες για τον Οιδίποδα που βλέπουμε και στο αρχαίο δράμα του Σοφοκλή. Είναι ένα απροσδιόριστο ον, που εμφανίζεται σε μια κομβική σκηνή η οποία αλλάζει τα πράγματα -από μια συμβατική συνθήκη πρεοκλογικής καμπάνιας μας οδηγεί σε μια συνθήκη αναζήτησης του εαυτού μας-, μπαίνει σε πιο υπαρξιακά μονοπάτια, ποιοι είμαστε, τι θέλουμε να κάνουμε στη ζωή μας, πώς θέλουμε να ζούμε.
Σωκράτης Πατσίκας: Ο δικός μου ρόλος είναι ο οδηγός του Λάιου. Είναι ο αντίστοιχος του Φύλακα στον Σοφοκλή. Όπως και στην αρχαία τραγωδία, δίνει την πρώτη ένδειξη ότι τα λόγια του Τειρεσία ακουμπούν στην αλήθεια. Σε αυτό το έργο -γιατί για μένα είναι ένα καινούριο έργο, όχι μια αναβίωσή ή ένα ξανακοίταγμα- ο οδηγός δεν φέρει τον κόσμο του, αλλά φέρει τα γεγονότα με ένα υπονοούμενο για το παρελθόν του Λάιου, που αποκαλύπτεται στην ολότητά του σε άλλη σκηνή του έργου.
Τάκης Σακελλαρίου: Στο έργο του Σοφοκλή συναντάμε τον Κορίνθιο Βοσκό, ένα άνθρωπο που έχει καθοριστική επιρροή στην πορεία του Οιδίποδα.
Στη σύγχρονη μεταγραφή του Robert Icke, αυτό το πρόσωπο μετουσιώνεται στον Μέντορα (Corin), μια φιγούρα που μπορεί να δρα διακριτικά, αλλά βρίσκεται εδώ και 55 χρόνια στο πλευρό της Ιοκάστης. Είναι κάτι πολύ παραπάνω από «υπηρέτης». Είναι ένας άνθρωπος που έχει γίνει μέρος του οικογενειακού ιστού, μάρτυρας όλων όσων συνέβησαν πριν και μετά την εμφάνιση του Οιδίποδα. Τον βλέπω λοιπόν ως τον λανθάνοντα καταλύτη της ιστορίας. Η απόφασή του να δώσει μια ευκαιρία στο νεογέννητο παιδί της Ιοκάστης, γίνεται η απαρχή μιας αλυσίδας γεγονότων που καθορίζει αμετάκλητα τις ζωές όλων.
Είναι ο χαρακτήρας που σε φέρνει αντιμέτωπο με εκείνη τη μεγάλη, ανθρώπινη απορία: πώς ένα στιγμιαίο «ναι» ή «όχι» μπορεί να αλλάξει για πάντα τη μοίρα πολλών;
Γιάννης Τσουμαράκης: Στην παράσταση κρατώ τον ρόλο του Πολυνείκη, γιου του Οιδίποδα και της Ιοκάστης και αδερφού του Ετεοκλή και της Αντιγόνης. Ο ήρωας αυτός δεν εμφανίζεται στον σοφόκλειο Οιδίποδα, ανήκει όμως στον μύθο και στον θηβαϊκό κύκλο. Έτσι, ο Icke ενέταξε τον Πολυνείκη και τα αδέρφια του στη σύγχρονη μεταγραφή του έργου, αναπτύσσοντας περισσότερο, με αυτόν τον τρόπο, την αίσθηση της οικογενειακής συνθήκης.
Έχοντας μελετήσει, προφανώς, και τα άλλα έργα του θηβαϊκού κύκλου, ο Icke έχει χρησιμοποιήσει στοιχεία που υπάρχουν στις σχέσεις μεταξύ των ηρώων και διαφαίνονται σε αυτά: το στοιχείο της αδερφικής αλλά και ανταγωνιστικής σχέσης μεταξύ Πολυνείκη και Ετεοκλή. Παρ’ όλα αυτά, εξελίσσει τον ήρωα και με τον δικό του τρόπο, κάνοντας τον να έχει κι εκείνος τα δικά του μυστικά και αναγκάζοντας τον να έρθει κι εκείνος αντιμέτωπος με την προσωπική του, καλά κρυμμένη, αλήθεια.
Δανάη-Αρσενία Φιλίδου: Είμαι η Αντιγόνη. Το ενδιαφέρον είναι πως σε αυτήν την παράσταση βλέπουμε τα ερωτήματα και τις αμφιβολίες που φτιάχνουν την Αντιγόνη που όλοι φανταζόμαστε. Σαν αυτό το σύμβολο της επανάστασης να πλάθεται μέσα στον Οιδίποδα.
Διάβασα τις προάλλες μια πολύ ωραία ανάλυση που λέει πως η Αντιγόνη είναι αυτή που συνεχίζει το οικογενειακό κλέος, δηλαδή αντί τα κατορθώματα του πατέρα να περάσουν στους γιούς του Οιδίποδα όπως είθισται, περνούν στην Αντιγόνη. Και γιατί όχι; Επειδή είναι γυναίκα;
Το ερώτημα της ταυτότητας είναι κάτι που απασχολεί πολύ τη δική μας Αντιγόνη. Είμαι απλώς η κόρη; Ποια είμαι; Τι με ορίζει; Ποια η θέση μου στα πράγματα;
Πώς είναι να ξαναβλέπετε με νέα ματιά ένα έργο σαν τον Οιδίποδα που γνωρίζουμε τόσο καλά -κάποιοι το έχετε ερμηνεύσει κιόλας πολλάκις- και μάλιστα, μέσα από τη ματιά ενός ξένου δημιουργού;
Καρυοφυλλιά Καραμπέτη: Εγώ, ναι, έχω παίξει στον Οιδίποδα πολλές φορές και σε διαφορετικούς ρόλους. Έχω ερμηνεύσει την Ιοκάστη, την Αντιγόνη, τον Κρέοντα. Συμπαντικό κείμενο κατά τον Αριστοτέλη, η αρτιότερη τραγωδία.
Στο έργο του Icke μπαίνουν στο μικροσκόπιο πολλοί τομείς της σύγχρονης ζωής, η διαφθορά στην πολιτική σκηνή, η συγκάλυψη τρομερών σκανδάλων από τους παρακρατικούς μηχανισμούς, η ανάγκη πια για αδιάφθορους πολιτικούς στην εξουσία, που θα υπηρετούν επιτέλους τον πολίτη με σεβασμό, διαφάνεια και απόλυτη εντιμότητα, η παιδεραστία που έχει συνταράξει τα τελευταία χρόνια πολιτείες και θεσμούς, η ομοφοβία, η παράνομη υιοθεσία και πολλά άλλα. Οπότε είναι μια μοναδική εμπειρία το να συμμετέχεις σε μια τέτοια παράσταση και να βλέπεις πώς ένα τεράστιο διαχρονικό κείμενο συνομιλεί με τη σύγχρονη εποχή και τον σημερινό άνθρωπο.
Όσο για την εθνικότητα του συγγραφέα δεν θα έλεγα ότι έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία, αντιθέτως θεωρώ ότι τονίζει την παγκοσμιότητα του έργου, το οποίο θα μπορούσε να διαδραματίζεται οπουδήποτε στον κόσμο. Νιώθω ευγνώμων προς τον Robert Icke για την υψηλή αξία του έργου του και προς τη Στέγη για την τιμή να μου εμπιστευτεί αυτόν τον μοναδικό ρόλο.
Τάκης Σακελλαρίου: Ο Icke φέρνει στην επιφάνεια ζητήματα που σήμερα έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα, όπως η παιδική και η γυναικεία κακοποίηση, η ομοφυλοφιλία και οι πιέσεις γύρω από την «καθαρότητα» της ταυτότητας και της καταγωγής. Ταυτόχρονα, φωτίζει τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζουμε και προβάλλουμε την «τέλεια» οικογενειακή εικόνα μέσα στη σύγχρονη μιντιακή και κοινωνική πραγματικότητα, καθώς και τις καταστροφικές συνέπειες (τόσο για εμάς όσο και για τους ανθρώπους γύρω μας) της άρνησής μας να αντικρίσουμε και να αποδεχθούμε τον εαυτό μας.
Η ευκαιρία να δουλέψω στο θέατρο, έχοντας ως αφετηρία ένα εμβληματικό έργο του πολιτισμού μας και ιδιαίτερα μέσα από την οπτική ενός δημιουργού με διαφορετικές προσλαμβάνουσες και πολιτισμικό υπόβαθρο, με κάνει να συνειδητοποιώ ακόμη πιο έντονα τη διαχρονικότητα και την εκφραστική δύναμη του μύθου. Τα ζητήματα που θίγει δεν περιορίζονται στο τοπικό· μας προκαλούν να τα σκεφτούμε σε παγκόσμια κλίμακα και δείχνουν πόσο στενά συνδέονται η προσωπική εμπειρία και το συλλογικό βίωμα, μια διαπίστωση που θεωρώ κρίσιμη και αναγκαία.
Γιάννης Τσουμαράκης: Ο Robert Icke έχει εντοπίσει με υπέροχο τρόπο και τις θεματικές του μύθου του Οιδίποδα και τον πυρήνα του. Το έργο αυτό αποτυπώνει την προσπάθεια του ανθρώπου να ανακαλύψει την ταυτότητα του, τις ρίζες του, την αλήθεια του, πράγμα διαχρονικό.
Δανάη-Αρσενία Φιλίδου: Είναι σαν να είναι ένα νέο έργο έχοντας κρατήσει τον πυρήνα του Οιδίποδα Τυράννου. Άλλωστε, ο Icke δεν έχει αλλάξει τα γεγονότα. Τα έχει τονίσει. Δεν σκέφτηκα ποτέ ότι είναι ένας ξένος δημιουργός – όλοι ξένοι είμαστε νομίζω.
Σκέφτηκα όμως πολύ έντονα ότι είναι ένας νέος, φρέσκος, τολμηρός, δημιουργός. Νιώθω ότι το έργο αυτό έχει μια ορμή και ένα θάρρος. Είναι μια εις βάθος μάτια σε πράγματα που νομίζουμε ότι ξέρουμε. Δεν υπάρχει μνημειακή αγάπη, υπάρχει καθαρή τομή και αίμα.
Σωκράτης Πατσίκας: Ως Έλληνες ηθοποιοί όταν ασχολούμαστε με την αρχαία τραγωδία, πολλά από τα ερωτηματικά μας τα καλύπτουμε με τη δικαιολογία του μύθου, με αποτέλεσμα να μένουν αναπάντητα ή να μην αποκαλύπτονται. Η δε ψευδοηθικολογία μας που έρχεται σε αντίθεση με το γεγονός ότι αυτά τα έργα διδάσκονταν στην αρχαιότητα, μας έφερνε πάντα σε μια αμυντική στάση πάνω στην αφήγηση του μύθου.
Το έργο του Icke μην έχοντας αυτόν τον ψευδοσεβασμό, εφευρίσκει τρόπους να φωτίσει και την παραμικρή λεπτομέρεια που ο θεατής που δεν γνωρίζει τον μύθο θα αγνοούσε, με αποτέλεσμα να δημιουργεί μια νέα αφήγηση πολύ πιο πολύτιμη για το παγκόσμιο κοινό, αλλά και για το ελληνικό κοινό, ιδίως πιο νεαρής ηλικίας που δεν έχει τον ίδιο «σεβασμό» ή ακόμη και γνώση για τον μύθο.
Νίκος Κουρής: Επειδή ακριβώς έχει φύγει αυτό το βάρος της τραγωδίας, αυτό το σχήμα που έχει η τραγωδία που το γνωρίζουμε πολύ καλά όσοι από εμάς έχουν ασχοληθεί με το είδος, η ματιά του Icke έχει κάτι εξαιρετικά απελευθερωτικό, εξαιρετικά ζωογόνο. Χωρίς να είμαστε βεβαρημένοι με ένα τόσο δύσκολο είδος όπως το αρχαίο δράμα και τόσο μακρινό μας την ίδια στιγμή, εργαζόμαστε πάνω σε ένα έργο που είναι πιο κοντά μας, πιο εδώ, πιο γύρω μας, όχι επειδή είναι μοντέρνο, αλλά επειδή δεν έχει αυτό το σχήμα της τραγωδίας που περιέχει κάτι πομπώδες.
Εδώ το ζητούμενο είναι να έχεις αυτό το μέγεθος χωρίς να είσαι υπερβολικός στην έκφραση. Στον Icke αλλάζει ο τρόπος που διαχειρίζεσαι την έκφραση των μεγάλων αισθημάτων. Κι αυτό είναι για μένα πολύ ζωογόνο, πολύ μεγάλο στοίχημα που με κάνει πολύ χαρούμενο και με κρατά δημιουργικά αναστατωμένο.
Κώστας Νικούλι: Προσωπικά με συναρπάζει ότι δημιουργούνται καινούριες διασκευές στα υπάρχοντα έργα και συγκεκριμένα στην αρχαία τραγωδία. Η αποδόμηση τέτοιων έργων είναι μια ευκαιρία να δούμε τι άλλες εκδοχές μπορούμε να δούμε. Είναι ένα πολύ στιβαρό υλικό που μπορεί να σε πάει σε αιτήματα και θέματα πολύ επίκαιρα, να σχολιάσεις συνθήκες και καταστάσεις τωρινές, χωρίς να γίνεις γραφικός.
Το έργο με αυτό τον τρόπο γίνεται πιο προσωπικό στα ζητήματα του χαρακτήρα και της προσωπικότητας των ανθρώπων. Ταυτίζεσαι πιο πολύ γιατί δεν είναι τόσο αποστασιοποιημένο, σε παίρνει και σε ταξιδεύει, σε κάνει να το βιώνεις σε πρώτο πρόσωπο.
Γιώργος Ζιάκας: Στην αρχή, πριν διαβάσω το έργο του Robert Icke, αναρωτιόμουν πως ένας αρχαίος μύθος θα μπορούσε να μεταφερθεί στο σήμερα. Η αλήθεια είναι ότι στη συγκεκριμένη εκδοχή φωτίζονται οι σχέσεις του έργου τόσο πολύ και σε βάθος που φέρνουν μια νέα υπόσταση στον μύθο. Ακριβώς με αυτόν τον τρόπο αφήγησης του μύθου του Οιδίποδα, φαίνεται πόσο καθολικό και διαχρονικό παραμένει το αρχικό έργο του Σοφοκλή.
Χαρά Γιώτα: Κρατώντας στα χέρια μου από τη μία το σπουδαίο έργο του Σοφοκλή και από την άλλη τη σπουδαία διασκευή του Robert Icke, είναι στ’ αλήθεια απίστευτο το πώς ο δεύτερος κατάφερε με σεβασμό και φανερή δραματουργική ευφυΐα να φέρει τον Οιδίποδα στο σήμερα.
Όταν ολοκλήρωσα για πρώτη φορά την ανάγνωση της διασκευής σκέφτηκα «OK, τώρα καταλαβαίνω τι θα πει τραγωδία».
Ως σύγχρονος άνθρωπος, σύγχρονο σώμα και νους υπάρχει κάτι ακόμα πιο τρομακτικό στο να παρακολουθώ την τρομακτικότερη -για εμένα- ιστορία όλων των εποχών, τον Οιδίποδα, ως μια σύνθεση από σώματα που μου μοιάζουν, από σώματα που θα μπορούσαν να είναι εγώ, εσύ, οποιοσδήποτε ζει στο εδώ και το τώρα.
Σαν κερασάκι στην τούρτα, δεν μπορώ να παραλείψω τις άμεσα παρμένες φράσεις από την τραγωδία του Σοφοκλή που ξεπηδώντας μέσα στο έργο ανά τακτά διαστήματα έρχονται για να σου γαργαλήσουν την ψυχή.
Λάζαρος Γεωργακόπουλος: Το να βλέπεις μία σύγχρονη εκδοχή ενός πολύ γνωστού μύθου, ιδίως για εμάς αφού μιλάμε για τον Οιδίποδα, είναι μία εμπειρία που μπορεί να κυμανθεί από την απόλυτη άρνηση («δεν είναι ο Οιδίποδας αυτό…», κλπ) μέχρι να γίνει από τις πιο συναρπαστικές και αποκαλυπτικές στιγμές που έχουμε βιώσει στο θέατρο. Είναι σαν κάποιος να αλλάζει την «προσωπική τάξη» που επικρατεί στο γραφείο μας. Μπορεί κάποιοι να γίνουμε έξαλλοι γιατί δεν βρίσκουμε τίποτα, αλλά μπορεί άλλοι να βρούμε πράγματα που δεν τα είχαμε δει ποτέ ή τα είχαμε ξεχάσει, ενώ ήταν μπροστά μας, να ξαναανακαλύψουμε τα «γνώριμα» και να τα ξαναδούμε με «παρθενική» ματιά. Αν ξεφύγουμε από αυτό που «ξέρουμε» και μείνουμε σε αυτό που «ζούμε» αυτή τη στιγμή, ίσως κάποια θέματα γίνουν πιο αποκαλυπτικά.
Αλήθεια πόσο πιο βαθιά καταλαβαίνουμε τα παιχνίδια της εξουσίας όταν τα βλέπουμε το βράδυ των εκλογών σήμερα με την πολιτική κρίση που υπάρχει στον κόσμο μας αντί για την αρχαία Θήβα; Πόσο πιο καθαρά αντιλαμβανόμαστε την αναζήτηση της «ταυτότητας» σε έναν κόσμο που πνίγεται από τα social media; Πόσο επιτακτική και υπαρξιακή ανάγκη είναι η αναζήτηση της «αλήθειας» τώρα που είμαστε χαμένοι όσο ποτέ άλλοτε μέσα στα fake news;
Δανάη-Αρσενία Φιλίδου: Μακάρι να πάψουμε να ανεβάζουμε αυτά τα έργα όπως εικάζουμε ότι θα τα ανέβαζαν οι αρχαίοι. Άλλωστε ότι αν ζούσε σήμερα ο Σοφοκλής, θεωρώ ότι θα δοκίμαζε σίγουρα κάτι καινούριο.
***
Οιδίποδας
Κείμενο και σκηνοθεσία: Robert Icke
Μετάφραση: Νίκος Χατζόπουλος
Σκηνοθετική επιμέλεια ελληνικής παραγωγής: Lizzie Manwaring
Συνεργάτης σκηνοθέτης για την ελληνική εκδοχή: Πρόδρομος Τσινικόρης
Παίζουν: Νίκος Κουρής, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Ράνια Οικονομίδου, Κώστας Νικούλι, Δανάη-Αρσενία Φιλίδου, Γιώργος Ζιάκας, Γιάννης Τσουμαράκης, Τάκης Σακελλαρίου, Σωκράτης Πατσίκας, Χαρά Γιώτα.
Το κείμενο της παράστασης κυκλοφορεί σε έκδοση των Onassis Publications, η οποία είναι διαθέσιμη στο Onassis Shop και σύντομα σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία.
Info: έως 28/12 στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Πέμπτη έως Σάββατο στις 20:30, Κυριακή ματινέ στις 14:00, Τετάρτη 17/12 20:30. Προπώληση εδώ.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.