Για πρώτη φορά, έργα του Jean-Michel Basquiat έρχονται στην Αθήνα

Είναι καλό, προκαταβολικά της επίσκεψης στην γκαλερί του Πειραιά με αφορμή τη μεγάλη είδηση, να θυμηθούμε τα λόγια της επιδραστικής Bell Hooks που προειδοποιούσαν τη δεκαετία του ’90 ότι «το έργο του Basquiat δεν επιφυλάσσει ένα θερμό καλωσόρισμα για εκείνους που θα το προσεγγίσουν με στενό ευρωκεντρικό βλέμμα – ενώ είναι προφανές ότι επηρεάστηκε από το έργο καθιερωμένων λευκών αντρών καλλιτεχνών, το περιεχόμενο του έργου του τον διαχωρίζει και τον κρατά για άλλη μια φορά αποξενωμένο».

Εκείνη την εποχή ήταν ακόμη δύσκολο να γίνει αντιληπτή η εικαστική ταυτότητα του ατίθασου νεαρού από τη Νέα Υόρκη, μια εποχή που ο δυτικός κόσμος συνέχιζε να αδιαφορεί για το αποτύπωμα της αποικιοκρατίας και την καταπίεση της αφρικανικής ταυτότητας. Ο Jean-Michel Basquiat στάθηκε προπομπός – ένα από τα πρώτα, αν όχι το πρώτο, τόσο μεγάλο όνομα που έφερε τη Δύση ενώπιον των ευθυνών της, με έναν τρόπο τελείως ωμό, ακατέργαστο, ορμητικό και πάνω απ’ όλα ειλικρινή, που δεν άφηνε χώρο για υπεκφυγές.

Μέσα από τα ασυνήθιστα υλικά όπως παλιά βιβλία και ξεχαρβαλωμένες πόρτες που ενέτασσε στα έργα του, αλλά ακόμη περισσότερο με το ιδιοσυγκρασιακό «σαν μικρού παιδιού» graffiti-style ζωγραφικό του ύφος, τις παχιές γραμμές, τα έντονα χρώματα, τα σύμβολα και τις ρίμες, τα καινοτόμα έργα του Jean-Michel Basquiat υπήρξαν ένα δριμύ κατηγορώ απέναντι στο σύστημα. Το πολιτικό, το κοινωνικό ακόμη και το καλλιτεχνικό σύστημα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ένα έργο του 1983 το οποίο φέρει απλώς την υπογραφή του καλλιτέχνη και τη λέξη “Untitled”, αφήνοντας έτσι υπαινικτικά ένα ειρωνικό σχόλιο για τους συλλέκτες και το μάταιο κυνήγι της τέχνης ως ακόμη ενός εμπορεύματος. Το συγκεκριμένο έργο περιλαμβάνεται σε εκείνα τα οποία θα παρουσιαστούν από 22 Μαΐου στην γκαλερί The Intermission (σε συνεργασία με την Galerie Enrico Navarra), με την έκθεση που σημειώνεται την ιστορική πρωτιά για τον εμβληματικό καλλιτέχνη σε αθηναϊκό έδαφος.

Μάλιστα, το έργο αυτό έδωσε και το όνομα στην έκθεση, σαν ένα ενδεικτικό στοιχείο για την ευρύτερη ταυτότητα του Basquiat – untitled, όπως αταξινόμητος.

Ένας αυτοδίδακτος που μέσα σε μια δεκαετία έλαμψε και πέθανε (βιολογικά), έχοντας περάσει από τους δρόμους του Μπρούκλιν στα μεγάλα σαλόνια της ακριβοπληρωμένης τέχνης, από το γκραφίτι στον νεο-εξπρεσιονισμό, από την ανωνυμία ενός μαύρου Αμερικανού με καταγωγή από την Αϊτή σε σύμβολο για την επαναστατική δεκαετία του ’80.

Πολλοί τον υποτίμησαν, τον θεώρησαν υπερεκτιμημένο και εκδήλωσαν επάνω του, συνειδητά ή ασυνείδητα, ρατσιστικές προκαταλήψεις. Σχεδόν σαράντα χρόνια αφότου βρέθηκε νεκρός στο Μανχάταν, τα παραπάνω μοιάζουν αστεία.

Στο εξαιρετικά σύντομο αλλά τόσο επιδραστικό διάστημα της ζωής του, ο Basquiat άφησε παρακαταθήκη που άνοιξε δρόμους πέρα από τους παραδοσιακούς τρόπους διαμόρφωσης της σύγχρονης ταυτότητας.

Προτάσσει μια ταυτότητα που φτιάχνεται μέσα απ’ το χάος, όπως ακριβώς και οι γραμμές στα σχέδιά του – μία ταυτότητα που έχει ενσωματώσει αφρικανικές πολιτισμικές αναφορές, την εικονογραφία της Καραϊβικής, την ποπ κουλτούρα, την αρχαιότητα, ακόμη και την τζαζ μουσική ή τους μποξέρ, όπως αναπαριστά μία από τις φιγούρες που θα δούμε να επαναλαμβάνεται σε διαφορετικές εκδοχές στα έργα που θα εκτεθούν στην γκαλερί του Πειραιά («ο καστανός βομβαρδιστής»).

Όπως σημειώνεται στο συνοδευτικό κείμενο για την πολυαναμενόμενη έκθεση, δεν πρόκειται για κάποιου είδους αναδρομή, αλλά αντίθετα για μια προσπάθεια που «επιδιώκει να φωτίσει τις πολλαπλές πλευρές» του Basquiat. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται 20 έργα από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 ως το 1987, έργα τα οποία είναι αμιγώς σε χαρτί και προσδιορίζουν κυρίως την πρώιμη περίοδο του εμβληματικού καλλιτέχνη.

Μάλιστα, ο χώρος της πειραιώτικης γκαλερί θα είναι κατάλληλα διαμορφωμένος, με τον σχεδιασμό να υπογράφεται από το αρχιτεκτονικό γραφείο Kois Associated Architects.

***

ΙΝFΟ

Jean-Michel Basquiat: Untitled

Διάρκεια Έκθεσης:22 Μαΐου–2 Αυγούστου
Εγκαίνια: Πέμπτη 22 Μαΐου, 6-9 μ.μ.

The Intermission (Πολυδεύκους 37Α,Πειραιάς
Ώρες Λειτουργίας: Τετάρτη-Σάββατο, 12 μ.μ.-8 μ.μ

Είσοδος ελεύθερη

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ