Η αληθινή ιστορία πίσω από το Attack on London: Hunting the 7/7 Bombers

Από τις αρχές Ιουλίου στριμάρει στο Netflix ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ντοκιμαντέρ, ένα μίνι docuseries μόλις 4 επεισοδίων, που επαναφέρει στο προσκήνιο της δημοσιότητας και της συζήτησης μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της σύγχρονης βρετανικής ιστορίας.

Το Attack on London: Hunting the 7/7 Bombers ανατρέχει στις βομβιστικές επιθέσεις της 7ης Ιουλίου 2005 –που αποδόθηκαν σε εξτρεμιστική ισλαμική οργάνωση- και τις εβδομάδες που ακολούθησαν, οι οποίες σημαδεύτηκαν από φόβο, σύγχυση και ένα τεράστιο ανθρωποκυνηγητό, μέσα από τα μάτια επιζώντων, συγγενών των θυμάτων, ερευνητών, εμπειρογνωμόνων ασφαλείας, ανήσυχων πολιτών και δημοσιογράφων. Μεταξύ αυτών η πρώην διευθύντρια της MI5 Eliza Manningham-Buller, αλλά και ο πρώην πρωθυπουργός Tony Blair.

Όπως αναφέρεται στην επίσημη σύνοψη: στις 7 Ιουλίου 2005, τέσσερις Βρετανοί βομβιστές αυτοκτονίας προκάλεσαν πολλές εκρήξεις σε μέσα μαζικής μεταφοράς στο Λονδίνο, σκοτώνοντας 52 άτομα και τραυματίζοντας περισσότερα από 700. Δύο εβδομάδες αργότερα, μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας τους προκάλεσε το μεγαλύτερο ανθρωποκυνηγητό που έχει δει ποτέ το Ηνωμένο Βασίλειο. Μία επαναληπτική ανάγνωση 360 μοιρών των εβδομάδων που συγκλόνισαν συθέμελα τη Βρετανία και προκάλεσαν παγκόσμιο σοκ.

«Ήταν σαν να άνοιξαν οι πύλες της κόλασης», θυμάται ο Dan Biddle, εκ των επιζώντων, μιλώντας στο Attack On London: Hunting the 7/7 Bombers.

Να σημειωθεί ότι η τετραπλή βομβιστική ενέργεια έγινε μόλις μία ημέρα μετά την ανακοίνωση του Λονδίνου ως οικοδεσπότη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2012. Το χτύπημα δεν ήταν απλώς μια επίθεση σε υποδομές, αλλά ένα άμεσο πλήγμα στην καρδιά του πολυπολιτισμικού βρετανικού κοινωνικού ιστού.

Ανήμερα της μαύρης επετείου, καταγράφουμε τα όσα συνέβησαν την 7η Ιουλίου του 2005.

Οι δράστες και ο απόηχος της επίθεσης

Στις 08:50 τρεις βόμβες εξερράγησαν σε χρονική απόσταση πενήντα δευτερολέπτων μεταξύ τους σε τρία τρένα του Μετρό του Λονδίνου. Μια τέταρτη βόμβα εξερράγη σε λεωφορείο σχεδόν μία ώρα αργότερα στις 09:47 στην Πλατεία Tavistock. Οι εκρήξεις προκλήθηκαν από εκρηκτικούς μηχανισμούς που είχαν ως κύριο συστατικό τους το οργανικό υπεροξείδιο και είχαν κατασκευαστεί στη Βρετανία. Οι εκρηκτικοί μηχανισμοί ήταν τοποθετημένοι σε σακίδια. Η πυροδότηση των εκρηκτικών μηχανισμών έγινε σχεδόν σίγουρα από τους βομβιστές με το χέρι και ήταν σκόπιμες επιθέσεις αυτοκτονίας.

Οι τέσσερις τρομοκράτες, Mohammad Sidique Khan (30), Shehzad Tanweer (22), Germaine Lindsay (19) και Hasib Hussain (18) ήταν όλοι Βρετανοί υπήκοοι, γεννημένοι και μεγαλωμένοι σε περιοχές της Αγγλίας. Η αποκάλυψη αυτή σόκαρε ακόμα περισσότερο την κοινή γνώμη: οι δράστες δεν ήταν εχθροί, που ήρθαν απ’ έξω, αλλά παιδιά μεταναστών – τρεις από τους βομβιστές ήταν γιοι Πακιστανών μεταναστών γεννημένοι στη Βρετανία, ενώ ένας, ο Lindsay, γεννήθηκε στην Τζαμάικα και αλλαξοπίστησε.

Οι έρευνες αποκάλυψαν πως τουλάχιστον δύο από τους τέσσερις είχαν ταξιδέψει στο Πακιστάν το 2004, όπου φέρεται να εκπαιδεύτηκαν από την Αλ Κάιντα. Βιντεοσκοπημένη δήλωση του Sidique Khan, που ήρθε στο φως αργότερα, έδειχνε την απόλυτη προσήλωση στην αποστολή: «Είμαστε σε πόλεμο και είμαι στρατιώτης. Τώρα ήρθε η ώρα να δοκιμάσετε τη γεύση αυτής της πραγματικότητας».

Η βρετανική υπηρεσία πληροφοριών MI5 είχε γνώση της ύπαρξης των δύο αυτών ατόμων, αλλά δεν τους παρακολουθούσε στενά, καθώς δεν θεωρούνταν άμεση απειλή. Αυτό εγείρει μέχρι και σήμερα ερωτήματα για το αν η επίθεση θα μπορούσε τελικά να είχε αποτραπεί.

Η έρευνα και το ανθρωποκυνηγητό

2005, Sang Tan, File/ AP Photo

Το έργο της αστυνομίας και των υπηρεσιών ασφαλείας ήταν τιτάνιο. Χιλιάδες ώρες από υλικό παρακολούθησης εξετάστηκαν, μέχρι που ένας υπάλληλος εντόπισε καρέ με τέσσερις άντρες να περπατούν μαζί, φορώντας μεγάλες τσάντες πλάτης στον σταθμό του Luton. Η διαδρομή τους τούς συνέδεσε με τα σημεία των εκρήξεων.

Οι αρχές εντόπισαν το όχημά τους, ένα Nissan Micra, στον σταθμό και μέσα βρήκαν μικρές αυτοσχέδιες βόμβες. Οι ύποπτοι είχαν βρεθεί. Η ανάλυση από σπίτια που συνδέονταν με τους δράστες αποκάλυψε υλικά για την παρασκευή εκρηκτικών και νέα στοιχεία: δαχτυλικά αποτυπώματα, δεδομένα κινητών τηλεφώνων και κυρίως, έναν καινοτόμο τύπο εκρηκτικού μηχανισμού με υπεροξείδιο του υδρογόνου και πιπερίνη – μια φόρμουλα που η αστυνομία δεν είχε ξανασυναντήσει.

21 Ιουλίου: Το δεύτερο χτύπημα που απέτυχε

Την 21η Ιουλίου, έξω από τον σιδηροδρομικό σταθμό Warren Street στο κεντρικό Λονδίνο.

Μόλις δύο εβδομάδες αργότερα, στις 21 Ιουλίου, τέσσερις ακόμη άντρες επιχείρησαν να ανατιναχθούν σε διάφορα σημεία του Λονδίνου: στον σταθμό Oval και στις περιοχές Warren Street, Hackney και Shepherd’s Bush. Οι εκρηκτικοί μηχανισμοί απέτυχαν να πυροδοτηθούν σωστά και κανείς δεν σκοτώθηκε. Οι δράστες το έβαλαν στα πόδια, και ξεκίνησε ένα εντατικό ανθρωποκυνηγητό.

Η αστυνομία χρησιμοποίησε όλα τα διαθέσιμα μέσα, τεχνολογικά και ανθρώπινα. Ένα από τα πρώτα στοιχεία ήρθε από μια κάρτα μέλους γυμναστηρίου που βρέθηκε σε μία από τις σκηνές. Η κάρτα οδηγούσε στον Hussain Osman. Οι αρχές εντόπισαν το σπίτι του και το έθεσαν υπό παρακολούθηση.

Ωστόσο, λόγω μιας στιγμιαίας απουσίας του αστυνομικού που παρακολουθούσε το σπίτι, ένας άντρας διέφυγε και επιβιβάστηκε σε λεωφορείο και κατόπιν, στον σταθμό του μετρό Stockwell. Εκεί, σημειώθηκε το πιο τραγικό λάθος της επιχείρησης.

Η εκτέλεση του Jean Charles de Menezes

Δέκα χρόνια μετά τη δολοφονία του Jean Charles de Menezes, οι συγγενείς του είχαν δώσει συνέντευξη στα μίντια ζητώντας να αποδοθεί δικαιοσύνη για τον άδικο θάνατό του.

Ο άντρας που οι αρχές θεώρησαν ότι ήταν τρομοκράτης ήταν ο Jean Charles de Menezes, Βραζιλιάνος ηλεκτρολόγος μηχανικός. Οι αστυνομικοί τον εκτέλεσαν στις 22 Ιουλίου μέσα σε βαγόνι του μετρό, πυροβολώντας τον πέντε φορές στο κεφάλι, θεωρώντας -λανθασμένα- ότι φορούσε εκρηκτικό μηχανισμό.

Η αστυνομία, αρχικά, προσπάθησε να παρουσιάσει τον de Menezes ως ύποπτο που αντιστάθηκε. Ωστόσο, σύμφωνα με μαρτυρίες που ήρθαν στο φως, η πραγματικότητα ήταν διαφορετική: εκείνος πέρασε κανονικά τις μπάρες και ήταν οι αστυνομικοί που πήδηξαν τις μπάρες και τον κατεδίωξαν. Στο Attack on London, όμως, παρουσιάζεται η κατάθεση του αστυνομικού που τον πυροβόλησε (και παραμένει ανώνυμος), ο οποίος ανέλαβε την ευθύνη, καταρρίπτοντας το επίσημο αφήγημα.

Η σύλληψη των βομβιστών και η ενεργοποίηση της κοινωνίας

2005, Jane Mingay/AP Photo

Παρά το τραγικό αυτό περιστατικό, η επιχείρηση εντοπισμού των βομβιστών συνεχίστηκε με εντατικούς ρυθμούς. Οι φωτογραφίες των υπόπτων δόθηκαν στη δημοσιότητα, σε μια προσπάθεια να ενεργοποιηθεί η κοινωνία.

Και πράγματι, οι πολίτες ανταποκρίθηκαν. Ενημέρωσαν τις αρχές για την ταυτότητα και τις κινήσεις των δραστών. Μέσα σε οκτώ ημέρες, και με τη βοήθεια της τεχνολογίας (παρακολούθηση κινητών τηλεφώνων, διασυνοριακές συνεργασίες), όλοι οι δράστες συνελήφθησαν. Ο τελευταίος, ο Osman, εντοπίστηκε στην Ιταλία, μέσω του σήματος του τηλεφώνου του όταν ενεργοποίησε ιταλική κάρτα SIM.

Η υπόθεση του de Menezes προκάλεσε κύμα οργής. Καμία δίωξη δεν ασκήθηκε σε βάρος των αστυνομικών, ωστόσο η Μητροπολιτική Αστυνομία καταδικάστηκε για παραβίαση των κανόνων ασφαλείας και της επιβλήθηκε πρόστιμο 175.000 λιρών.

Η MI5 δέχθηκε έντονη κριτική, αλλά τελικά δεν θεωρήθηκε ότι μπορούσε να αποτρέψει τις επιθέσεις. Οι βομβιστές της 21ης Ιουλίου καταδικάστηκαν σε ποινές άνω των 40 ετών.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ