10 μύθοι για το έντερο που πρέπει να καταρρίψουμε

Για πολλούς από εμάς, το έντερο είναι κάτι σαν το μαύρο κουτί που έχουν τα αεροπλάνα. Η τροφή μπαίνει μέσα, τα απόβλητα βγαίνουν έξω και σπάνια συζητάμε ή προσπαθούμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει στο ενδιάμεσο.

«Δε μιλάμε αρκετά για την υγεία του εντέρου», δήλωσε στους New York Times, ο Δρ. Morgan Sendzischew Shane, γαστρεντερολόγος στην Ιατρική Σχολή Miller του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι. «Δε μοιάζει και πολύ καλαίσθητο να συζητάμε για την πέψη, τα αέρια ή τις συνήθειες του εντέρου», πρόσθεσε.

«Οι άνθρωποι μπορεί να ντρέπονται να αναφέρουν ορισμένα θέματα στους γιατρούς τους», είπε, «γεγονός που συμβάλλει στο να διατηρούνται παλιοί μύθοι για την υγεία του εντέρου και να εξαπλώνονται νέοι».

Οι NYT ρώτησαν 10 ειδικούς στη γαστρεντερολογία και το μικροβίωμα σχετικά με τους μύθους που θα ήθελαν περισσότερο να αποκαταστήσουν. Ιδού τι είπαν.

Μύθος Νο1: Πρέπει «να τα κάνεις» κάθε μέρα

«Ο κόσμος συχνά ανησυχεί πως αν δεν έχει καθημερινή κένωση, τότε κάτι δεν πάει καλά», λέει η Δρ. Folasade P. May, γαστρεντερολόγος στην Ιατρική Σχολή David Geffen του U.C.L.A.

Αλλά, σύμφωνα με την ειδικό, μπορεί να είναι φυσιολογικό «να τα κάνεις» από τρεις φορές την ημέρα έως τρεις φορές την εβδομάδα. Το πιο σημαντικό είναι το πόσο συνεπής είναι η κένωση του εντέρου σου, πώς φαίνονται τα κόπρανα (όχι πολύ σκληρά, σβώλοι ή υδαρή) και πώς αισθάνεσαι όταν πηγαίνεις τουαλέτα (όχι πολύ επώδυνα ή δύσκολα).

Εάν σφίγγεσαι τακτικά, έχεις πόνο, χρειάζεσαι περισσότερα από 10 λεπτά στην τουαλέτα ή αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να εκκενώσεις πλήρως το έντερό σου, τότε καλό θα ήταν να επισκεφθείς έναν γιατρό. «Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό εάν έχεις αίμα στα κόπρανά σου, ξαφνικές αλλαγές στη συχνότητα ή την εμφάνιση των κενώσεών σου ή ανεξήγητη απώλεια βάρους. Αυτά θα μπορούσαν να είναι σημάδια σοβαρών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένης της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, της κοιλιοκάκης ή του καρκίνου του παχέος εντέρου», είπε.

Μύθος Νο2: Οι δίαιτες αποκλεισμού βοηθούν στη θεραπεία των συμπτωμάτων

Η Tamara Duker Freuman είναι διαιτολόγος στο New York Gastroenterology Associates στη Νέα Υόρκη. Πολλοί ασθενείς της που αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως φούσκωμα ή δυσκοιλιότητα, συχνά πιστεύουν ότι ο αποκλεισμός διαφόρων συνδυασμών τροφίμων -όπως τα δημητριακά, τα όσπρια, τα γαλακτοκομικά, τα αυγά και η σόγια- θα βοηθήσει να ηρεμήσει η φλεγμονή και να θεραπεύσει το έντερό τους.

«Αλλά δεν υπάρχει τίποτα εγγενώς φλεγμονώδες σε αυτές τις τροφές», δήλωσε η Freuman. Και οι δίαιτες αποκλεισμού μπορεί να επιδεινώσουν την υγεία του εντέρου σου, η οποία συνήθως υποστηρίζεται καλύτερα με την κατανάλωση μιας ποικιλίας φυτικών τροφών, όπως τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια. «Οι περιοριστικές δίαιτες μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε ελλείψεις θρεπτικών συστατικών ή σε διαταραγμένη διατροφή», κατέληξε.

Εάν έχεις τακτικά προβλήματα με το έντερο, ένας γαστρεντερολόγος μπορεί να σε βοηθήσει να εντοπίσεις την αιτία. Μπορεί να χρειάζεται να απέχεις από ορισμένα τρόφιμα -για παράδειγμα, αν έχεις κοιλιοκάκη και πρέπει να αποφεύγεις τη γλουτένη- αλλά δε θα πρέπει να κόβεις ολόκληρες ομάδες τροφίμων από τη διατροφή σου.

Μύθος Νο3: Μπορείς να κάνεις διάγνωση για τροφικές ευαισθησίες με ένα απλό τεστ

Διάφορες εταιρείες πωλούν τεστ που ονομάζονται τεστ ευαισθησίας στα τρόφιμα και ισχυρίζονται ότι, αναλύοντας το αίμα σου ή μερικές τρίχες μαλλιών, μπορούν να εντοπίσουν τις τροφές που μπορεί να σου προκαλούν προβλήματα όπως φούσκωμα, κοιλιακό πόνο και δυσπεψία.

Η Kate Mintz, διαιτολόγος στο U.C.L.A. Health που ειδικεύεται στην υγεία του εντέρου, δήλωσε ότι θα μπορούσε να είναι «δελεαστικό» να κάνεις ένα απλό τεστ σπίτι σου με την ελπίδα να πάρεις ξεκάθαρες απαντήσεις. Αλλά τα τεστ αυτά, δεν έχουν αξιολογηθεί αυστηρά και τα αποτελέσματά τους συχνά προτείνουν στους ανθρώπους να αποφεύγουν έναν μακρύ κατάλογο τροφίμων –μερικές φορές αυτά με τα οποία δεν είχαν ποτέ προβλήματα– γεγονός που μπορεί να σε μπερδέψει ή να σε ωθήσει να ακολουθήσεις άσκοπα περιοριστικές δίαιτες.

Αντ’ αυτού, επισκέψου έναν διαιτολόγο που μπορεί να σε βοηθήσει να καταλάβεις ποιες, αν υπάρχουν, τροφές προκαλούν τα συμπτώματά σου. «Αυτό μπορεί να πάρει χρόνο», είπε η κ. Mintz, «αλλά είναι πιθανό να αποφέρει καλύτερα αποτελέσματα».

Μύθος Νο4: Το στρες μπορεί να προκαλέσει έλκος

Οι γιατροί συνήθιζαν να πιστεύουν ότι τα πεπτικά έλκη –οι ανοιχτές πληγές στην επένδυση του στομάχου ή στο πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου– προκαλούνται από το στρες ή άλλους παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η κατανάλωση πικάντικων φαγητών.

«Αυτό ανατράπηκε τη δεκαετία του 1980, όταν οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το Helicobacter pylori, ένα βακτήριο που εισχωρεί στην προστατευτική επένδυση του στομάχου, προκαλεί πολλά πεπτικά έλκη», δήλωσε ο Dr. William D. Chey, επικεφαλής της γαστρεντερολογίας στο Michigan Medicine. «Η συχνή χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων όπως η ασπιρίνη, η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη μπορεί επίσης να τα προκαλέσει».

«Αν δεν αντιμετωπίσεις την αιτία των ελκών –με αντιβιοτικά εάν προκαλούνται από το H. pylori ή με τη μείωση της χρήσης των ΜΣΑΦ, εάν αυτά είναι ο ένοχος, για παράδειγμα– μπορεί να επιτρέψεις την επανεμφάνισή τους», δήλωσε ο Δρ. Chey.

Τα υποτροπιάζοντα έλκη μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας, απόφραξης ή δημιουργίας οπής στο στομάχι ή στο λεπτό έντερο. Οι μη θεραπευμένες λοιμώξεις από H. pylori μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του στομάχου.

Μύθος Νο5: Οι «αποτοξινώσεις» με χυμούς και οι νηστείες θεραπεύουν το έντερο

Αποτελεί πια δημοφιλές διατροφικό τρεντ. Φτιάχνεις έναν χυμό από διάφορα συστατικά που θα έβρισκες στο διάδρομο με τα φρούτα και τα λαχανικά στο σούπερ μάρκετ -πορτοκάλια, ανανά, λεμόνι, αγγούρι, τζίντζερ, κουρκουμά– και κατανάλωσέ τον κάθε μέρα για καλύτερη πέψη, λιγότερο φούσκωμα και ένα πιο υγιές έντερο.

«Αν σου αρέσει να φτιάχνεις αυτά τα «ελιξίρια» (ή να τα αγοράζεις έτοιμα), δεν πειράζει, αλλά να τα πίνεις με μέτρο», λέει ο Δρ. Shane. «Αλλά ορισμένα ροφήματα χυμών μπορεί να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη», εξηγεί, «και πραγματικά δε βοηθούν στον καθαρισμό τίποτα».

Στην πραγματικότητα, η χυμοποίηση φρούτων και λαχανικών αφαιρεί τις φυτικές τους ίνες, οι οποίες τροφοδοτούν τα ωφέλιμα μικρόβια του εντέρου σου και ρυθμίζουν τις κινήσεις του. Καλύτερα να αναμειγνύεις τα προϊόντα σε ένα smoothie, το οποίο δεν αφαιρεί τις φυτικές ίνες, ή να φτιάχνεις μια σαλάτα.

Η ακραία εκδοχή αυτού του μύθου είναι η «αποτοξίνωση» με χυμούς, κατά τον οποίο οι άνθρωποι καταναλώνουν μόνο χυμούς για αρκετές ημέρες. «Αυτό δεν είναι ωφέλιμο ή βιώσιμο», πρόσθεσε ο Δρ. Shane, «και είναι επικίνδυνο να προωθείται η ιδέα ότι το σώμα σου πρέπει να στερηθεί την τροφή για να είναι καθαρό και υγιές».

Μύθος νούμερο 6: Ο καρκίνος του παχέος εντέρου προσβάλλει κυρίως τους ηλικιωμένους

Στην ιατρική σχολή στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Δρ. May διδάχθηκε ότι ο καρκίνος του παχέος εντέρου ήταν ασθένεια των ηλικιωμένων. Όμως τα ποσοστά του έχουν αυξηθεί στους νεότερους ανθρώπους, και τώρα είναι η κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες κάτω των 50 ετών και η δεύτερη πιο συχνή στις γυναίκες αυτής της ηλικιακής ομάδας.

Σήμερα, ο Δρ. May λέει στους φοιτητές ιατρικής ότι όταν εσύ, ως ενήλικας, έχεις αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου σου, ανεξήγητη απώλεια βάρους ή αίμα στα κόπρανά σου, ο καρκίνος του παχέος εντέρου θα πρέπει να βρίσκεται στη λίστα των αιτιών που πρέπει να αποκλείσεις.

Επειδή τα πρώιμα στάδια του καρκίνου του παχέος εντέρου συχνά δεν έχουν συμπτώματα, θα πρέπει να υποβάλλεσαι σε έλεγχο –με κολονοσκόπηση ή με εξέταση κοπράνων στο σπίτι– ξεκινώντας από την ηλικία των 45 ετών ή και νωρίτερα, εάν έχεις ορισμένους παράγοντες κινδύνου.

Μύθος Νο7: Η κατανάλωση ξηρών καρπών και ποπ κορν μπορεί να προκαλέσει εκκολπωματίτιδα

Η εκκολπωματίτιδα εμφανίζεται όταν οι μικροί θύλακες στο τοίχωμα του παχέος εντέρου φλεγμαίνουν, προκαλώντας κοιλιακό πόνο, ναυτία, έμετο, δυσκοιλιότητα, κράμπες ή πυρετό.

«Οι γιατροί συνήθιζαν να λένε ότι αν είσαι επιρρεπής σε εκκολπωματίτιδα, θα πρέπει να αποφεύγεις να τρως ξηρούς καρπούς, σπόρους και ποπ κορν, πιστεύοντας ότι μπορεί να κολλήσουν στο τοίχωμα του παχέος εντέρου και να προκαλέσουν φλεγμονή», λέει ο Dr. Nitin K. Ahuja, γαστρεντερολόγος στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.

«Αλλά αυτό αποδείχθηκε ότι ήταν λάθος. Στην πραγματικότητα, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που καταναλώνουν ξηρούς καρπούς ή ποπ κορν έχουν στην πραγματικότητα λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν εκκολπωματίτιδα από εκείνους που δεν το κάνουν. Αυτές οι τροφές περιέχουν φυτικές ίνες, οι οποίες σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο εκκολπωματίτιδας».

Μύθος Νο8: Η κατανάλωση φασολιών μπορεί να προκαλέσει «διαρροή» στο έντερο

Ορισμένοι fitness influencers ισχυρίζονται ότι ορισμένα τρόφιμα που περιέχουν χημικές ουσίες που ονομάζονται λεκτίνες –συμπεριλαμβανομένων των φασολιών, των δημητριακών και ορισμένων λαχανικών– προκαλούν φλεγμονή και μια «πιο διαρρέουσα» εντερική επένδυση, η οποία μπορεί να επιτρέψει στα μικρόβια και τις τοξικές ουσίες να περάσουν από το έντερό σου σε άλλα μέρη του σώματος.

«Όλα τα φυτά περιέχουν λεκτίνες και είναι ιδιαίτερα υψηλές στα φασόλια –γι’ αυτό η κατανάλωση ωμών ή όχι καλά μαγειρεμένων φασολιών μπορεί να σου προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές. Αλλά οι περισσότερες λεκτίνες καταστρέφονται με το μαγείρεμα, οπότε δε χρειάζεται να ανησυχείς για τα επίπεδά τους στα μαγειρεμένα φασόλια, τα δημητριακά ή άλλα τρόφιμα», εξηγεί ο Justin Sonnenburg, καθηγητής μικροβιολογίας και ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.

Και παρόλο που ορισμένα λαχανικά που μπορεί να τρως ωμά –όπως οι ντομάτες, οι πιπεριές και τα μπιζέλια– περιέχουν λεκτίνες, αυτές υπάρχουν σε πολύ χαμηλότερες συγκεντρώσεις από ό,τι στα ξηρά φασόλια και δεν έχουν συνδεθεί με πεπτικά συμπτώματα.

«Το να αποκηρύξεις τις φυτικές τροφές που περιέχουν λεκτίνες εξαιτίας αυτού του μύθου δε θα βοηθήσει το έντερό σου», δήλωσε ο Δρ. Sonnenburg. «Στην πραγματικότητα, μπορεί να του κάνει κακό. Η αποφυγή των φυτικών τροφών μπορεί να στερήσει από τα ωφέλιμα μικρόβια του εντέρου σου αρκετές φυτικές ίνες, είπε. Όταν συμβεί αυτό, μπορεί να αρχίσουν να τρώνε την προστατευτική βλεννώδη επένδυση του εντέρου –η οποία από μόνη της μπορεί να οδηγήσει σε ένα διαρρέον» έντερο και φλεγμονή, πρόσθεσε.

Μύθος Νο9: Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου υπάρχει μόνο στο μυαλό σου

Κοιλιακός πόνος, φούσκωμα, διάρροια, δυσκοιλιότητα –τα συμπτώματα του Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου είναι πραγματικά και μπορεί να είναι εξουθενωτικά. Όμως η πάθηση αυτή ιστορικά συνοδεύεται από κάποιο στίγμα, εν μέρει επειδή δεν υπάρχει διαγνωστικό τεστ και οι επιστήμονες δεν κατανοούν πλήρως την αιτία της και ορισμένες καταστάσεις ψυχικής υγείας, όπως το άγχος και η κατάθλιψη, μπορούν να την επιδεινώσουν.

«Ακόμη και σήμερα, ορισμένοι γιατροί μπορεί να μην παίρνουν σοβαρά την πάθησή σου, αφήνοντάς σε να αισθάνεσαι ότι αυτό που νιώθεις δεν υπάρχει», δήλωσε ο Δρ. Baha Moshiree, γαστρεντερολόγος στο Atrium Health Wake Forest στο Σαρλότ της Νέας Υόρκης.

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου είναι μια διαταραχή της αλληλεπίδρασης εντέρου-εγκεφάλου, είπε. «Ορισμένα νεύρα στο έντερό σου –όπως αυτά που αισθάνονται τον πόνο, για παράδειγμα– μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα, γεγονός που μπορεί να κάνει ακόμη και φυσιολογικές πεπτικές λειτουργίες να σου φαίνονται επώδυνες».

«Παρόλο που η ψυχική υγεία μπορεί να παίζει ρόλο στο Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, αυτό δεν καθιστά την κατάστασή σου λιγότερο πραγματική ή λιγότερο άξια θεραπείας», δήλωσε ο Δρ. Moshiree.

Μύθος Νο10: Όλοι πρέπει να παίρνουν προβιοτικά για την υγεία του εντέρου τους

«Ενώ ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να ωφεληθούν από τη λήψη προβιοτικών συμπληρωμάτων, υπάρχουν ελάχιστα ποιοτικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι οι περισσότεροι τα χρειάζονται», δήλωσε ο Δρ. Brian Lacy, γαστρεντερολόγος και καθηγητής ιατρικής στην Κλινική Mayo στο Τζάκσονβιλ της Φλόριντα.

«Χιλιάδες μικροβιακά είδη ζουν στο έντερό σου», είπε, «οπότε είναι απίθανο μια μικρή κάψουλα που περιέχει μόνο ένα ή λίγα ζωντανά στελέχη να κάνει πολλά για να το βελτιώσει».

Και για ορισμένους ανθρώπους, τα προβιοτικά μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. «Αν, για παράδειγμα, πάσχεις από δυσκοιλιότητα, μπορεί να έχεις αυξημένα αέρια, φούσκωμα και ναυτία μετά τη λήψη ενός προβιοτικού», εξηγεί η Kayla Hopkins, διαιτολόγος στο Atrium Health Gastroenterology and Hepatology στο Charlotte, N.C. Αντ’ αυτού, συνέστησε να καταναλώνεις τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως γιαούρτι, κεφίρ, κίμτσι ή ξινολάχανο, εκτός από μια ποικιλία τροφών φυτικής προέλευσης.

«Ένα βέλτιστο έντερο», είπε η Hopkins, «δεν ξεκινά με πολλά χάπια και φίλτρα, αν μπορείς να το αποφύγεις. Ξεκινά απλώς με ισορροπημένη διατροφή και ποικιλία».

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ