Ο λόγος που μας σκοτώνει η μετάγγιση λάθος ομάδας αίματος

Η μετάγγιση αίματος είναι ο κύριος τρόπος που οι χειρουργοί διαχειρίζονται την απώλεια αίματος, κατά τη διάρκεια των μεγάλων επεμβάσεων. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζεται η εκτεταμένη αιμορραγία, μετά σοβαρούς τραυματισμούς, η αναιμία (για την αποκατάσταση της φυσιολογικής αιμοσφαιρίνης), και κάποιες θεραπείες για τον καρκίνο, που μειώνουν την παραγωγή αίματος από τον μυελό των οστών.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου 100.000.000 μονάδες αίματος συλλέγονται κάθε χρόνο, στον κόσμο, για να καλύψουν τις ανάγκες των ασθενών. Στην ουσία, η μετάγγιση αίματος σώζει εκατομμύρια ζωές, κάθε χρόνο. Αρκεί να γίνεται σωστά. Να μην μπερδεύονται δηλαδή, οι ομάδες αίματος.

Έχουν περάσει 124 χρόνια από την ανακάλυψη του Αυστριακού ανοσολόγου, βιολόγου και παθολόγου, Karl Landsteiner που ενημέρωσε την ανθρωπότητα ότι υπάρχουν τέσσερις κύριες ομάδες αίματος. Έως τότε, γίνονταν μεταγγίσεις από ζώα σε ανθρώπους που οδηγούσαν σε ανεπιθύμητες αντιδράσεις, όπως υψηλό πυρετό, πόνο και σκουρόχρωμα ούρα. Ανεπιτυχείς ήταν και κάποιες που γίνονταν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Οι γιατροί αδυνατούσαν να καταλάβουν το λόγο, έως ότου ο Landsteiner έλυσε το μυστήριο και βραβεύτηκε με Νόμπελ Ιατρικής, το 1930.

Πώς καθορίζεται η ομάδα του αίματος μας

Oι γονείς μας είναι αυτοί που “αποφασίζουν” για την ομάδα του αίματος μας, όπως αποφασίζουν για το χρώμα των μαλλιών μας ή το ύψος μας. Κάθε γονέας δίνει ένα γονίδιο ομάδας αίματος και ο συνδυασμός καθορίζει την ομάδα μας.

Εάν κληρονομούμε ένα γονίδιο Α από τον έναν γονέα και ένα γονίδιο Ο από τον άλλο, έχουμε ομάδα αίματος Α, επειδή αυτή είναι ισχυρότερη. Για να έχουμε ομάδα αίματος Ο, χρειαζόμαστε δυο γονίδια Ο. Όταν έχουμε ΑΒ, έχουμε κληρονομήσει και τα δυο γονίδια (Α και Β), που είναι εξίσου ισχυρά.

Γιατί δεν είναι συμβατές όλες οι ομάδες αίματος

Το αίμα μας αποτελείται από ερυθρά αιμοσφαίρια, λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια, σε ένα υγρό που ονομάζεται πλάσμα. Η ομάδα του αίματος μας καθορίζεται από ειδικές πρωτεΐνες, που ονομάζονται αντιγόνα και βρίσκονται στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Κατά το Interesting Facts, ο Landsteiner ανακάλυψε ότι η φύση αυτών των αντιγόνων διαφέρει μεταξύ των ανθρώπων και ότι υπάρχουν τέσσερις κύριες ομάδες αίματος, τις οποίες όρισε ως το σύστημα ABO. Είναι οι ομάδες A, B, AB και O, που προσδιορίζονται, με βάση τα αντιγόνα A και B, που βρίσκονται στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Έτσι, όταν έχουμε αίμα ομάδας Α, τα ερυθρά αιμοσφαίρια φέρουν αντιγόνα Α. Το ίδιο ισχύει και για το αίμα ομάδας Β, με το ΑΒ να εκφράζει και τα δυο.

Ο λόγος που δεν είναι συμβατές όλες οι ομάδες αίματος μεταξύ τους, είναι τα διαφορετικά αντισώματα που έχει ο κάθε άνθρωπος, ανάλογα με την ομάδα αίματος του. Η λήψη αίματος από λάθος ομάδα γίνεται απειλητική για τη ζωή μας, γιατί τα αντιγόνα που υπάρχουν στα ερυθρά αιμοσφαίρια μπορούν να προκαλέσουν ανοσολογική απόκριση, εάν δεν είναι συμβατά.

Για παράδειγμα, εάν κάποιος με αίμα ομάδας Β λάβει αίμα ομάδας Α, τα αντισώματα κατά του Α θα επιτεθούν στα κύτταρα της ομάδας Α.

Η εξαίρεση του κανόνα είναι η ομάδα ΑΒ+.

Οι πανδότες και οι πανδέκτες

Υπάρχουν δυο ομάδες αίματος που ξεχωρίζουν των υπολοίπων. Κατ’ αρχάς, το αίμα ομάδας Ο, γιατί δεν έχει αντιγόνα Α ή Β και για αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλους τους ασθενείς. Εξ ου και οι έχοντες αυτόν τον τύπο αίματος θεωρούνται “πανδότες”. Στα αρνητικά είναι πως μπορούν να λάβουν μεταγγίσεις, μόνο από ομάδες αίματος Ο θετικές και Ο αρνητικές.

Όσοι τώρα, έχουν ομάδα αίματος ΑΒ+, είναι πανδέκτες, αφού δεν έχουν στο πλάσμα τους ουδένα από τα φυσικά αντισώματα.

Οι πιο σπάνιες ομάδες αίματος

Το 1940, 39 χρόνια μετά την πρώτη του ανακάλυψη, ο Landsteiner μαζί με τον συνάδελφο του, A.S. Weiner ανακάλυψαν έναν δεύτερο σημαντικό παράγοντα ομάδας αίματος, με βάση την παρουσία ή την απουσία του αντιγόνου Rh (συχνά ονομάζεται ως σύστημα ρέζους), στις κυτταρικές μεμβράνες των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Η ομάδα του αίματος μας ταξινομείται ως θετική (+) εάν ο παράγοντας Rh υπάρχει σε αυτό και αρνητική (-) εάν απουσιάζει.

Έτσι, προέκυψαν οκτώ κοινές ομάδες: οι Α θετική, Α αρνητική, Β θετική, Β αρνητική, AB θετική, AB αρνητική, Ο θετική και Ο αρνητική.

Παρεμπιπτόντως, και η κατάσταση Rh κληρονομείται επίσης από τους γονείς μας. Αν κληρονομήσουμετο κυρίαρχο αντιγόνο Rh από τον έναν ή και τους δύο γονείς μας, είμαστε Rh-θετικοί (κατηγορία στην οποία ανήκει το 85% του πληθυσμού). Εάν δεν κληρονομήσουμε το αντιγόνο Rh από κανέναν από τους δύο γονείς μας, τότε είμαστε Rh-αρνητικοί. Ως εκ τούτου, η ομάδα αίματος μας είναι αρνητική.

Όπως ενημερώνει το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας, η πιο συχνή ομάδα είναι η Ο+ και η πιο σπάνια η ΑΒ.

Οι πιο σπάνιες από τις τυπικές ομάδες αίματος είναι η Α θετική (2% του πληθυσμού) και η Α αρνητική (1%), γεγονός που μπορεί να δυσκολέψει την εύρεση αντιστοιχίας σε ορισμένες περιπτώσεις.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ