Τι είναι το πρόσφορο και ποια η σημασία του

Η κυρία Πόλα τακτοποιεί τα σκεύη και στήνει στον πάγκο της κουζίνας όσα χρειάζεται: ένα κεράκι, το θυμιατό με το καρβουνάκι και τα τρία λιβάνια, το χαρτί της προσευχής. Η προετοιμασία για το πρόσφορο είναι πρωτίστως πνευματική, θα μας πει πριν ξεκινήσει.

Εδώ και πολλά χρόνια ζυμώνει πρόσφορα με προζύμι – διδάσκει μάλιστα εθελοντικά τη διαδικασία σε σεμινάρια του Συλλόγου Γυναικών της Άβιας (ή Παλιόχωρας), ενός παραθαλάσσιου χωριού με όμορφη ακτή και άπλετη θέα στον Μεσσηνιακό κόλπο, μόλις 12 χιλιόμετρα από την Καλαμάτα.

Στον ξενώνα που διατηρεί η οικογένειά της, με το όνομα Polas, η γαλήνη έρχεται φυσικά. Αρκεί μια πρωινή βόλτα ανάμεσα σε ελιές, μανταρινιές, μουσμουλιές και αβοκάντο – δέντρα που προσφέρουν απλόχερα τους καρπούς τους – και μια ματιά προς τη θάλασσα για να νιώσει κανείς αποσυμφόρηση και βαθιά ευγνωμοσύνη για τον τόπο.

Πίσω στην κουζίνα, με την προετοιμασία ήδη σε εξέλιξη (καθώς η περίοδος της νηστείας έχει ξεκινήσει για τους πιστούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας), η κυρία Πόλα κοσκινίζει το κίτρινο αλεύρι της.

Είναι εμπειρική αρτοποιός και αναζητά πάντα καλές πρώτες ύλες – για το ψωμί, πάνω απ’ όλα, σημασία έχει το αλεύρι. Το προζύμι της το έχει ήδη «ξυπνήσει», παίρνοντας όσο χρειάζεται από τη «μάνα» για να το ανακατέψει με νερό και αλεύρι.

Τα σκεύη για το πρόσφορο – από τη λεκάνη του ζυμώματος μέχρι τα στρογγυλά ταψάκια – είναι πάντοτε τα ίδια, προορισμένα αποκλειστικά γι’ αυτή τη διαδικασία. Η ατμόσφαιρα παραμένει κατανυκτική: το θυμιατό λιβανίζει, ενώ διαβάζεται μια προσευχή.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η ξύλινη σφραγίδα, που δεν πλένεται ποτέ με νερό ώστε να μη συγκρατεί υγρασία. Όταν έρθει η στιγμή να πατήσει επάνω στο ζυμάρι, κρατιέται με συγκεκριμένο τρόπο ώστε να αποτυπωθεί σωστά, καθώς κάθε τμήμα της συμβολίζει κάτι διαφορετικό.

Από τις πιο εντυπωσιακές φάσεις είναι το κέρωμα του ταψιού. Εφόσον δεν χρησιμοποιείται λάδι, η λιπαρή ουσία είναι το φυσικό κερί· το ταψάκι ζεσταίνεται στη φωτιά και το κερί περνά στον πάτο και στα τοιχώματά του. Με ένα κομμάτι χαρτί απομακρύνεται το περίσσιο.

Το πρόσφορο είναι το ψωμί που προσφέρεται στην Εκκλησία για την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας.

Τα σύμβολα της σφραγίδας

Στο πάνω μέρος της σφραγίδας υπάρχει η επιγραφή «ΙΣ ΧΣ ΝΙΚΑ» (Ιησούς Χριστός Νικά), που πρέπει να αποτυπωθεί καθαρά. Από το κέντρο αυτού του σημείου θα κοπεί το τετράγωνο κομμάτι για τη Θεία Κοινωνία.

Δεξιά βρίσκεται το τριγωνικό τμήμα αφιερωμένο στη Θεοτόκο, με τα γράμματα Μ και Θ. Γύρω του υπάρχουν εννέα μικρά τριγωνικά κομμάτια που συμβολίζουν την πρόσκληση στη μνήμη των αγγέλων και όλων των αγίων: Προφητών, Αποστόλων, Ιεραρχών, Μαρτύρων, Ασκητών και άλλων. Από άλλα τμήματα προέρχονται οι προσφορές για ζώντες και κεκοιμημένους που μνημονεύονται κατά τη Θεία Λειτουργία.

Ανεξάρτητα από τη σχέση του καθενός με τη θρησκεία, η διαδικασία για να φτιάξεις πρόσφορο είναι μία σύνδεση με την παράδοση και μία στιγμή πνευματικότητας. Άλλωστε, το αίσθημα της προσφοράς είναι πάντοτε βαθιά προσωπικό, ανεξαρτήτως πίστης.

Aκολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.