10 πράγματα που λογικά δεν γνωρίζεις για τις μέδουσες

Κάθε καλοκαίρι, ξυπνάει ο ίδιος ακριβώς τρόμος στα social media και τα Μέσα ενημέρωσης: ένας τρόμος ο οποίος ξεκινάει μέσα στα νερά των θαλασσών, αλλά ούτε επικίνδυνα δόντια διαθέτει, ούτε ορέγεται να κατασπαράξει το ανθρώπινο είδος σαν τα θαλάσσια τέρατα (κήτοι) της μυθολογίας. Εντούτοις, το επίπεδο του φόβου που καλλιεργείται είναι περίπου αντίστοιχο: «ένα επικίνδυνο είδος», «κινείται ύπουλα», «επιδρομές», αναφέρουν συχνά οι τίτλοι για το τελείως άκακο αυτό πλάσμα.

Αναφερόμαστε, φυσικά, στις μέδουσες. Σε πρόσφατες ανακοινώσεις που δημοσίευσαν τόσο η περιβαλλοντική οργάνωση Αρχιπέλαγος όσο και το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας επεσήμαναν το (συνεχές) πρόβλημα με την παραπληροφόρηση και τον αχρείαστο θερινό πανικό σχετικά με τις μέδουσες.

«Ας μην ξεχνάμε ότι στις θάλασσες εμείς είμαστε οι επισκέπτες. Για να παραμείνουμε ασφαλείς, είναι αυτονόητο ότι δεν αγγίζουμε τίποτα που δεν γνωρίζουμε. Με μία μάσκα και λίγη ήρεμη παρατήρηση, μπορούμε όχι μόνο να αποφύγουμε πιθανούς κινδύνους, αλλά και να θαυμάσουμε έναν κόσμο γεμάτο ζωή – συχνά άγνωστη και μαγευτική».

Οι μέδουσες αποτελούν ακόμη μία απόδειξη για τον θαυμαστό κόσμο που απλώνεται κάτω απ’ την επιφάνεια του νερού. Μία απόδειξη για να αντιληφθούμε ότι έχουμε αμυδρή αν όχι μηδαμινή σχέση με τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, ακόμη και σχετικά με είδη τα οποία ξέρουμε εξ όψεως από μικρή ηλικία και θα έπρεπε να είχαμε εξοικειωθεί μαζί τους.

Με άλλα λόγια, όλοι έχουμε δει (έστω μία φορά) μέδουσα και πιθανόν έχουμε πληγωθεί από τα πλοκάμια της, αλλά πόσοι στα αλήθεια έχουμε ψάξει μέχρι σήμερα πληροφορίες για την ανατομία ή την ιστορία αυτού του ιδιαίτερου ζελατινοειδούς πλάσματος.

Μέδουσες, αυτά τα περίεργα πλάσματα

© Yann Hubert/Biosphoto/AFP

Ένα απ’ τα βίντεο της σειράς Editor’s Picks στου έγκριτο Smithsonian Magazine είναι αφιερωμένο στις θαλάσσιες μέδουσες, με σκοπό την ενημέρωση του κοινού (με διασκεδαστικό και θελκτικό τρόπο) για τα τόσο κοινά αλλά στην ουσία άγνωστα πλάσματα που κολυμπούν. Τα χαρακτηρίζει «wobbly wonders» και παραθέτει μια σειρά από στοιχεία που αγνοεί το ευρύ κοινό. Συγκεκριμένα:

• Αρχαία πλάσματα Οι μέδουσες υπάρχουν στη Γη εδώ πάνω από 500 εκατ. χρόνια – είναι προγενέστερα είδη δηλαδή τόσο των δεινοσαύρων όσο και των ίδιων των δέντρων.
• Ανατομία: Όσο περίεργο και αν ακούγεται, οι μέδουσες δεν διαθέτουν ούτε εγκέφαλο, ούτε καρδιά, ούτε οστά. Αντί για κεντρικό νευρικό σύστημα, έχουν ένα δίκτυο νευρώνων που τις βοηθά να κινούνται και να αντιδρούν στα ερεθίσματα.
• Αποτελούνται κυρίως από νερό: για την ακρίβεια, κατά περίπου 95%.
• Τεράστια ποικιλία σε μεγέθη: Υπάρχουν είδη μεδουσών τα οποία έχουν μέγεθος 2-3 εκ. αλλά και εκείνα που μπορεί να φτάσουν τα 36 μ. σε μήκος (π.χ. Lion’s Mane jellyfish), ξεπερνώντας σε μέγεθος και τις φάλαινες.
• Πλοκάμια: Τα πλοκάμια τους διαθέτουν ενσωματωμένα αμέτρητα μικρά κεντριά, τα οποία περιέχουν δηλητήριο προκειμένου να παραλύουν νευρικά τη λεία τους (μικρά ψάρια και πλαγκτόν).
• «Αθάνατα» είδη: Κάποια είδη (π.χ. Turritopsis dohrnii) έχουν τη δυνατότητα να επανέλθουν στο πρώιμο στάδιο της ζωής τους, κάτι που τα καθιστά θεωρητικά αγέραστα.
• Ταξιδιώτες με άγνωστο προορισμό: Καθότι δεν έχουν μύες, βασίζονται για τη μετακίνησή τους στα θαλάσσια ρεύματα.
• Πληθυσμός: Οι μέδουσες δημιουργούν πραγματικά τεράστιες αποικίες, όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες.
• Λειτουργία LED: Πολλά είδη διαθέτουν βιοφωταύγεια – εκπέμπουν δηλαδή φως μέσα στο πυκνό σκοτάδι των θαλασσών, τόσο για να επικοινωνήσουν όσο και να αμυνθούν.
• Θανατηφόρα είδη: Αν και οι περισσότερες μέδουσες είναι ακίνδυνες ή απλώς ενοχλητικές για τον άνθρωπο, ορισμένα είδη από τα διεθνή ύδατα (π.χ. το Box Jellyfish) έχουν θανατηφόρο δηλητήριο.

Αυτά, και καλές βουτιές, πάντα με υπευθυνότητα, ιδανικά και με μάσκα.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

URBAN

Σε ποιες παραλίες της Αττικής έχουν εμφανιστεί μοβ μέδουσες

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

URBAN

Ποιες παραλίες της Αττικής είναι ακατάλληλες για μπάνιο

Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.