Όταν το 'Her' εξέθεσε τις online σχέσεις

Μπορείς να απολαύσεις το ‘Her’ ακόμη κι αν δεν έβγαλες ποτέ γκόμενα από το ίντερνετ. Ο Spike Jonze έχει κάνει την ειδικότητά του στο να παίρνει κάτι φανταστικό, τραβηγμένο και unrealistic και να στο ταΐζει ως το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο. Υπό αυτήν την έννοια λοιπόν, μπορείς να αγαπήσεις ή να μισήσεις το υποψήφιο για πέντε Όσκαρ ‘Her’ ανεξαρτήτως μητρώου στις online γνωριμίες.

Η 86η τελετή απονομής των Βραβείων Όσκαρ θα μεταδοθεί αποκλειστικά από τα κανάλια Novacinema την Κυριακή, ξεκινώντας με το Pre-Show στις 2 το βράδυ μετά τα μεσάνυχτα.

Απλά, αν όντως έχεις μπει τουλάχιστον μια φορά στο μάτριξ της διαμεσολαβημένης επικοινωνίας με κατάληξη το φλερτ -και το ραντεβού, και το σεξ, και τη σχέση-, το καλάθι των προσδοκιών σου είναι πιο μεγάλο από των υπολοίπων.

Είδα το ‘Her’ έχοντας προ πολλού ανοίξει λογαριασμό στις online σχέσεις. Φανταστική φωτογραφία, πολύ ενδιαφέρουσα η τοποθέτηση σε ένα χωροχρόνο χωρίς αυτοκίνητα, χωρίς το χρώμα μπλε, χωρίς πληκτρολόγια και χωρίς χαμηλοκάβαλα παντελόνια, πολλές φορές που το σενάριο έπαιξε με τις γραμμές του γραφικού ή του γκροτέσκου αλλά τη γλίτωσε κάθε μία απ’ αυτές και ένα τέλος που ξύπνησε ένα πλάσμα που κοιμόταν μέσα μου.

Παραλίγο να ξεσπάσω σε λυγμούς.

Αν με ρωτούσες υπό την απειλή όπλου πώς μου φάνηκε η ταινία πριν παίξει η τελευταία σκηνή, και έπρεπε να απαντήσω μόνο με ‘καλή’ ή ‘κακή’, θα έλεγα το δεύτερο. Αν ήσουν λιγότερο βίαιος, θα έλεγα κάτι νερόβραστα ‘ναι μεν, αλλά’.

Τέλος πάντων, μετά την τελευταία σκηνή, δεν θα απαντούσα τίποτα και θα σου μιλούσα ΜΟΝΟ για αυτό το τρίλεπτο έπος πριν πέσουν οι τίτλοι. Θα καταλάβεις στο τέλος γιατί.

Η ακαταμάχητη ευκολία του online φλερτ

Λίγα πράγματα είναι πιο εύκολα και ελκυστικά μαζί από μια ερωτική σχέση που ξεκινάει και φουντώνει μέσω τσατ. Στην αρχή της ταινίας, ο Theodore (Phoenix) ξαπλώνει στο κρεβάτι και με την απόλυτη ευκολία των φωνητικών εντολών (είπαμε, κανένα πληκτρολόγιο) μιλάει με ξαναμμένες γυναίκες και κάνει ένα μεταμοντέρνο cyber sex μόνο με ένα ασύρματο ακουστικό χωμένο στο αυτί.

Χτες, σήμερα και αύριο, χιλιάδες αγόρια και κορίτσια θα γνωριστούν από το Facebook και δεκάδες απ’ αυτούς θα κάνουν σεξ σε κάποιο σπίτι, θα αλλάξουν κινητά, θα το ξανακάνουν και μετά θα έρθουν καινούργια add, καινούργιες εμπειρίες, καινούργια κενά. Η έμφαση στα κενά παρακαλώ.

Μια στο τόσο, χωμένος σε αυτό το ψηφιακό νταραβέρι, τυχαίνει να γνωρίσεις κάποια που σου κάνει για Μία. Συνέβη πάλι από το ίντερνετ, όπως γνώρισες και τόσες άλλες, και πάλι με τους ίδιους μηχανισμούς. Αλλά εδώ νιώθεις απ’ την αρχή ότι κάτι υπάρχει.

Ο Theodore μπαινόβγαινε στα τσατ, πληρωνόταν για να γράφει κάρτες άλλων με ευχές για κάθε περίσταση, έπαιζε τρισδιάστατα παιχνίδια στο σαλόνι του, ώσπου μια μέρα γνώρισε ένα Οperating System, τη Samantha -βασικά μόνο τη φωνή της άκουσε και μόνο τη φωνή της θα άκουγε-, βρήκε την επικοινωνία που του έλειπε (λογικό να σου λείπει η επικοινωνία σε μια υπερσύγχρονη έρημο ανθρώπων) και ερωτεύτηκε.

Γιατί αυτό είχε ανάγκη.

Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας φαντασίας

Το έχω νιώσει, το έχεις νιώσει. Νομίζεις ότι ερωτεύεσαι κι ας μην έχεις δει τον άλλον ποτέ από κοντά. Υπερασπίζεσαι την ιδέα σου ότι ερωτεύτηκες, αλλά στην ουσία ζεις μια σχέση που δεν υπάρχει. Της μιλάς από το ίντερνετ.

Με βάση την εικόνα της όπως προκύπτει από τις φωτογραφίες της στο Facebook, στο Twitter, στο Instagram και όσα σου γράφει, χτίζεις ήδη την επόμενη σχέση σου. “Φαντάσου πόσο τέλεια θα είναι όταν βρεθούμε. Εδώ συζητάμε με τις ώρες απ’ τον υπολογιστή, σκέψου τι θα γίνει από κοντά”. Δυστυχώς, όσο αναβάλλεται αυτό το “θα βρεθούμε από κοντά”, τόσο γιγαντώνεται ο άλλος μέσα σου.

Προσοχή. Δεν αποκλείω ότι η επική εικόνα που σχηματίζεις online για έναν άνθρωπο δεν επαληθεύεται ποτέ στη face-to-face γνωριμία. Αυτό που λέω είναι πως όσο συντηρείται το ‘από μακριά’ και το ‘ψηφιακό’-‘υποθετικό’ τόσο εγκλωβίζεσαι σε ένα δωμάτιο της φαντασίας σου, δηλαδή σε κάτι που δεν υπάρχει.

Αγαπάμε τις online γνωριμίες γιατί μας φαίνεται όλο και πιο δύσκολο να πλησιάσουμε πλέον κάτι που μας ελκύει έξω, σε πραγματικό τερέν. Τις αγαπάμε, γιατί έχουμε γίνει κολλητοί με το πληκτρολόγιο που βγάζει τον καλύτερο εαυτό μας. Οι αναστολές σβήνουν, το χειρότερο σενάριο δεν είναι καν κακό. Το πολύ πολύ να μη σου απαντήσει η άλλη. Άντε στη χειρότερη, αν ενοχληθεί πραγματικά (ή αν έχει γκόμενο), θα σου κάνει block και delete.

Και; Για πόσες μέρες θα τη θυμάσαι; Ήταν απλά ένα όνομα στη χαοτική λίστα των επαφών σου στα social media.

Σε μια σκηνή προς τα μέσα της ταινίας, ο Theodore συναντιέται με την πρώην σύζυγό του. Με μια τέως σχέσης, με τα χαρακτηριστικά της χειροπιαστής, της πραγματικής. Στον κόσμο του ‘Her’ που το να πεις ότι βγαίνεις με ένα OS ήταν κάτι κοινωνικά αφομοιωμένο (ο Theodore πήγε για πικ νικ με τη Samantha και ένα φιλικό ζευγάρι, μόνο που η Samantha ήταν μια φωνή σε ένα μικροσκοπικό γκάτζετ και περνούσε από χέρι σε χέρι για να μιλήσει με την υπόλοιπη παρέα), η Catherine (Rooney Mara) μπορεί να μην πέταξε τη σκούφια της για το είδος της νέας σχέσης του Theodore, αλλά την κατάλαβε.

Πριν δεκακάτι χρόνια που είχα ‘ερωτευτεί’ μια Μαρίνα απ’ το Ηράκλειο, ντρεπόμουν να πω ότι τη γνώρισα σε ένα ελληνικό room του Yahoo. Σήμερα δεν θα ‘χα τέτοια θέματα. Σε δέκα χρόνια, ίσως είναι πολύ εντάξει το να έχουμε σχέση με μια φωνή και ένα χαρακτήρα τέλεια συμβατό μέσω αλγορίθμων με τον δικό μας.

Όχι πια σεξ, μόνο feeling

Οι συμβολισμοί που καταφέρνει ο Jonze στο ‘Her’ είναι σεμιναριακοί. Έχεις μετρήσει ποτέ τα βράδια που έχεις κοιμηθεί κυ-ρι-ολε-κτι-κά αγκαλιά με το κινητό, γιατί στέλνεις στο Whatsapp ή περιμένεις τηλέφωνο ή μιλάς στο Skype με τη φίλη σου;

Πώς να μην ταυτιστείς με τη σκηνή στην οποία η Samantha ζητά από τον Theodore να την αφήσει (πρακτικά, στο κομοδίνο) να τον κοιτάζει ενώ κοιμάται;

Σίγουρα δεν θα μιλήσουμε για κρίση πολιτισμού επειδή μειώνονται τα πατροπαράδοτα ‘πεσίματα’ των αντρών στον έξω κόσμο, αλλά θα μιλήσουμε για τέτοια κρίση όταν προτιμάμε την ψυχρή απόσταση του online αντί της έκθεσης ψυχής και σώματος του αληθινού.

Εκεί είναι που έρχεται το σεξ, αυτή η απόλυτη ανθρώπινη ανάγκη, για να χαχανίσει στα μούτρα της τεχνολογίας που ‘να, χωλαίνει και κάπου ευτυχώς’. Όσο γλυκιά ή ανθρώπινη κι αν μοιάζει, η εικόνα δυο ανθρώπων ή ενός και μιας φωνής εν προκειμένω που κάνουν σεξ σε διαφορετικά κρεβάτια (γιατί εκεί είναι η ουσία έτσι κι αλλιώς) θα μας κάνει για πάντα αμήχανους και σκεπτικούς. Κι ας κάναμε σεξ από το τηλέφωνο ή από το ίντερνετ χτες το βράδυ. Δεν ήταν σεξ αυτό που κάναμε. Ήταν μια καλή προσπάθεια να ξεγελάσουμε τον εαυτό μας.

Τίποτα δεν είναι πιο δυνατό από τη σωματική επαφή δύο ανθρώπων. Κάποια πράγματα δεν θα γίνουν ποτέ wireless. Συγγνώμη Theodore, συγγνώμη Samantha, συγγνώμη εαυτέ.

Το θριαμβευτικό τέλος του ‘Her’

Ανέφερα πιο πάνω ότι το τέλος με συνεπήρε. Το συναίσθημα ήταν τόσο πρωτόγνωρο που δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο. Ακόμα δουλεύω στο μυαλό μου την ταύτιση που βγήκε. Δεν είναι ότι έγινε κάτι τρομερό κινηματογραφικά ή στην εξέλιξη του δράματος της ταινίας.

Αυτό που έγινε είναι ότι ο Theodore διάλεξε να στείλει ένα γράμμα (έστω και ηλεκτρονικό) στην Catherine, στη γυναίκα με την οποία μοιράστηκε ένα παιδί, με την οποία έζησε, έκλαψε, γέλασε, ΑΚΟΥΜΠΗΘΗΚΕ. Το γράμμα έλεγε τα παρακάτω:

Η ταινία κλείνει με μια παλιά φίλη του Theodore, την Amy, να γέρνει το κεφάλι της στον ώμο του στην άκρη μιας ταράτσας.

Ανθρώπινη γ***μένη επαφή.