Συγκίνηση και πανηγυρισμοί για τη Γάζα. Θα κρατήσει η ειρήνη, άραγε;

Η λέξη «ειρήνη» στην περιγραφή και μια θερμότατη χειραψία με τον πρόεδρο των ΗΠΑ ανάμεσα σε πλάνα με εμψυχωτική μουσική απόκρουση – η ανάρτηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη μερικές ώρες μετά τη Σύνοδο της Αιγύπτου που είχε στο επίκεντρο τη Λωρίδα της Γάζας και την επίσημη υπογραφή της πολυαναμενόμενης συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός έπειτα από δύο ολόκληρα έτη σφυροκοπήματος κι αποδεκατισμού, φανέρωνε έναν αέρα ιστορικού θριάμβου που είχε όμως άλλον πρωταγωνιστή.

Ο πρωταγωνιστής δεν ήταν άλλος απ’ τον συντονιστή της ιστορικής συνάντησης που έλαβε χώρα στο Σαρμ Ελ Σέιχ, τον άνθρωπο που κατέχει ρόλο εγγυητή για τη συμφωνία μεταξύ Χαμάς-Ισραήλ και αποβλέπει παράλληλα σε μία νέα εποχή για όλη τη Μέση Ανατολή.

«Αυτό ήταν ένα σόου για τον Trump – δεν υπάρχει αμφιβολία επ’ αυτού», όπως σχολίασε πολιτικός αναλυτής στο News Sky, διαβάζοντας κάτω από τις γραμμές της συνόδου που διαδόθηκε παγκοσμίως με όρους θριαμβολογίας, «ήταν ένα σόου που το διοργάνωσε εκείνος, το έφερε εις πέρας για εκείνος, με ηγέτες που δεν είχαν επιλογή να πράξουν κάτι διαφορετικό, απλώς και μόνο για να ανέβει το ego του ίδιου».

Πριν από λίγες μέρες, του «αρνήθηκαν» το Νόμπελ Ειρήνης, τώρα κανείς δεν μπορούσε να του αρνηθεί τους πανηγυρισμούς, παρότι ουσιαστικά ολοκληρώθηκε μόνο το πρώτο (και πιο εύκολο) βήμα προς την επίτευξη αυτής της ειρήνης και τίποτα παραπάνω.

Ποιο είναι το πρώτο βήμα που ολοκληρώθηκε;
Η συνάντηση περιελάμβανε πρωτίστως τα άμεσα εμπλεκόμενα κράτη (Ισραήλ, Χαμάς και Παλαιστινιακή Αρχή, με παρουσία μεσολαβητών όπως η Αίγυπτος, το Κατάρ και η Τουρκία), για την επικύρωση της συμφωνίας στην πρώτη φάση του ειρηνευτικού σχεδίου που έχει προτείνει ο Donald Trump.

Ομολογουμένως, πρόκειται για το πιο ανώδυνο και πιο εύκολο κομμάτι της διαπραγμάτευσης: την απελευθέρωση όλων των ομήρων από τις εκατέρωθεν πλευρές, με ταυτόχρονη απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων από τη Γάζα ως τις «συμφωνημένες γραμμές».

Πώς ήταν το κλίμα στη Γάζα κατά τη διάρκεια της συνόδου;
Έπειτα από δύο χρόνια οδύνης, για πρώτη φορά υπάρχει ξανά κλίμα ελπίδας και αισιοδοξίας στη Λωρίδα της Γάζας, όπως μεταφέρουν τα διεθνή Μέσα. Δόθηκε η εντύπωση για την έναρξη μιας νέας εποχής, χωρίς τον φόβο του θανάτου και του εκτοπισμού: οι Παλαιστίνιοι είδαν με ανακούφιση την υποχώρηση του IDF από πολλά κεντρικά σημεία, την –για πρώτη φορά έπειτα από την έναρξη του πολέμου– πλήρη είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας (σε μια οριακή στιγμή επιβίωσης για την πλειονότητα των άμαχων επιζήσαντων), παράλληλα με την επανένωση αμέτρητων οικογενειών με άτομα για τα οποία δεν ήταν καν σίγουροι ως τότε ότι παραμένουν στη ζωή. Συγκινητικές στιγμές κατέκλυσαν τα social media.

Πόσοι κρατούμενοι δηλαδή επέστρεψαν ζωντανοί;
Από τη μία, επέστεψαν στην πατρίδα τους οι 20 Ισραηλινοί όμηροι που απέμεναν από τους απαχθέντες της 7ης Οκτωβρίου του 2023 (αξιοσημείωτο ότι η Χαμάς δημοσίευσε παράλληλα τα ονόματά τους, προς επιβεβαίωση της φερεγγυότητάς της), ενώ απ’ την άλλη ο αριθμός των Παλαιστίνιων κρατούμενων ήταν μαζικός, αγγίζοντας τα 2.000 άτομα – κόσμος ο οποίος παρέμενε έως και δεκαετίες σε καθεστώς κράτησης από το Ισραήλ χωρίς πολλές φορές να τους έχουν απαγγελθεί καν κατηγορίες (το καθεστώς αυτό είχε δεχθεί επανειλημμένα κριτική από διεθνείς οργανισμούς για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων).

Μάλιστα. Δηλαδή, ο ισραηλινός στρατός έχει αποχωρήσει τελείως από τη Γάζα τώρα;
Όχι – και αυτό είναι μία από τις «καυτές πατάτες» της συμφωνίας. Σύμφωνα με χάρτες που έχουν δημοσιεύσει διεθνή Μέσα και πηγές τις οποίες επικαλείται ο Guardian, μετά τη μετακίνηση του IDF βάσει τις τωρινής συμφωνίας, κατέχει πλέον υπό τον έλεγχό του περίπου το 53% της Λωρίδας.

Τα ίδια Μέσα αναφέρουν ότι μετά τη χωροταξική αυτή αλλαγή, η Χαμάς προχώρησε στην ανάπτυξη οπλισμένων δυνάμεων και αστυνομίας σε περιοχές της Γάζας, σε μια προσπάθεια να εδραιώσει τον έλεγχό της, όπως άλλωστε ίσχυε πριν τον πόλεμο. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν έλειψαν και κάποιες περιορισμένες ένοπλες συμπλοκές.

Ένοπλες συμπλοκές; Αυτό δεν απειλεί την ειρήνη;
Όχι άμεσα, εκτιμούν οι διεθνείς αναλυτές. Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η Χαμάς παραμένει διοικητικά και πληθυσμιακά πλήρως αποδεκατισμένη, έπειτα από τα δύο έτη πολέμου. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί με τη σειρά του την υποψία για μικρότερους, αυτόνομους θύλακες του ένοπλου αγώνα στη Γάζα. Βέβαια, οι αναφορές σε πυροβολισμούς παραμένουν εξαιρετικά σποραδικές μέχρι στιγμής. Αποτελεί όμως το δέντρο που μαρτυρά το δάσος για τη Λωρίδα: τι θα γίνει με τη Χαμάς μελλοντικά και τη διακυβέρνηση της Γάζας;

Τι λένε τα επόμενα στάδια από το ειρηνευτικό σχέδιο του Trump για τη Χαμάς;
Θεωρητικά, στα 20 σημεία του σχεδίου περιλαμβάνεται και η πλήρης αποστρατικοποίηση της Χαμάς, χωρίς όμως να έχουν υπάρξει περαιτέρω διευκρινίσεις για το επίμαχο θέμα το τελευταίο διάστημα, ούτε κατά τη διάρκεια της συνόδου στην Αίγυπτο.

Από την άλλη, τόσο ιδεολογικά όσο και πρακτικά, η Χαμάς θα ήταν αδύνατο να συμφωνούσε στην παράδοση των όπλων για χάρη μιας «εξωγενούς» διακυβέρνησης, όπως πριν χρόνια είχε επιχειρήσει ο Tony Blair. Όπως δήλωσε ένας από τους πιο επιδραστικούς Παλαιστίνιους πολιτικούς, ο Nasser al Qudwa, «ο παλαιστινιακός λαός δεν αξίζει να τεθεί υπό διεθνή επιτροπεία ή κηδεμονία».

Επομένως, πώς θα διασφαλιστεί η ειρήνη για την οποία πανηγυρίζαμε;
Αυτό παραμένει να φανεί, δεδομένου και του ότι πλέον δεν υφίσταται το ζήτημα των ομήρων ως μοχλός πίεσης για τον Netanyahu. Ο Αμερικανός πρόεδρος, απ’ την άλλη, παραμένει εξαιρετικά σίγουρος. Μίλησε για την «αρχή μιας νέας εποχής ειρήνης κι ευημερίας», είπε ότι «αυτή είναι μια συμφωνία που θα κρατήσει». Πολλοί θύμισαν ότι πρόκειται για τον πιο απρόβλεπτο πρόεδρο της ιστορίας, οπότε καλύτερα να κρατήσουμε μικρό καλάθι.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ