Για ποιο λόγο πετάμε ρύζι στους γάμους

Πλέον, το πρώτο που ακούς σε έναν γάμο (μετά τη λήξη του πιο συγκεκριμένα), είναι τον παπά να ξεκαθαρίζει ότι το ρύζι πρέπει να ριχτεί έξω από την εκκλησία. Και εντάξει, έχει να δίκιο. Το καθάρισμα είναι λίγο δύσκολο εντός του ναού.

Αν έχεις πάει σε μερικούς γάμους, που σίγουρα έχεις πάει γιατί στην Ελλάδα ζεις, πιθανότατα γνωρίζεις ήδη τα στάδια: όρκοι, φιλί, ρύζι, γλέντι, έχω πονοκέφαλο. Σε αυτό το κείμενο, όμως, θα εστιάσουμε στο ρύζι ή καλύτερα, στους λόγους που το νιόπαντρο ζευγάρι, θέλοντας και μη, το δέχεται – μεταξύ άλλων – στο πρόσωπο όσο ακούγονται διάφορα όπως «το μαλλί μου, το μαλλί μου».

Αυτό που μπορεί να φαίνεται ως μια απλή χειρονομία, στην πραγματικότητα έχει βαθιές ρίζες γεμάτες συμβολισμό. Ο μικρός αυτός κόκκος ρυζιού φέρει μεγάλο νόημα, καθώς συμβολίζει τη γονιμότητα, την αφθονία και την καλοτυχία.

Μάλιστα, η συγκεκριμένη πρακτική εμφανίζεται με διάφορες μορφές σε διαφορετικούς πολιτισμούς και εποχές. Ας δούμε λοιπόν πώς η ρίψη ρυζιού έγινε κλασικό στοιχείο των γάμων και πώς αυτή η συνήθεια άντεξε στο χρόνο.

Στα αρχαία χρόνια

Καθώς οι πολιτισμοί εξελίχθηκαν, τα αγροτικά έθιμα ενσωματώθηκαν σε πιο επίσημες θρησκευτικές παραδόσεις. Στην αρχαία Ρώμη, για παράδειγμα, οι καλεσμένοι συχνά έριχναν σιτάρι ή ρύζι στους γάμους προς τιμήν της Κέρες, θεάς της γεωργίας, της γονιμότητας και της οικογένειας.

Οι Ρωμαίες νύφες φορούσαν μερικές φορές στεφάνια ή γιρλάντες από σιτάρι στα μαλλιά τους, τονίζοντας τον αναμενόμενο ρόλο τους στη συνέχιση της οικογενειακής γραμμής.

Οι ελληνικές τελετές περιλάμβαναν παρόμοιες πρακτικές, επικαλούμενες τη Δήμητρα, θεά της συγκομιδής, μέσω προσφορών σπόρων. Αυτές οι παραδόσεις αντανακλούσαν βαθύτερες πεποιθήσεις για την κοινωνική τάξη, τη θεϊκή εύνοια και την ιερότητα της οικογένειας.

Και στους δύο πολιτισμούς, οι σπόροι προσφέρονταν όχι μόνο για καλή τύχη αλλά και ως μέρος μιας ευρύτερης κοσμοθεωρίας, σύμφωνα με την οποία ο επιτυχημένος γάμος ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με τη θεία ευλογία και τη σταθερότητα της κοινωνίας. Ένας καλός θερισμός και ένας καλός γάμος θεωρούνταν αλληλένδετοι και για τα δύο χρειαζόταν η εύνοια των θεών.

Πώς άλλαξε το έθιμο μέσα στα χρόνια

Τα τελευταία χρόνια, η παράδοση της ρίψης ρυζιού έχει εξελιχθεί, καθώς τα ζευγάρια επιλέγουν εναλλακτικές, πιο φιλικές προς το περιβάλλον ή κατάλληλες για συγκεκριμένους χώρους.

Σήμερα, δεν είναι ασυνήθιστο να δεις καλεσμένους να ρίχνουν στο ζευγάρι αποξηραμένα πέταλα λουλουδιών, σπόρους για πουλιά, σαπουνόφουσκες ή κομφετί. Όλα αυτά στο εξωτερικό, γιατί εδώ αν δεν ρίξεις ρύζι, σε κοιτάζουν με μισό μάτι.

Αυτές οι παραλλαγές εξυπηρετούν βέβαια τον ίδιο συμβολικό σκοπό: να γιορτάσουν την αρχή μιας νέας κοινής ζωής ενώ παράλληλα συμβαδίζουν με τις σύγχρονες ευαισθησίες.

Ορισμένοι χώροι αποτρέπουν τη χρήση ρυζιού λόγω της δυσκολίας καθαρισμού ή λόγω της διαδεδομένης (αλλά λανθασμένης) πεποίθησης ότι το ρύζι βλάπτει τα πουλιά. Αυτός ο μύθος, που διαδόθηκε τη δεκαετία του 1980, υποστήριζε ότι τα πουλιά θα έτρωγαν το ρύζι, το οποίο θα φούσκωνε στο στομάχι τους και θα τα τραυμάτιζε ή θα τα σκότωνε.

Ωστόσο, ειδικοί στην άγρια ζωή και ορνιθολόγοι έχουν διαψεύσει αυτή την ιδέα. Τα πουλιά μπορούν να χωνέψουν ωμό ρύζι χωρίς πρόβλημα, άλλωστε αποτελεί βασική τροφή για πολλά άγρια είδη σε όλο τον κόσμο.

Παρόλο που σήμερα λιγότερα ζευγάρια χρησιμοποιούν ρύζι, η πρόθεση πίσω από την παράδοση παραμένει. Είτε πρόκειται για ένα σύννεφο από σαπουνόφουσκες είτε για ένα χαλί από πέταλα, αυτές οι εορταστικές στιγμές αποτελούν συνέχεια μιας αρχαίας ευχής: να είναι η νέα ζωή του ζευγαριού χαρούμενη και, αν το θέλουν (σημαντικό), γόνιμη.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ