Περλ Χάρμπορ

Στις 7 Δεκεμβρίου 1941, 7 και 53 τοπική ώρα, μια ιαπωνική δύναμη 183 πολεμικών αεροσκαφών επιτέθηκε στο Περλ Χάρμπορ της Χαβάης όπου έδρευε μια δύναμη του αμερικάνικου στόλου του Ειρηνικού. Περίπου 4500 αμερικανοί τραυματίστηκαν ή σκοτώθηκαν.

Καθώς τα νέα από την επίθεση άρχισαν να διαδίδονται, ο Γουίλιαμ Φρίντμαν, αναλυτής που συμμετείχε στην αποκωδικοποίηση του «Μοβ Κώδικα» της ιαπωνικής διπλωματίας, είπε στη γυναίκα του: «Το ήξεραν, το ήξεραν!»

Εντωμεταξύ, ο βρετανός διπλός πράκτορας Ντούσκο Ποπόφ, έλαβε μια ατελή και ασαφή αναφορά των γεγονότων, βρισκόμενος εν πλω. Υπέθεσε ότι οι αμερικάνοι είχαν ετοιμαστεί για την ιαπωνική επίθεση αφού ο ίδιος είχε δώσει στο FBI τα σχέδια της αεροπορικής επιδρομής. Αργότερα ο Ποπόφ δήλωσε: «Ήμουν σίγουρος ότι ο αμερικάνικος στόλος είχε πετύχει μια μεγάλη νίκη επί των Ιαπώνων. Ήμουν πολύ περήφανος που τους έδωσα την προειδοποίηση τέσσερις μήνες νωρίτερα και αγωνιούσα να δω τι υποδοχή τους είχαν ετοιμάσει.»

Στη Σιγκαπούρη, την επομένη της επίθεσης, ο αναλυτής του Βασιλικού Ναυτικού Τόμι Γουίσντεν δήλωσε απορημένος: «Πως τους έπιασαν ανέτοιμους με τόσες πληροφορίες που τους δώσαμε;»

Ακόμη και σήμερα η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ παραμένει ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα. Κάθε τόσο μια νέα δήλωση, μια νέα ιστορία ανακινεί το θέμα. Για παράδειγμα το 1982, ο Τζον Τόλαντ, ένας από τους κορυφαίους αμερικάνους ιστορικούς έκδωσε το βιβλίο “Pearl Harbor and Its Aftermath” όπου σημειώνει: «Η διάδοχη λαθών την 6η και 7η Δεκεμβρίου είναι απίστευτη. Το μόνο λογικό είναι ότι ο Ρούσβελτ και ο στενός του κύκλος ήξεραν για την επίθεση». Την 7η Δεκεμβρίου ακολούθησε μια μαζική επιχείρηση συγκάλυψης όταν ο αρχηγός του αμερικανικού επιτελείου -σύμφωνα με κάποιο αξιωματούχο πολύ κοντά στο στρατηγό Μάρσαλ- διέταξε: «Να μη βγει τίποτα προς τα έξω. Αυτό θα πρέπει να πάει στον τάφο μαζί μας.»

Τα ερωτήματα γύρω από το τι πραγματικά προηγήθηκε της επίθεσης στο Περλ Χάρμπορ είναι πολλά και αφορούν τις πληροφορίες και τις ενέργειες των αμερικάνων επιτελών. Ας δούμε ποια είναι αυτά:

Τι ακριβώς ήξεραν ο πρόεδρος Ρούσβελτ και οι στενός του κύκλος;

Οι προσεγγίσεις σε αυτό το ερώτημα έχουν μια κλιμάκωση και αφορούν το αν η κυβέρνηση γνώριζε / υποπτεύονταν γενικά μια επίθεση στον Ειρηνικό ή μια επίθεση συγκεκριμένα στο Περλ Χάρμπορ και στις 7 Δεκεμβρίου. Αν και κανένα έγγραφο που να αποδεικνύει κάτι τέτοιο δεν έχει έρθει στην επιφάνεια, οι πιο παλιοί ιστορικοί ήταν πεπεισμένοι ότι η κυβέρνηση γνώριζε εκ των προτέρων ότι θα γινόταν επίθεση σε αμερικανοβρετανικούς στόχους του Ειρηνικού. Περαιτέρω θα έπρεπε να έχουν κάθε λόγο να εικάζουν ότι το Περλ Χάρμπορ ήταν η πιο πιθανή τοποθεσία για κάτι τέτοιο.

Ωστόσο, ο Τόλαντ πιστεύει ότι ο Ρούσβελτ ήξερε και τον τόπο και τον χρόνο της επίθεσης. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ πρέπει να είχε στη διάθεση της πληροφορίες που να υποδεικνύουν τις λεπτομέρειες της επίθεσης και δεν έκαναν τίποτα για να ειδοποιήσουν την ηγεσία του ναυτικού. Οι διοικητές του στόλου στο Περλ Χάρμπορ, που αργότερα έγιναν αποδιοπομπαίοι τράγοι, αρνήθηκαν κατηγορηματικά ότι διέθεταν ανάλογες πληροφορίες που θα τους οδηγούσαν στη λήψη επιπλέον μέτρων ασφαλείας.

Επιπλέον, οι ΗΠΑ ήξεραν σίγουρα τις προθέσεις των Ιαπώνων αφού ήταν ένα βήμα μπροστά στην παρεμβολή και αποκρυπτογράφηση των ιαπωνικών τηλεπικοινωνιών. Τα πιο εμφανή δείγματα ήταν ένα μήνυμα που αφορούσε τη διαίρεση του Περλ Χάρμπορ σε τομείς (“bomb plot” message, 9/10/41) και μια ειδοποίηση για επικείμενη επίθεση (“winds execute” message, 4/12/41).

Κανένα από αυτά τα μηνύματα δεν προωθήθηκαν εγκαίρως στους διοικητές του στόλου και όταν τελικά προωθήθηκαν αυτό έγινε με την ταχυδρομική υπηρεσία της Western Union. Όταν τα τηλεγραφήματα έφτασαν στη Χαβάη, η επίθεση ήταν ήδη σε εξέλιξη.

Η πολιτική των ΗΠΑ είχε σκοπό να προκαλέσει τους Ιάπωνες;

Ακόμα και οι θερμοί υποστηρικτές της πολιτικής του Ρούσβελτ, υποστηρίζουν ότι ο πρόεδρος είπε ψέματα στον αμερικανικό λαό για να οδηγήσει τις ΗΠΑ στον πόλεμο. Η κοινή γνώμη στην Αμερική θεωρούσε την απειλή του άξονα πολύ μακρινή για να υποστηρίξει μια παρέμβαση στον πόλεμο. Ο Χίτλερ είχε αποφύγει κατ’ επανάληψη να χτυπήσει αμερικανικούς στόχους. Ο υπουργός πόλεμου Χένρι Στίμσον κατέγραψε ημερολόγιο του: «Ο Ρούσβελτ δεν είχε άλλη επιλογή από το να παγιδέψει τους Ιάπωνες στο επιτεθούν πρώτοι.»

Μέχρι να γίνει αυτό, είχαν προηγηθεί διάφορες ενέργειες και κυρίως ο αποκλεισμός των Ιαπώνων από φυσικούς πόρους. Για μια χώρα σαν την Ιαπωνία που εξαρτάται κατά πολύ από τις εισαγωγές για τη κάλυψη στοιχειωδών αναγκών αυτό από μόνο του σήμαινε πόλεμο.

Διάφοροι αμερικανοί φορείς έτρεφαν εχθρικά αισθήματα προς την Ιαπωνία για λόγους ιδεολογίας και οικονομίας. Όπως και σήμερα ήταν ιδιαίτερα προβληματισμένοι για την παρουσία ιαπωνικών προϊόντων στα αμερικάνικα ράφια. Και παρά το γεγονός ότι το εμπόριο με τους Ιάπωνες ήταν πολύ πιο μεγάλο από αυτό με την Κίνα, πολλοί πίστευαν ότι η τελευταία θα γινόταν κάποτε μια πολύ μεγαλύτερη αγορά για τα αμερικάνικα προϊόντα. Εάν φυσικά η Ιαπωνία δεν έφτανε εκεί πρώτα. Έτσι, όταν άρχισαν οι εχθροπραξίες μεταξύ Κινάς και Ιαπωνίας, το 1930, υπήρχε μια γενική ανησυχία.

Ήδη από το 1938, ο Ρούσβελτ εξέτασε μαζί με τη Βρετανία την πιθανότητα ενός πολέμου με την Ιαπωνία. Τον Ιούλιο του 1940, ο Ρούσβελτ ξεκίνησε ένα πρόγραμμα οικονομικού αποκλεισμού στρατηγικών πόρων. Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου απαγόρευσε τις εξαγωγές σιδηρού και σκραπ προς την Ιαπωνία και τον Ιούνιο του 1941 απαγόρευσε τις εξαγωγές πετρελαίου. Ένα μήνα αργότερα πάγωσε ιαπωνικούς τραπεζικούς λογαριασμούς και εξέδωσε μια ειδοποίηση ότι η συνεχιζόμενη επεκτατική πολιτική των ΗΠΑ θα εξανάγκαζε τις ΗΠΑ να προστατέψει τα συμφέροντα της. Σε διπλωματικό επίπεδο, ο Ρούσβελτ αρνήθηκε να συναντηθεί με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό και λίγο αργότερα η Ιαπωνική κυβέρνηση έπεσε. Τα καθήκοντα πρωθυπουργού ανέλαβε ο στρατηγός Τόγιο.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με την Ιαπωνία, ο υπουργός εσωτερικών Κορντέλ Χαλ απαίτησε από την Ιαπωνία να αποσυρθεί από τις κτήσεις της σε Κίνα και Ινδοκίνα, να σταματήσει την επιθετικότητα εναντίων των υπόλοιπων χώρων της Ασίας (συμπεριλαμβανομένων και των αποικιών των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Ολλανδίας ) και να διαλύσει τη ζώνη οικονομικής συνεργασίας της Άπω Ανατολής (Greater East Asia Co-Prosperity).

Η Ιαπωνία αρνήθηκε και σε απάντηση προσέφερε οικονομικές διευκολύνσεις. Αλλά η αμερικάνικη κυβέρνηση ήταν κάθετη. Δεν ήθελαν καμία συμφωνία. Ανησυχώντας για τις οικονομικές επιπτώσεις των αμερικάνικων αποκλεισμών, οι Ιάπωνες ξεκίνησαν να συζητούν το ενδεχόμενο πολεμικής αναμέτρησης αν δεν είχε επιτευχθεί κάποια συμφωνία μέχρι το Νοέμβριο. Οι αμερικάνοι αξιωματούχοι ήταν ενήμεροι γι’ αυτό χάρη στην αποκρυπτογράφηση των ιαπωνικών κωδικών και την παρεμβολή διπλωματικών μηνυμάτων.

Στις 20 Νοέμβριου, η Ιαπωνία έκανε μια τελευταία προσφορά που περιελάμβανε την αποκατάσταση της ειρήνης με την Κινά και την απόσυρση των δυνάμεων της από την Ινδοκίνα σε αντάλλαγμα με την αποκατάσταση των εμπορικών σχέσεων. Παράλληλα οι ιαπωνικές δυνάμεις είχαν αρχίσει να συγκεντρώνονται στα ανοιχτά των αγγλοσαξονικών αποικιών σε περίπτωση που η πρόταση δεν γινόταν δεκτή. Ο Χαλ αποκάλεσε την προσφορά απαράδεκτη και παρά το γεγονός ότι ο αμερικανικός στρατός ήθελε ακόμα αρκετό χρόνο για να προετοιμαστεί εξέδωσε ένα τελεσίγραφο στις 26 Νοέμβριου απαιτώντας την άμεση αποχώρηση των ιαπώνων.

Η μπλόφα ήταν προφανής. Προβλέποντας ότι η συμμόρφωση θα σήμαινε εξευτελισμό για τους Ιάπωνες ο Χαλ ήταν σίγουρος ότι θα απέρριπταν το τελεσίγραφο. Και είχε δίκιο. Η Ιαπωνία όντως απέρριψε το τελεσίγραφο και την επόμενη μέρα ο Χαλ είπε στον υπουργό πολέμου Στίμσον ότι το ζήτημα είναι πλέον στα χέρια του ναυτικού και του στρατού. Ασαφείς προειδοποιήσεις για το ενδεχόμενο σαμποτάζ στάλθηκαν στην Χαβάη.

Στις 26 Νοεμβρίου μια ιαπωνική αρμάδα απέπλευσε από τις νήσους Κουρίλε και στις 2 Δεκεμβρίου δόθηκε διαταγή για την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, με τον όρο ότι θα ακυρωνόταν σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις ξεκινούσαν ξανά. Στην Ουάσινγκτον, το πρωί της 7ης Δεκεμβρίου, ο Ρούσβελτ έμαθε ότι η Ιαπωνία θα απέρριπτε το τελεσίγραφο ακριβώς στις 1 το μεσημέρι (ώρα Ουάσινγκτον) δηλαδή την ώρα όπου μόνο σε ένα σημείο στον ειρηνικό θα είχε φως: Στη Χαβάη.

Το αν η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ ήταν το αποτέλεσμα μια καλά σχεδιασμένης πολιτικής για να μπουν οι ΗΠΑ στον πόλεμο ή πρόκειται απλώς για αμέλεια θα το δείξει η ιστορία. Οι αναλογίες όμως με την 11 Σεπτεμβρίου είναι προφανείς. Όπως και τότε έτσι και πριν 5 χρόνια ένα ισχυρό σοκ στην αμερικάνικη κοινή γνώμη χρησιμοποιήθηκε για να προχωρήσουν οι ΗΠΑ σε μια πολεμική αναμέτρηση.

Πηγή: Sheldon Richman, Freedom Daily