Στον σεισμό της Αλβανίας, τα Βαλκάνια έγιναν επιτέλους σύμβολο αλληλεγγύης

Όπως γράφει κάπου και ο ιστορικός Mark Mazower στο βιβλίο του για τα Βαλκάνια, στην ιστορία τους υπήρξαν μια διασταύρωση πολιτισμών, ανάμειξη φυλών, σύνδεσμος Ανατολής και Δύσης, χριστιανών και μουσουλμάνων, καθολικών και ορθόδοξων. Ταυτόχρονα είναι και υπήρξαν μια μόνιμη ζώνη πολέμου με διαρκείς μάχες, μίσος, εθνικισμούς και μερικές από τις πιο φρικιαστικές στιγμές της ιστορίας της ανθρωπότητας. Τα Βαλκάνια ήταν κάποτε το συνώνυμο μεγάλων πολυεθνών κρατικών οντοτήτων αλλά τώρα έγινε το συνώνυμο πολυδιασπασμένων κρατών.

Η Αλβανία τη Τρίτη που μας πέρασε σείστηκε ολόκληρη από έναν σεισμό 6,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, τον μεγαλύτερο των τελευταίων δεκαετιών, ο οποίος άφησε πίσω του νεκρούς (δεν αναφέρω τον αριθμό γιατί δυστυχώς ακόμη αλλάζει συνεχώς), εκατοντάδες τραυματίες και τεράστιες υλικές καταστροφές. Αυτή τη στιγμή που διαβάζετε αυτές τις γραμμές, σωστικά συνεργεία προσπαθούν ακόμα να σώσουν όσο περισσότερους εγκλωβισμένους σε κτίρια, την ώρα που το έδαφος συνεχίζει να τρέμει από τους μετασεισμούς.

Οι εικόνες που ακολούθησαν στην τραγωδία είναι συγκλονιστικές. Γυναίκες να χτυπούν τα μέτωπά τους αδυνατώντας να χωνέψουν ότι μέσα σε μια στιγμή έχασαν τους ανθρώπους τους, άντρες δακρυσμένοι να κοιτούν τα χαλάσματα, οικογένειες να παιρνούν τη μεγαλύτερη ψυχική πίεση ολόκληρης της ζωής τους περιμένοντας να μάθουν την τύχη των 20 αγνοουμένων και με κάθε λεπτό που περνάει βαριά και μαζί πάρα πολύ γρήγορα να σβήνει σιγά-σιγά τις ελπίδες τους ότι θα είναι σώοι.

AP Photo/Petros Giannakouris

Μέσα σε όλη αυτη την εικόνα χάους της Αλβανίας πρώτα και των Βαλκανίων μετά, ήρθε και μια όμορφη στιγμή. Όλα τα γειτονικά κράτη έσπευσαν να στείλουν βοήθεια στην προσπάθεια να σωθούν όσο το δυνατόν περισσότερες ζωές εγκλωβισμένων στις πόλεις που αντιμετωπίζουν κυρίως την τραγωδία, το Δυρραχιο και τα Τίρανα.Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι στο γειτονικό Κόσοβο έχουν φτιάξει ολόκληρες δομές φιλοξενίας, δίνοντας οι ίδιοι το σπίτι τους προκειμένου να περάσουν κάποιες νύχτες οι σεισμόπληκτοι. Η Σερβία -χώρα που έχει πολύπαθη ιστορία με την Αλβανία- έστειλε 13 μέλη της σερβικής ΕΜΑΚ με τον Πρωθυπουργό Aleksandar Vucic να προσφέρει περαιτέρω βοήθεια. Το ίδιο συμβαίνει και με την Ελλάδα όπου μέλη της ΕΜΑΚ βρίσκονται από πολύ νωρίς εκεί αλλά και τις Κροατία και Ιταλία.

Γενικά, όπως είπαμε και παραπάνω, τα Βαλκάνια έχουν γίνει κατά καιρούς σύμβολο διαφόρων πράγματων. Σύμβολο πόλεμων, σύμβολο αντικρουόμενων εθνικισμών, φτώχειας, υποανάπτυξης, σφαγών, βαρβαρότητας. Πολλές φορές αυτά υπό την εξωτική οπτική μιας ψιλομύτας Δύσης που ανέκαθεν ψάχνει περιοχές του κόσμου να τις ονομάσει κατώτερες από αυτή και να διασκεδάσει μετά με τα σκήπτρα που η ίδια έδωσε στον εαυτό της.

Υπάρχει όμως κάτι πολύ βασικό που λειτουργεί συνήθως σαν ένας αυτόματος μηχανισμός του ανθρώπου, όταν βλέπει μπροστά του την τραγωδία. Γιατί ευτυχώς, όσο και αν τα Βαλκάνια έχουν βασανιστεί και ποτίσει άπειρες φορές με αίμα, έρχονται κάποιες στιγμές που η εικόνα ενός νέου παιδιού που βγαίνει από τα χαλάσματα κάνει το σήμα της νίκης και μετά ξαπλώνει και πάλι το φορείο του μην έχοντας δύναμη για οτιδήποτε άλλο είναι μια στιγμή που δεν γίνεται να περάσει αδιάφορη από κανέναν.

Στον τελείως κυνικό κόσμο που ζούμε, η συνεχής επίκληση στην ανθρωπιά έχασε κάθε νόημα. Έγινε ένα σύνθημα κενό περιεχομένου. Και το κενό αυτό ήρθε γρήγορα-γρήγορα να το καλύψει η πιο cool μισανθρωπία. Το να είσαι ο κυνικός τύπος που χαίρεται με μια φυσική καταστροφή έγινε μια επαναστατική πράξη. Γεμάτη περιεχόμενο αυτή. Έλα όμως που η εικόνα της ανθρώπινης τραγωδίας είναι η στιγμή που η ανθρώπινη υπόσταση φτάνει στην κορύφωσή της και η αλληλεγγύη σκουπίζει μίση που έμοιαζαν βαθιά χωμένα. Με τον ίδιο θάφτηκαν σποραδικά ευτυχώς πανηγύρια που βρήκαν στον πόνο των άλλων τη χαρά.

Τη θέση τους πήραν μηνύματα στήριξης. Αργά-αργά -δεν είναι άλλωστε Παρίσι το Δυρράχιο- αλλά σταθερά. Και θα σκεφτεί κανείς δικαίως, τι σημασία έχει το να βάλεις μια αλβανική σημαία στο προφίλ σου; Tι σημασία έχει να απλώσεις ένα πανό στο ΟΑΚΑ; Τι σημασία έχει να κάνεις μια προσευχή, ακόμα και αν είναι σε έναν θεό στον οποίο δεν πιστεύεις; Πρακτικά, καμία. Αν δεν έχετε βρεθεί σε κατάσταση να θέλετε να σας δηλώσει τη στήριξή του, ακόμα και κάποιος άγνωστος, είστε πολύ τυχεροί. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις ακόμα και ένας καλός λόγος μπορεί να δώσει μια σπιθαμή δύναμης.

 Άλλωστε, αν υπάρχουν δύο πράγματα σε αυτόν τον κόσμο που δεν χωράνε σε σύνορα, αυτά είναι τα δύο πιο ανθρώπινα συναισθήματα: ο πόνος και η αγάπη και καμιά φορά δυστυχώς, σαν να μας χτυπάει ξυπνητήρι, χρειάζεται να δούμε το πρώτο, για να νιώσουμε το δεύτερο.