ΒUFFY THE VAMPIRE SLAYER

H ‘Buffy’ ανήκει στο τηλεοπτικό πάνθεον

Με αφορμή τα 20 χρόνια από την πρεμιέρα της σειράς του Joss Whedon, καταθέτουμε τους λόγους για τους οποίους ήταν και παραμένει σημείο αναφοράς.

Φταίει ο τίτλος.

Φταίει φυσικά και το ότι πρωταγωνίστρια είναι μια 16χρονη κοπέλα κι όχι ένας σκυθρωπός προβληματισμένος μεσήλικας, αλλά ναι, φταίει κι ο τίτλος.

Στις 10 Μαρτίου του 1997 σε ένα μικρό νεανικό δίκτυο της αμερικάνικης τηλεόρασης έκανε πρεμιέρα η σειρά με τον πανηγυρικά campy τίτλο ‘Buffy the Vampire Slayer’, ένας τίτλος του οποίου η κάθε λέξη περιγράφει επακριβώς τι πρόκειται να παρακολουθήσεις. Ηρωίδα της σειράς είναι η Buffy. Η σειρά έχει βαμπίρ. Η Buffy τα σφάζει. Χιούμορ. Camp. Τρόμος. Σοκ! Δράση. Συνεχές παιχνίδι με τις λέξεις. Τα έχει όλα!

Γράφοντας για τη σειρά στο βιβλίο ‘TV (The Book)’, ο κριτικός τηλεόρασης Alan Sepinwall εξηγεί πως η σειρά ήταν επιτυχία με κάθε τρόπο μέτρησης εκτός από έναν: “Αν πεις σε κάποιον που δεν την έχει δει ποτέ, πως μια σειρά που λέγεται ‘Buffy the Vampire Slayer’ είναι μέσα στα καλύτερα τηλεοπτικά δράματα όλων των εποχών, θα σε κοιτάξει ειρωνικά και θα αλλάξει θέμα.”

Το οποίο φυσικά είναι η απόλυτη αλήθεια. Η ‘Buffy’ δεν είναι απλά μια από τις καλύτερες σειρές όλων των εποχών, αλλά και μια από τις πιο επιδραστικές, με δημιουργούς και showrunners που κάνουν σήμερα μεγάλη καριέρα σε σινεμά και τηλεόραση, με ριζοσπαστικούς κανόνες τηλεοπτικής αφήγησης που ακόμα ακολουθούν ευλαβικά άλλες σειρές. Βρίσκεται γύρω ή πάνω στην κορυφή κάθε best-of λίστας που εμφανίζεται ποτέ, διδάσκεται στα πανεπιστήμια, και 20 χρόνια μετά συνεχίζει να ανακαλύπτεται και να παραμένει επίκαιρη δίχως να έχει την ανάγκη κανενός revival.

Στη μετά-2000ς εποχή η τηλεόραση ως μέσο όλο και περισσότερο έπαψε να θεωρείται φτωχός (καλλιτεχνικός) συγγενής, αλλά για να συμβεί αυτό έπρεπε πρώτα να τραβήξουν κουπί 4 σειρές-ογκόλιθοι στη διάρκεια των ‘90s. Από την μεγάλη όμως τετράδα των σειρών που σχημάτισαν την μετέπειτα Χρυσή Εποχή (‘Twin Peaks’, ‘The X-Files’, ‘Buffy the Vampire Slayer’, ‘The Sopranos’) είναι μόνο για τη μία που χρειάζεται πάντοτε να εξηγούνται τα πώς και τα γιατί.

Μετά χαράς βέβαια, γιατί τυχαίνει να είναι και η αγαπημένη μου σειρά όλων των εποχών. Και τι καλύτερη αφορμή από ό,τι τα 20 χρόνια επετείου από την πρεμιέρα της.

***

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ

Δε θα σταματήσω ποτέ να αγαπώ τα εφηβικά δράματα για μια σειρά από λόγους (άλλο κείμενο αυτό, το χρωστάω), όμως ένας από τους βασικότερους είναι ότι μιλάνε για άγχη, αγωνίες και πάθη που κρύβονται μέσα μας όταν ακόμα δεν έχουμε μάθει πώς να μασκαρεύουμε σε κάτι πιο λείο, κάτι πιο κοινωνικά αποδεκτό. Είναι ρε παιδί μου η μεγάλη αλληγορία της ζωής.

Ο Whedon συνέλαβε την ιδέα της σειράς ως μια διαρκή μεταφορά για τα πάθη της εφηβείας. Η Buffy είναι μια συνηθισμένη 16χρονη κοπέλα που μια μέρα μαθαίνει πως έχει το βάρος του κόσμου στους ώμους της, πως είναι η επόμενη Εκλεκτή, εκείνη που θα πολεμήσει το σκοτάδι και τους δαίμονες. (Και πολεμάει, κυριολεκτικά, θεούς και δαίμονες. Οι αναμετρήσεις με τους ετήσιους Μεγάλους Κακούς της σειράς ήταν τόσο απολαυστικά φτιαγμένα story arcs που ένιωθες πως τα 22 επεισόδια ανά χρονιά ήταν λίγα.) Το σχολείο της είναι χτισμένο πάνω σε Hellmouth, που σημαίνει βασικά αφορμή για τους σεναριογράφους να πετάνε απέναντί της κάποιο διαφορετικό είδος μεταφυσικής απειλής κάθε φορά, βαμπίρ, μάγισσες, φαντάσματα, λυκανθρώπους, εγγαστρίμυθους. Μα όλα όμως, σημαίνουν κάτι. Αυτός ήταν εξαρχής ο #1 απαράβατος κανόνας της σειράς.

Μιλώντας στο A.V. Club, ο James Marsters (ο ηθοποιός που έπαιξε τον Spike, έναν από τους δημοφιλέστερους χαρακτήρες της σειράς), εξήγησε αυτή τη διαδικασία με τον εξής τρόπο: “o Joss, διαμέσου ολόκληρης της σειράς, ζητούσε από τη συγγραφική ομάδα να θυμηθούν τη χειρότερή τους μέρα. Τη μέρα για την οποία δε μιλούσαν, τη μέρα για την οποία ντρέπονταν, τη μέρα που ήταν υπερβολικά επίπονη για να τη συζητήσουν, το πιο σκοτεινό τους μυστικό, εκείνο που τους κρατά ξύπνιους το βράδυ, τη μέρα που πλήγωσαν κάποιον και το μετάνιωσαν, ή τη μέρα που γελοιοποιήθηκαν. ‘Ποιες είναι οι πληγές σας,’ βασικά. Και μετά βάλτε δόντια βαμπίρ πάνω σε αυτό το σκοτεινό μυστικό και πείτε στον κόσμο για αυτό.”

Στις ιστορίες του Whedon τα πάντα πηγάζουν από τους χαρακτήρες, τίποτα δε συμβαίνει ώστε να έρθει η επόμενη μεγάλη ανατροπή της πλοκής. Η πλοκή, τα τέρατα, οι ανατροπές, οι αποκαλύψεις, είναι γραμμένα με αντίστροφη πορεία, γραμμένα ώστε να εξυπηρετούν αυτό που οι σεναριογράφοι θέλουν να πουν για τον κάθε χαρακτήρα, για την συναισθηματική του κατάσταση, για την ηθική του, για τα προβλήματά του. Ακόμα και οι Μεγάλοι Κακοί που αντιμετώπιζε η παρέα στην διάρκεια των σεζόν, υπήρξαν τόσο συμβολικοί στην εξέλιξή τους που ενώ ξεκίνησαν από αρχέτυπα (στην 1η σεζόν η Buffy αντιμετωπίζει τον Master, ένα πανάρχαιο βαμπίρ), στο τέλος έφτασαν να είναι σχεδόν conceptual: στον Whedon αρέσει να αστειεύεται πως στην 6η σεζόν ο Μεγάλος Κακός είναι “η ζωή” ενώ στην 7η και τελευταία, Μεγάλος Κακός είναι κυριολεκτικά μια αόριστη έννοια που παίρνει τη μορφή των φαντασμάτων του παρελθόντος του κάθε χαρακτήρα.

Ενιγουέι, κάποιες φορές όλα αυτά σημαίνουν πως ο κακός της βδομάδα μπορεί να ήταν απλά ένα τεράστιο φίδι που ήταν παγιδευμένο στο υπόγειο, WINK. Αλλά, θέλω να πω. Τα πάντα υπήρχαν στην οθόνη για ένα λόγο, τα πάντα είχαν κάτι να πουν.

AYTH H ATAKA

Και όλες οι υπόλοιπες.

ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΡΑΦΟΥΝ ΟΙ ΠΑΡΕΕΣ

Η Buffy στις περιπέτειες πλαισιώνεται από τους Scoobies, όπως συνηθίστηκε να ονομάζεται η ομάδα των φίλων και συνεργατών της Slayer. Εδώ είναι η πρώτη από τις φορές που θα υπενθυμίσω πως η σειρά έκανε πρεμιέρα το 1997. Πριν το ‘X-Men’ του Bryan Singer, πριν τον Σπάιντερμαν του Sam Raimi, πριν μας κατακτήσει η Marvel, πριν ο Heath Ledger πάρει Όσκαρ για ερμηνεία σε υπερηρωική ταινία, πριν από όλα αυτά που τελοσπάντων σήμερα είναι κυρίαρχη κουλτούρα.

Τότε, το 1997, ο Joss Whedon ουσιαστικά έγραψε στη μικρή οθόνη τι δική του τηλεοπτική εκδοχή των περιπετειών των X-Men. Ο Whedon έχει τρομερό χάρισμα στο να γράφει τη δυναμική σε γκρουπ χαρακτήρων, αναδεικνύοντας τα ξεχωριστά quirks του καθενός, το χιούμορ στους διαλόγους τους, το δράμα του ‘γιατί εμείς οι 6 είμαστε τελοσπάντων ομάδα’. (Είναι λες κι η Marvel ήξερε πάρα πολύ καλά τι έκανε όταν παρέδωσε το ‘Avengers’ στον Whedon κι εκείνος το έκανε ιστορική επιτυχία.) Στη ‘Buffy’ ένα από τα πιο συναρπαστικά στοιχεία είναι το πώς εξελίσσεται η δυναμική του κυρίως γκρουπ, που στην αρχή αποτελείται από τη Buffy, τον geek Xander, την ντροπαλή nerd Willow, τον βιβλιοθηκάριο/Watcher/Άγγλο Giles, την queen bee Cordelia και τον απαραίτητο Μυστηριώδη Γκόμενο Angel, και που στην πορεία προσθέτει ή αλλάζει μέλη, σχεδόν πάντα με την ίδια επιτυχία.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΗΧΗΣΗ ΚΑΙ ΡΟΥΚΕΤΟΒΟΛΑ

Στον ηχητικό σχολιασμό του επεισοδίου που άλλαξε για πάντα τη σειρά (‘Innocence’, το 14ο της 2ης σεζόν, κανείς ποτέ δεν έχει δικαίωμα να παρατήσει τη σειρά πριν από αυτό), o Whedon λέει πως το ‘Party of Five’ ήταν μια πολύ ωραία σειρά, μια σειρά που πολύ του άρεσε, αλλά ξέρετε λέει τι έλειπε από εκείνη τη σειρά; Τα ρουκετοβόλα. Είναι μια αντικειμενική αλήθεια που δε μπορεί να τη αρνηθεί κανείς. Από το ‘Party of Five’ έλειπαν τα ρουκετοβόλα.

Το ‘Innocence’ είναι, υπό αυτή την έννοια, ένα επεισόδιο που εκπροσωπεί επαξίως την όλη σειρά. Είναι ένα επεισόδιο που το βλέπεις και θες να φας την ψυχή σου από τη θλίψη; Αναμφίβολα και είναι. Καλωσήρθατε στον μαγικό κόσμο του Joss Whedon. Μα είναι και, την ίδια στιγμή, ένα επεισόδιο με ρουκετοβόλα; Φυσικά και είναι. Γίνονται όλα καλύτερα χάρη στην συνύπαρξή τους; Είναι σαν μαθηματικά.

H ΜΥΘΙΚΗ CORDELIA CHASE

ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΕΖΟΝ, ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ

Θέλω να πω. Η ‘Buffy’ είναι δομικά τέλεια τηλεόραση με ένα τρόπο που τότε έμοιαζε πρωτοποριακός, σήμερα μοιάζει δεδομένος, αλλά και πάλι λίγες σειρές το πετυχαίνουν στην εντέλεια. Τι είναι η ‘Buffy’, είναι procedural ή είναι σειρά μυθολογίας; Η απάντηση είναι ‘και τα δύο’. Ακόμα και τα ‘X-Files’, που λίγα χρόνια νωρίτερα είχαν καινοτομήσει σε τεράστιο βαθμό στη δομή της αφήγησης, συνήθως ήταν ή το ένα ή το άλλο, σπανίως ήταν και τα δύο πράγματα την ίδια στιγμή. Θυμάστε πόσο εύκολο ήταν να ξεχωρίσουμε τα επεισόδια μυθολογίας την εποχή των ‘X-Files’ και πόσο κάτι τέτοιο μοιάζει αδιανόητο σήμερα;

Μεσολάβησε η ‘Buffy’ και τηλεοπτικό μοντέλο του Joss Whedon, όπου κάθε ιστορία είναι αυτοτελής και κάθε ιστορία έχει σημαντικές συνέπειες στον κόσμο, στους χαρακτήρες, στον μύθο, κλπ. Κάθε επεισόδιο της σειράς θα σου δώσει μια αυτοτελή, ολοκληρωμένη εμπειρία, και το κάθε ίδιο επεισόδιο αποτελεί ένα ακόμα κομμάτι του παζλ που αποτελεί η ευρύτερη σεζόν. Η οποίες σεζόν by the way ήταν κι εκείνες αντιστοίχως αυτοτελείς, είχαν την -χλιαρή, συνήθως- αρχή τους, την μέση τους και το -συνήθως φανταστικό- τέλος τους, είχαν τον Μεγάλο Κακό τους, είχαν την κεντρική θεματική τους. Και, φυσικά, την ίδια στιγμή, αποτελούσαν η μία μετά την άλλη, την εξέλιξη του ταξιδιού της Buffy και των φίλων της στον κόσμο. O Whedon με τη ‘Buffy’ τελειοποίησε το τηλεοπτικό story arc.

Α, ΝΑΙ, ΤΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ

Σε κάποια από αυτά τα αυτοτελή-παύλα-τρομερά-σημαντικά επεισόδια, ο Whedon άρχισε από ένα σημείο της σειράς κι έπειτα να πειραματίζεται ακραία, παραδίδοντας επεισόδια που όχι μόνο δεν έμοιαζαν με οτιδήποτε άλλο στην τηλεόραση, αλλά εξακολουθούν να θεωρούνται classics.

Γύρισε ένα επεισόδιο μιούζικαλ, που ταυτόχρονα ήταν το πιο δραματουργικά κομβικό όλης της σειράς. Γύρισε ένα βουβό επεισόδιο, όπου δαίμονες κλέβουν τις φωνές όλων των κατοίκων του Sunnydale. Γύρισε ένα επεισόδιο που διαδραματίζεται όλο στα όνειρα των 4 πρωταγωνιστών. Γύρισε ένα επεισόδιο δίχως χρήση μουσικής, που διαδραματίζεται όλο την επόμενη ενός σοκαριστικού θανάτου, καθώς χαρακτήρες απλώς μαθαίνουν την είδηση και επεξεργάζονται το σοκ διαφορετικά ο καθένας. Η σειρά αυτή δεν ήταν ποτέ μόνο ένα πράγμα, σε κανένα επίπεδο.

ΕΠΙΣΗΣ ΕΧΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ

Έλα για τις ποπ αναφορές στους Avengers και τον Spider-Man και μείνε για την υπαρξιακή αγωνία. Έλα για τα απολαυστικά σαχλά τέρατα και μείνε για το οικογενειακό δράμα. Έλα για τα μυθικά τερατώδη ‘90s outfits και μείνε για τις εφευρετικές, ανατρεπτικές περιπέτειες των 20+ κεφαλαίων τη φορά. Έλα για τις θρυλικές προσβολές της Cordelia Chase και μείνε για τον απύθμενο ουμανισμό. Έλα για την πέραν ορίου επιδραστική χρήση της γλώσσας στους διαλόγους και μείνε για τους βαθείς δεσμούς φιλίας και πάθους. Έλα για το teen drama και μείνε για την ηθική θεώρηση ενός κόσμου που ελέγχεται από μια απαρχαιωμένη πατριαρχία, στο έλεος τεράτων. Στην τελική έλα για τη συναισθηματική απήχηση και μείνε για τα ρουκετοβόλα.

EXEI TA ΚΑΛΥΤΕΡΑ PUNS

Απλά τα καλύτερα. Ο δεύτερος δεν τη βλέπει καν. Στις αθλητικές εφημερίδες κλαίνε.

ΠΟΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ; ΤΗ ‘BUFFY’ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΝ ΣΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ

To αναφέρω συχνά σε φίλους που με ρωτάνε για τη σειρά αλλά δεν είμαι 100% σίγουρος αν καταλαβαίνουν ότι το λέω σοβαρά ή αν νομίζουν ότι κάνω πλάκα: ναι, τη ‘Buffy’ πράγματι τη διδάσκουν στα πανεπιστήμια. Υπάρχει κλάδος σπουδών Buffy studies με courses και με βιβλιογραφία αφιερωμένη στη σειρά και στα μυριάδες ζητήματα γύρω από αυτήν: από την εξερεύνηση της ηθικής ως τον φεμινισμό, από γλωσσολογικές αναλύσεις μέχρι τον διάλογό της με την ποπ κουλτούρα και το zeitgeist, κι από τη μόδα και την επικοινωνία μέχρι την επίδραση στο fantasy και το sci-fi.

(Θες πχ να διαβάσεις μια ανάλυση της σειράς σε σχέση με τον Karl Marx και τον Adam Smith στο ταιριαστά ονομασμένο site OverthinkingIt.com; Επειδή εγώ τώρα αυτό διάβαζα, πρέπει να σε ενημερώσω.)

Η wikipedia έχει μια ενδεικτική βιβλιογραφία αλλά τo Slate το έψαξε ακόμα πιο πολύ το θέμα, αποδεικνύοντας με στοιχεία πως για την ‘Buffy’ γράφονται σταθερά περισσότερες ακαδημαϊκές αναλύσεις από ένα σωρό άλλες σειρές και ταινίες που αποτελούν πολύ πιο αναμενόμενα αντικείμενα ενδιαφέροντος της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Το Atlantic, που στην τελική είναι το Atlantic κι άμα δε θέλετε να πιστέψετε εμένα πιστέψτε το Atlantic, ανέλυσε σε περσινό του κείμενο για ποιο λόγο οι ακαδημαϊκοί λατρεύουν τη σειρά. “Η ‘Buffy’, μαζί με αγαπημένες από τη κριτική σειρές σαν τα ‘X-Files’ και το ‘Twin Peaks’ ήρθε πριν τους ‘Sopranos’ και το ξεκίνημα της Χρυσής Εποχής της τηλεόρασης, αλλά βοήθησε να στρωθεί ο δρόμος ώστε σπουδαστές να μπορούν να φερθούν σε τηλεοπτικές σειρές σαν το ‘Wire’, το ‘Mad Men’ και το ‘Breaking Bad’ ως πολυεπίπεδα έργα τέχνης που μπορούν να αποδομηθούν και να αναλυθούν δίπλα στα σπουδαιότερα λογοτεχνικά έργα,” γράφει η Katharine Schwab. “Οι ακαδημαϊκοί βρίσκουν ιδιαίτερα πολυεπίπεδο το cult classic του Joss Whedon -καθώς έχει βαθιά σχέση με την αλληγορία, τον μύθο, και τις ποπ αναφορές- συνδυάζοντας μια εφευρετική δομή με δυναμικούς χαρακτήρες και κοινωνικό σχολιασμό.”

Και ρουκετοβόλα, διάολε, γιατί όλοι ξεχνάνε τα ρουκετοβόλα.

ΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΕΙΝΑΙ ΕΙΔΩΛΑ

Στις αρχικές μου σημειώσεις αυτός ο μεσότιτλος έλεγε απλώς ‘ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΤΖΗΖΟΥΣ’ το οποίο όσο το σκέφτομαι το προτιμώ, δηλαδή είναι πολυ πιο αντιπροσωπευτικό του τι κάνει αυτή η σειρά με την ανάπτυξη χαρακτήρων.

Κάθε σειρά υπάρχουν ένα σωρό λόγοι να την παρακολουθήσεις από την αρχή ως το τέλος, μα στη ‘Buffy’ οι μισοί από αυτούς καταλήγουν αναπόφευκτα πάντα σε επιχειρήματα τύπου “μα ο Spike” ή “κοίτα την εξέλιξη της Willow” ή “η ηθική μετάλλαξη της Buffy από τη σεζόν 3 ως την σεζόν 7 σε κάνει πραγματικά να θες να γράψεις ένα ατελείωτο longread”. ΟΚ αυτό το τελευταίο μόνο εγώ μάλλον το λέω ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΑΛΙ.

Κανείς δε μένει στάσιμος, ή όταν μένει στάσιμος αυτό αποτελεί κεντρικό κομμάτι της κοσμοθεωρίας της σειράς. Σχέσεις ανάμεσα σε χαρακτήρες ανθίζουν και εξελίσσονται στη διάρκεια των σεζόν κάνοντας κάθε μικρό βήμα συναρπαστικό. Η λεπτοδουλειά που γίνεται στην ανάπτυξη χαρακτήρων συνδέεται άμεσα με το πόσο πολύ δίκαια κερδισμένα νιώθεις πως είναι τα πάντα. Όταν οι σεναριογράφοι θέλησαν να φέρουν δυο χαρακτήρες μαζί, δούλευαν για 2 σεζόν πάνω σε αυτό, ώστε δραματουργικά να βγάζει νόημα.

Ακόμα και τα πιο βαρετά ή αποτυχημένα επεισόδια (υπάρχουν κάμποσα) δεν σε αφήνουν να βλαστημήσεις γιατί ανά πάσα στιγμή κάποιος ενδιαφέρων χαρακτήρας θα πει κάτι ενδιαφέρον, με ενδιαφέροντα τρόπο.

KAI ΕΝΤΕΛΩΣ ΣΑΧΛΟ ΚΑΙ ΕΝΤΕΛΩΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ

O ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΗΤΑΝ ΧΡΟΝΙΑ ΜΠΡΟΣΤΑ

Ένα από τα πιο συναρπαστικά πράγματα στη ‘Buffy’ είναι το πόσο απαίδευτη είναι η σειρά σε θέματα που καταλήγει να σχολιάζει με αποκλειστικό γνώμονα τον ουμανισμό που βρίσκεται στην καρδιά της. H Buffy είναι ένας πραγματικά ιστορικής σημασίας χαρακτήρας στην εξέλιξη της on-screen ηρωίδας. Οι σκληρές kick-ass πρωταγωνίστριες, ειδικά σε είδη κατεξοχήν -τότε- ‘αντρικά’, πολύ συχνά γράφονταν με περήφανα ‘σκληρή χωρίς συναισθήματα’ τρόπο. Εδώ, στο τέλος της 1ης σεζόν η Buffy καταρρέει κλαίγοντας λίγο πριν αντιμετωπίσει τον Μεγάλο Κακό λέγοντας το αξεπέραστα ανθρώπινο “Giles, είμαι 16 χρονών, δεν θέλω να πεθάνω”.

Η μυθολογία της σειράς βασίζεται στην ιδέα πως ένα μάτσο κουστουμαρισμένοι γέροι ‘παρατηρούν’ και ‘ελέγχουν’ έφηβα κορίτσια που αναγκάζονται να σώσουν τον κόσμο, και πάνω σε αυτή την ιδέα στήνει μια σταδιακή εξερεύνηση και αποσύνθεση των πατριαρχικών δομών ελέγχου. Αργότερα, στην 6η σεζόν, σε μια ιστορία πραγματικά μπροστά από την εποχή της, οι κακοί είναι μια παρέα geeks με ανείπωτα απωθημένα οργής, περιφρόνησης και μισογυνισμού. O Warren Mears δεν ήταν δαίμονας ούτε θεός ούτε βαμπίρ, ήταν ένας Gamergater μια δεκαετία πριν ακουστεί ο όρος.

Πολύ πριν αναπτυχθούν οι woke af κώδικες συμπεριφοράς της τρέχουσας δεκαετίας, η ‘Buffy’ εξερεύνησε σκληρές θεματικές, από συναισθηματική -και όχι μόνο- βία μέχρι τον επανακαθορισμό της έννοιας της οικογένειας, κι από το φεμινισμό μέχρι την αναζήτηση της σεξουαλικής ταυτότητας, με τρόπο συχνά άτσαλο (η καταδικαστική ματιά της σειράς απέναντι στη Buffy στη σχέση της με τον Riley θα είναι πάντα μαύρη κηλίδα) αλλά πάντα ειλικρινή και ανθρώπινο. Ακριβώς το γεγονός πως δεν υπήρχε σχηματισμένο πλαίσιο λειτουργίας βοήθησε τη σειρά να αναπτύξει τελείως δική της γλώσσα και προβληματισμούς, κι αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που παραμένει επίκαιρη και -σε θεματικό επίπεδο τουλάχιστον- ελάχιστα γερασμένη. Είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, οργανικά woke.

Όπως γράφει κι η Ναταλί Σαϊτάκη μιλώντας για το breakthrough της ‘Buffy’ στο πλαίσιο της απεικόνισης του φεμινισμού στην Αμερικάνικη τηλεόραση, η σειρά “απέδωσε με τόλμη, αλλά ταυτόχρονα και φυσικότητα, κάθε σύγχρονο κοινωνικό πρόβλημα, θρυμματίζοντας το στερεότυπο των macho πρωταγωνιστών που μάχονται το υπερφυσικό, το ανεξήγητο και, σε τελική ανάλυση, το πραγματικό και το φλέγον.”

ΜΟΙΡΑΣΕ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΓΕΝΝΑΙΟΔΩΡΑ

Η ‘Buffy’ ακριβώς επειδή ήταν τόσο πολλά -και τόσο δύσκολο να τα βάλεις σε ένα καλούπι- πράγματα, δεν απέκτησε ποτέ κάποιον απευθείας διάδοχο. Ακόμα και το spin-off ‘Angel’ παρότι εν τέλει εξαιρετική σειρά, δεν έμοιαζε ποτέ στη ‘Buffy’. Αντ’αυτού άλλαξε, επέδρασε τελοσπάντων, στο τηλεοπτικό τοπίο με έναν πολύ ευρύτερο τρόπο. Κομμάτια της ‘Buffy’ θα βρεις σήμερα σε αμέτρητες σειρές, αλλά η πραγματικά σημαντική νίκη είναι πως οι σειρές αυτές είναι εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους.

O Shawn Ryan ας πούμε δημιούργησε το σκληρό αστυνομικό δράμα ‘The Shield’ και η Shonda Rhimes την απέθαντη σαπουνόπερα ‘Grey’s Anatomy’, αλλά ξέρεις τι κοινό έχουν οι δυο τους; Ότι μετρούν ως βασική επιρροή τον Whedon και την ‘Buffy’, γιατί τους έμαθε πώς να γεννούν τις μεγάλες, εντυπωσιακές πλοκές από την κατεύθυνση των χαρακτήρων. Το ‘Alias’ του JJ Abrams χρωστά στην ‘Buffy’ φυσικά, αλλά το ‘Veronica Mars’ ακόμα περισσότερο. Ο Russell T. Davies όταν ανέστησε το ‘Doctor Who’ στα μέσα των ‘00s το έκανε πατώντας στα χνάρια της ‘Buffy’. Και μια που πήγαμε στην Αγγλία, το ‘Crazyhead’ το είδατε; Αυτό πάντως σίγουρα είδε τη ‘Buffy’. Το ‘Vampire Diaries’ θα είχε υπάρξει χωρίς τη σειρά του Whedon; (Ή το ‘Twilight’, ναι.)

Και μιας και ήμουν έτοιμος να αναφέρω την ‘Jessica Jones’ (το ουσιαστικότερο και συγγενικότερο update της ‘Buffy’ στα ‘10s), τη Marvel να την πιάσουμε τώρα ή να την αφήσουμε γενικά; Εγώ να την αφήσω, κανένα θέμα, κι ο Whedon αυτό έκανε για να κάνει και τίποτα δικό του πάλι ο άνθρωπος, αλλά να σημειωθεί πως η δουλειά του στο ‘Avengers’ ουσιαστικά θεμελίωσε μια συλλογική στροφή του Χόλιγουντ προς ένα μοντέλο που ίσως τελικά κανείς άλλος να μη μπορεί να πετύχει πέραν της ίδιας της Marvel.

Κι όλα τα παραπάνω δε συμπεριλαμβάνουν καν το λεγόμενο ‘coaching tree’, δηλαδή τη χαρτογράφηση των έργων από μαθητές του Whedon, από σεναριογράφους που ο ίδιος ανέδειξε σε αυτή κυρίως τη σειρά του.

***

Τελοσπάντων. Η σειρά έχει 144 επεισόδια και 144 (…χιλιάδες) είναι κι οι λόγοι για τους οποίους η δημιουργία του Joss Whedon απολαμβάνει ενός status ιστορικής σημασίας και διαχρονικότητας που λίγες σειρές επιτυγχάνουν και -ακόμα δυσκολότερα- διατηρούν. Πόσες σειρές συνεχίζουν να ανακαλύπτουν άνθρωποι 20 χρόνια μετά την πρεμιέρα τους, ειδικά τη σήμερον ημέρα που παράγονται περισσότερες σειρές από ό,τι μέρες του χρόνου; Η ‘Buffy the Vampire Slayer’, το κατάφερε με την αξία της.

Α, και ο τίτλος; Είναι τέλειος.

H BUFFY ΣΤΑ 20

Η ‘Buffy’ ανήκει στο τηλεοπτικό πάνθεον
Στη σειρά: Και τα 144 επεισόδια της σειράς
10 απαραίτητα έργα του Joss Whedon
Όχι μόνο ποπ αναφορές: Πώς η ‘Buffy’ άλλαξε τον τηλεοπτικό διάλογο
Objects in space: H φιλοσοφία του WhedonVerse
Από τον Xander στον Dr. Horrible: O Whedon και ο εαυτός του
++++