Άνθρωποι και Ποντίκια: 6 από τους πρωταγωνιστές μιλούν για την παράσταση
Οι Λευτέρης Αγουρίδας, Γιανμάζ Ερντάλ, Αλέξανδρος Κουκιάς, Έρρικα Μπίγιου, Θοδωρής Σκυφτούλης και Στέλιος Τυριακίδης εξηγούν πώς το αειθαλές μυθιστόρημα του John Steinbeck συνομιλεί με το σήμερα και τι είδους θέατρο θέλει να κάνει ο Τεχνοχώρος Cartel.
- 20 ΟΚΤ 2025
Τον Μάιο του 2020, ο Michael Billington, από τους σπουδαιότερους κριτικούς θεάτρου σήμερα, που εργάζεται στην Guardian, έγραψε ένα άρθρο για το συναρπαστικό θέατρο που συμβαίνει στην Αθήνα. Μεταξύ των παραστάσεων που είχε παρακολουθήσει εκείνη τη σεζόν ήταν και εκείνη που εδραίωσε το Cartel στον θεατρικό χάρτη, την ομάδα που ίδρυσαν ο Βασίλης Μπισμπίκης και η Φαίη Τζήμα, το 2013.
Εκείνη η παράσταση ήταν το Άνθρωποι και Ποντίκια, θεατρική μεταφορά του ομώνυμου, αειθαλούς μυθιστορήματος του John Steinbeck, σε σκηνοθεσία -και ερμηνεία- του Μπισμπίκη να μεταφέρει την ιστορία στη σύγχρονη Αθήνα του περιθωρίου, του μεροκάματου και του αγώνα για επιβίωση, που είχε ανέβει στον Cartel Τεχνοχώρο στο Παλιό Μηχανουργείο στην περιοχή του Ρέντη (που είχε παραχωρηθεί τότε στην ομάδα από τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση – το πρώτο Cartel ήταν στον Ελαιώνα).
Μεταξύ άλλων, ο Billington είχε σημειώσει: «Πρόκειται για ένα θέατρο αντικαπιταλιστικής διαμαρτυρίας, παιγμένο με έναν ωμό, άμεσο, σχεδόν σπλαχνικό τρόπο… Μια παράσταση με τεράστια σωματική ένταση».
Τώρα, το Cartel ετοιμάζεται να επιστρέψει το Άνθρωποι και Ποντίκια, στην αθηναϊκή σκηνή. Αυτή τη φορά όμως, ούτε στον χώρο του Ελαιώνα, ούτε στου Ρέντη. Από την άνοιξη, η ομάδα έχει βρει το νέο της σπίτι στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις του πρώην εργοστασίου “Κλωσταί Πεταλούδα – Μουζάκης” στο Αιγάλεω, εκεί όπου ανέβηκε τον Μάιο η παράσταση Οι Έμποροι της Βενετίας σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις.
Λίγες ημέρες πριν την πρεμιέρα (στις 23/10), συζητήσαμε με έξι από τους πρωταγωνιστές του θιάσου για τους ρόλους τους, την επικαιρότητα ή καλύτερα, τη διαχρονικότητα του γραμμένου το 1937 μυθιστορήματος από τον βραβευμένο με Νόμπελ Λογοτεχνίας Αμερικανό συγγραφέα, αλλά και τη μέθοδο Cartel.
Ποιος είναι ο ρόλος σου στην παράσταση;
Θοδωρής Σκυφτούλης: Είμαι ο Λένος, ο φίλος του Βασίλη. Είμαστε και οι δύο εργάτες, που διεκδικούν το δικαίωμα σε ένα κομμάτι γης, σε μια σταγόνα αξιοπρέπειας, σε ένα μεροκάματο.
Έρρικα Μπίγιου: Εγώ είμαι η Έρρικα – σχεδόν όλοι στην παράσταση έχουμε τα ονόματά μας κι αυτό έχει μια άλλη δύναμη.
Είναι μια γυναίκα, που ζει μέσα σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο και παλεύει να απελευθερωθεί από την προσωπική της φυλακή. Θέλει να κάνει τα όνειρά της πραγματικότητα όμως τα τραύματα που κουβαλά την κρατούν πίσω.
Λευτέρης Αγουρίδας: Με τη σειρά μου, ο Λευτέρης, που στο πρωτότυπο έργο είναι ο Κάρλσον.
Γιανμάζ Ερντάλ: Κι εγώ ο Βεϊσέλ, Κρουκς κατά τον Steinbeck. Σε αντιστοιχία με τον μαύρο άνθρωπο που δεχόταν τον ρατσισμό στην Αμερική του ’30, έχουμε έναν Κούρδο πρόσφυγα που δέχεται τον ρατσισμό στην Αθήνα του σήμερα.
Αλέξανδρος Κουκιάς: Στην παράσταση είμαι ο Άλεξ, για όποιον γνωρίζει το έργο κάνω τον χαρακτήρα του Σλιμ, ενός έμπειρου εργάτη με ανεπτυγμένο το αίσθημα του δικαίου, ο οποίος λειτουργεί ως ηθικός πυρήνας και φωνή λογικής στην ιστορία, στοιχεία που τον καθιστούν ένα σεβαστό πρόσωπο και καταλύτη, ανάμεσα στους ίδιους τους εργάτες, αλλά και στη σχέση τους με το αφεντικό.
Στέλιος Τυριακίδης: Είμαι ο Στέλιος και υποδύομαι τον Στέλιο – Κέρλι κατά το μυθιστόρημα. Είμαι ο υπεύθυνος στη μάντρα ανακύκλωσης όπου διαδραματίζεται η ιστορία. Το αφεντικό σαν να λέμε. Ζωντανό παράδειγμα του τι μπορεί να προκαλέσει η εξουσία όταν την κατέχει κάποιος χωρίς βάσεις. Χειριστικός, σεξιστής, τοξικός. Ο λάθος άνθρωπος στη λάθος θέση.
Τι αναζητά; Και τι φοβάται;
Στέλιος Τυριακίδης: Τραυματισμένος, χωρίς να έχει γιατρέψει τις πληγές του, ο Στέλιος διαιωνίζει το τραύμα του, στην προσπάθεια του να κερδίσει την αποδοχή.
Γιανμάζ Ερντάλ: Και ο δικός μου ήρωας αναζητά την αποδοχή, το να ανήκει κάπου. Ωστόσο, εν αντιθέσει με τον Στέλιο, εκείνος προσπαθεί να συνδεθεί με τους ανθρώπους, σκύβει το κεφάλι και υπομένει τις άθλιες συμπεριφορές τους.
Λευτέρης Αγουρίδας: Ο Λευτέρης αναζητά τη δύναμη και φοβάται την εξουσία.
Αλέξανδρος Κουκιάς: Νομίζω ότι ο Άλεξ αναζητά την «ανθρωπιά» σε έναν κόσμο που φαίνεται ότι την έχει αφήσει πίσω του και προσπαθεί για όσο το δυνατόν δίκαιη μεταχείριση και ευνοϊκή συνύπαρξη μεταξύ των κοινωνικά απόβλητων ηρώων που συγκροτούν τα πρόσωπα της ιστορίας μας.
Αυτό που φοβάται είναι η διαρκής ματαίωση της όποιας ηθικής οπτικής, μπορεί να έχει για τη ζωή γύρω του.
Έρρικα Μπίγιου: Η Έρρικα αναζητά την ελευθερία, την αγάπη, μια ζωή έξω από τον φόβο κι όμως, αυτή είναι η μεγαλύτερή της αγωνία αν θα καταφέρει τελικά να σπάσει τα δεσμά που την κρατούν.
Θοδωρής Σκυφτούλης: Ο Λένος αναζητά τη συντροφικότητα στους ανθρώπους και φοβάται μην στεναχωρήσει τον φίλο του και συνοδοιπόρο.
Πώς επικοινωνεί με το σήμερα το μυθιστόρημα του John Steinbeck;
Έρρικα Μπίγιου: Το έργο του Steinbeck γραμμένο στην Αμερική του Μεγάλου Κραχ μιλά για το περιθώριο τη φιλία και τη μοναξιά. Οι απόκληροι του τότε μοιάζουν με το περιθώριο του σήμερα. Είμαστε εδώ στα στενά της Αθήνας να δούμε αυτή την πραγματικότητα κατάματα και να μιλήσουμε για όσους παλεύουν σιωπηλά να σταθούν.
Το κραχ σήμερα δεν είναι μόνο οικονομικό, αλλά κοινωνικό υπαρξιακό ανθρώπινο. Είναι οι σχέσεις που καταρρέουν οι αξίες που φθείρονται η αποξένωση που μας αδειάζει. Το περιθώριο δεν είναι κάπου αλλού είναι δίπλα μας, μέσα μας.
Γιανμάζ Ερντάλ: Το μυθιστόρημα, ενώ μιλάει για την Αμερική του Κραχ, δεν έχει μεγάλες διαφορές από αυτά που συμβαίνουν σήμερα. Τα ίδια θέματα ταλανίζουν τους ανθρώπους. Τα ίδια προβλήματα προσπαθούμε να λύσουμε.
Λευτέρης Αγουρίδας: Επικοινωνεί με τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν στον κόσμο του μυθιστορήματος και τις δυνάμεις εξουσίας που διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις.
Αλέξανδρος Κουκιάς: Βιώνουμε σαν κοινωνία στην ολότητά της -κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά- τις συνθήκες εκείνες που ουσιαστικά μεταμορφώνουν τους ανθρώπους σε ποντίκια.
Θοδωρής Σκυφτούλης: Αυτό που ενώνει τις δύο εποχές είναι ότι το έργο μιλάει για ανθρώπους που βρίσκονται σε κατάσταση εξαίρεσης από το κράτος και την κοινωνία.
Στέλιος Τυριακίδης: Έργα σαν αυτό, που μιλούν για τον άνθρωπο, για την ανάγκη του να πιστέψει σε έναν καλύτερο αύριο, για την προσπάθεια να ονειρευτεί, αλλά και για την ερημιά που όλοι λίγο πολύ νιώθουμε, δεν μπορούν παρά να αφορούν σε κάθε εποχή.
Τι είδους θέατρο κάνει ο Τεχνοχώρος Cartel;
Λευτέρης Αγουρίδας: Θέατρο που αποτυπώνει την ωμή πραγματικότητα που υπάρχει εκεί έξω, δουλεύοντας πάνω στον αυτοσχεδιασμό και το ένστικτο των ηθοποιών.
Έρρικα Μπίγιου: Ο τρόπος που δουλεύουμε στον Τεχνοχώρο Cartel με τον Βασίλη Μπισμπίκη είναι συλλογικός βασισμένος στην εμπιστοσύνη το ρίσκο και την ανάγκη για αληθινή επικοινωνία. Ο Βασίλης έχει την ικανότητα να σε οδηγεί χωρίς να σου επιβάλλει τίποτα, να σε μετακινεί αληθινά. Ο χώρος οι ήχοι και οι μυρωδιές συνθέτουν μια εμπειρία που δεν είναι απλώς θέαμα, αλλά συνάντηση.
Ο Τεχνοχώρος Cartel θέλει να κάνει θέατρο ζωντανό, αληθινό θέατρο που να αφορά· θέατρο που γεννιέται μέσα από την ανάγκη και την αλήθεια· θέατρο που δεν φοβάται να αγγίξει τη ζωή.
Γιανμάζ Ερντάλ: Στο Cartel, το θέατρο είναι χειροποίητο, φτιάχνουμε μόνοι μας τα σκηνικά. Κατασκευάζουμε όλο το σύμπαν της παράστασης. Αυτό είναι πολύ δημιουργικό και βοηθά πολύ και τον ηθοποιό να μπει στον ρόλο του. Αυτοσχεδιάζουμε, είμαστε ελεύθεροι να προτείνουμε, πάντα με την καθοδήγηση του Βασίλη.
Στέλιος Τυριακίδης: Δίνεται μεγάλη ελευθερία στον ηθοποιό να δημιουργήσει ο ίδιος τον ρόλο του. Ειδικά στις παραστάσεις που σκηνοθετεί ο Βασίλης, αυτό είναι το ζητούμενο. Προσπαθούμε στις παραστάσεις μας να ζωντανέψουμε τον εκάστοτε κόσμο, επί σκηνής, χωρίς ωραιοποιήσεις, χωρίς πολλούς στολισμούς και θεατρικά κλισέ. Απλά και ανατρεπτικά, με την αλήθεια, όπως θα συνέβαινε στη ζωή.
Ο Βασίλης δίνει χώρο στους ηθοποιούς του, αλλά και έμπνευση για να κατευθυνθούν σωστά.
Αλέξανδρος Κουκιάς: Το θέατρο που κάνουμε στο Cartel είναι ένας καθρέφτης της ζωής που βιώνεται γύρω μας. Απαλλαγμένο από «ας υποθέσουμε», «έστω ότι» και κάθε είδους συμβάσεις, είναι αυτό που εγώ αποκαλώ Θέατρο της Αποκάλυψης.
Ο τρόπος που δουλεύουμε, προϋποθέτει την άμεση βιωματική εμπειρία
από όλους.
Θοδωρής Σκυφτούλης: Ο τρόπος προσέγγισης της ομάδας έχει τη λειτουργία ενός θιάσου, που προσπαθεί να μιλήσει στη σκηνή με αλήθεια και με μια αυθεντικότητα για τα θέματα που τίθενται σε κάθε έργο.
Όλοι μαζί προσπαθούμε για ένα θέατρο ουσιαστικό, με κοινωνικό πάντα περιεχόμενο, που να μας εκφράζει, για να μπορέσουμε έτσι να επικοινωνήσουμε με το κοινό στο εδώ και τώρα.
***
Άνθρωποι και Ποντίκια
Σκηνοθεσία: Βασίλης Μπισμπίκης
Μετάφραση – ελεύθερη απόδοση: Σοφία Αδαμίδου
Σχεδιασμός φωτισμών: Δημήτρης Κατσαΐτης
Σκηνικά – κοστούμια: ΟΜΑΔΑ CARTEL
Οργάνωση παραγωγής: Φαίη Τζήμα
Τεχνική Διεύθυνση: Γιανμάζ Ερντάλ
Κατασκευή σκηνικού: Ομάδα Cartel
Ηλεκτρολόγος: Μιλτιάδης Στόλη
Βοηθός σκηνοθέτη: Στέλιος Τυριακίδης
Βοηθοί παραγωγής: Ιωάννα Μπιτούνη, Χριστίνα Γκιώνη
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Trailer: Θωμάς Παλυβός
Αφίσα: Παναγιώτης Μητσομπόνος
Παραγωγή: Ομάδα CARTEL
Παίζουν: Βασίλης Μπισμπίκης, Θοδωρής Σκυφτούλης, Έρρικα Μπίγιου, Στέλιος Τυριακίδης, Αλέξανδρος Κουκιάς, Γιώργος Σιδέρης, Λευτέρης Αγουρίδας, Γιανμάζ Ερντάλ, Ελένη Γεωργακοπούλου, Δαυΐδ Σταμούλος.
Info: από 23/10 έως 30/11. Κάθε Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 21.00. Cartel Τεχνοχώρος (Λ. Κηφισού 41,Αιγάλεω -εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας Μουζάκης-, στάση μετρό Ελαιώνας, 693 989 8258). Προπώληση εδώ.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.