30 χρόνια COP: Γιατί η φετινή (πρέπει να) μάς νοιάζει περισσότερο
Ηγέτες χωρών, διαπραγματευτές και διπλωμάτες συγκεντρώνονται στην πόλη Belém της Βραζιλίας για την COP30, όπου αναμένεται να διαφωνήσουν για το πώς θα αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση και ποιος θα αναλάβει το οικονομικό βάρος.
- 10 ΝΟΕ 2025
Έντεκα ημέρες, 50.000 συμμετέχοντες από περισσότερες από 190 χώρες, υγρασία και μία πόλη που αποτελεί την «πύλη» προς το τροπικό δάσος του Αμαζονίου. Είναι όσα συνθέτουν την 30η ετήσια διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα (COP30), η οποία ξεκινά σήμερα, Δευτέρα (10/11) στην πόλη Belém της Βραζιλίας.
Η κλιματική κρίση και οι καταστροφικές επιπτώσεις της, συμπεριλαμβανομένης της αυξανόμενης συχνότητας ακραίων καιρικών φαινομένων θα βρεθούν στο επίκεντρο των συζητήσεων που θα διεξαχθούν κατά τη διάρκεια των 145 συναντήσεων που έχουν προγραμματιστεί, με τον πρόεδρο της φετινής διάσκεψης, Andre Correa do Lago, να αναφέρει πως οι διαπραγματευτές συμμετέχουν στο “mutirao“, μια βραζιλιάνικη λέξη που προέρχεται από μια αυτόχθονη λέξη και αναφέρεται σε μια ομάδα που ενώνεται για να εργαστεί σε ένα κοινό έργο.
«Είτε αποφασίσουμε να αλλάξουμε από επιλογή, μαζί, είτε θα μας επιβληθεί η αλλαγή από μια τραγωδία», έγραψε ο do Lago στην επιστολή του προς τους διαπραγματευτές την Κυριακή. «Μπορούμε να αλλάξουμε. Αλλά πρέπει να το κάνουμε μαζί».
Κάθε χρόνο, η σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα προκαλεί εκατοντάδες τίτλους για τις παγκόσμιες προσπάθειες να σωθεί ο κόσμος από την κλιματική κρίση και κάθε χρόνο βρισκόμαστε στο ίδιο έργο θεατές. Καύσωνες, πυρκαγιές, πλημμύρες και ακραία καιρικά φαινόμενα κάνουν την εμφάνισή τους όλο και πιο συχνά, όλο και εντονότερα.
Τι ακριβώς συμβαίνει λοιπόν σε αυτές τις ετήσιες συνόδους και γιατί η φετινή μας νοιάζει περισσότερο; Ιδού όσα πρέπει να γνωρίζετε:
Τι είναι η COP
COP είναι η συντομογραφία της Διάσκεψης των Μερών της Σύμβασης, η οποία αναφέρεται στη Σύμβαση-Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC), μια συνθήκη που υιοθετήθηκε το 1992 και αναγνώρισε επίσημα την κλιματική αλλαγή ως παγκόσμια απειλή.
Η συνθήκη καθιέρωσε επίσης την αρχή της «κοινής αλλά διαφοροποιημένης ευθύνης», που σημαίνει ότι οι πλούσιες χώρες που ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να αναλάβουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για την επίλυση του προβλήματος.
Η UNFCCC τέθηκε επίσημα σε ισχύ το 1994 και έχει γίνει η βάση για σημαντικές διεθνείς συμφωνίες, όπως η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα του 2015, που στοχεύει στον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε περίπου 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα έως το 2100, προκειμένου να αποφευχθούν οι πιο καταστροφικές επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Η πρώτη σύνοδος κορυφής της COP πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο, το 1995. Η εκ περιτροπής προεδρία, που τώρα κατέχει η Βραζιλία, καθορίζει την ατζέντα και φιλοξενεί τη σύνοδο κορυφής διάρκειας δύο εβδομάδων, εστιάζοντας την παγκόσμια προσοχή στην κλιματική αλλαγή, ενώ προσπαθεί να πείσει τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν σε νέα μέτρα για το κλίμα.
Indigenous people hold hands during a demonstration in defense of the Amazon during the COP30 U.N. Climate Summit, in Belem, Para state, Brazil, Thursday, Nov. 6, 2025. () / 2025 Eraldo Peres/AP Photo
Γιατί (πρέπει) να μας απασχολεί η φετινή COP
Για πολλούς, η 30η Σύνοδος Κορυφής για το κλίμα σηματοδοτεί την ολοκλήρωση ενός κύκλου.
Η Βραζιλία είχε διοργανώσει τη Σύνοδο Γης του Ρίο (Rio Earth Summit) πριν από 33 χρόνια, όπου υπεγράφη η συνθήκη UNFCCC. Φέτος, η χώρα τόνισε την ανάγκη να επιστρέψουν οι εργασίες της διάσκεψης στις ρίζες τους, εστιάζοντας στους πιο ευάλωτους πληθυσμούς του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των αυτόχθονων ομάδων, εκπρόσωποι των οποίων θα συμμετάσχουν στις συνομιλίες.
Η Βραζιλία ζήτησε από τις χώρες να εργαστούν για την υλοποίηση των προηγούμενων υποσχέσεων, όπως οι δεσμεύσεις της COP28 για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, αντί να αναλάβουν νέες. Η COP30 είναι επίσης η πρώτη που αναγνωρίζει την αποτυχία να επιτευχθεί ο στόχος για την πρόληψη της αύξησης της θερμοκρασίας πάνω από 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Η Βραζιλία επέλεξε να διοργανώσει την COP30 στην πόλη Belém του Αμαζονίου, θέλοντας να περάσει ένα συμβολικό μήνυμα για τη σημασία της προστασίας των δασών του πλανήτη και φυσικά του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, τα οποία παραμένουν στόχος για την υλοτομία και τις βιομηχανίες, όπως η αποψίλωση, η γεωργία και η εξόρυξη ορυκτών καυσίμων.
Αυτή ήταν και η φιλοδοξία του Βραζιλιάνου προέδρου Luiz Inácio Lula da Silva, ο οποίος επέμεινε να διεξαχθεί η διάσκεψη στην πόλη αυτή του Αμαζονίου, παρά την έλλειψη ξενοδοχείων. Φιλοδοξία του: ο Αμαζόνιος να ανοίξει τα μάτια διαπραγματευτών, παρατηρητών, επιχειρήσεων και δημοσιογράφων. «Θα ήταν πιο εύκολο να οργανωθεί η COP σε μια πλούσια χώρα», σχολίασε ο Lula πριν την έναρξη της διάσκεψης. «Θέλουμε οι άνθρωποι να δουν την πραγματική κατάσταση των δασών, των ποταμών μας και των ανθρώπων που ζουν εκεί», εξήγησε.
Τι περιλαμβάνει η ατζέντα της COP30
Η ηγεσία της COP30 δηλώνει ότι η φετινή διάσκεψη πρέπει να μείνει στην ιστορία ως «η COP της εφαρμογής και της προσαρμογής», ενώ οι διοργανωτές καλούν τις χώρες να δεσμευτούν σε πιο φιλόδοξα σχέδια δράσης για το κλίμα, προκειμένου να προωθηθούν οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού. Η διάσκεψη θα επικεντρωθεί στους στόχους του περιορισμού της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε 1,5 βαθμούς Κελσίου και της προώθησης των δεσμεύσεων για τη χρηματοδότηση της κλιματικής αλλαγής.
Η Βραζιλία επιθυμεί να συγκεντρώσει δεσμεύσεις ύψους 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων και να προσελκύσει επιπλέον 100 δισεκατομμύρια δολάρια από τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές για τη δημιουργία ενός Ταμείου για την Διατήρηση των Τροπικών Δασών (TFFF), το οποίο θα παρέχει χρηματοδότηση για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της αποψίλωσης.
Η Βραζιλία έχει επίσης ζητήσει από τις χώρες να εργαστούν για την υλοποίηση παλαιότερων υποσχέσεων, όπως η δέσμευση της COP28 για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων. Πράγματι, ο πρωταρχικός στόχος της βραζιλιάνικης κυβέρνησης για αυτή την COP είναι η «υλοποίηση» και όχι ο καθορισμός νέων στόχων.
Πρόσφατες εκθέσεις του ΟΗΕ και ανεξάρτητων οργανισμών αποκαλύπτουν ένα σημαντικό χάσμα μεταξύ των δεσμεύσεων των χωρών για τη μείωση των εκπομπών και την επέκταση της καθαρής ενέργειας, και των πραγματικών μέτρων που απαιτούνται για την επίτευξη του στόχου της Συμφωνίας του Παρισιού, για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στους 1,5°C.
«Τριάντα χρόνια μετά την έναρξη της διαδικασίας της COP, έχουμε δει αναμφισβήτητη πρόοδο, οι παγκόσμιες εκπομπές είναι τώρα χαμηλότερες από ό,τι είχε προβλεφθεί πριν από τη Συμφωνία του Παρισιού, αλλά εξακολουθούμε να είμαστε μακριά από την επίτευξη των κλιματικών μας στόχων. Γι’ αυτό η έμφαση στην εφαρμογή και την ανάληψη ευθυνών θα είναι τόσο κρίσιμη στην COP30», δήλωσε ο Δρ. Alexis Abramson, πρύτανης του Columbia Climate School, στο ABC News.
Οι κύριες προκλήσεις περιλαμβάνουν την ευθυγράμμιση των δεσμεύσεων για τη χρηματοδότηση της κλιματικής αλλαγής μεταξύ των ανεπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών, την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στους ευάλωτους πληθυσμούς και τη διασφάλιση ότι οι στόχοι μείωσης των εκπομπών είναι σύμφωνοι με τις τελευταίες επιστημονικές γνώσεις για το κλίμα.
«Ο ρόλος μας στην COP30 είναι να δημιουργήσουμε έναν οδικό χάρτη για την επόμενη δεκαετία, προκειμένου να επιταχύνουμε την εφαρμογή», δήλωσε η Ana Tonix, διευθύνουσα σύμβουλος της COP30, σύμφωνα με την εφημερίδα The Guardian.
Σε μια Σύνοδο Κορυφής την περασμένη εβδομάδα πριν από την COP30, ο Πρόεδρος της Βραζιλίας δήλωσε: «Είμαι πεπεισμένος ότι, παρά τις δυσκολίες και τις αντιφάσεις μας, χρειαζόμαστε χάρτες πορείας για να αναστρέψουμε την αποψίλωση, να ξεπεράσουμε την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και να κινητοποιήσουμε τους πόρους που είναι απαραίτητοι για την επίτευξη αυτών των στόχων».
Ποιοι θα συμμετάσχουν και ποιοι όχι στην COP30
Περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι έχουν εγγραφεί για να παρακολουθήσουν τη φετινή COP στο Belém, μεταξύ των οποίων δημοσιογράφοι, κλιματικοί επιστήμονες, ηγέτες αυτόχθονων πληθυσμών και εκπρόσωποι από 195 χώρες. Εκτός από τις ΗΠΑ.
An Indigenous man takes part in a demonstration in defense of the Amazon during the COP30 U.N. Climate Summit, in Belem, Para state, Brazil, Thursday, Nov. 6, 2025. (AP Photo/Eraldo Peres)
Μερικές από τις πιο εξέχουσες επίσημες φωνές θα είναι αυτές της Συμμαχίας των Μικρών Νησιωτικών Κρατών, του μπλοκ των αναπτυσσόμενων χωρών G77 και της Ομάδας BASIC, που αποτελείται από τη Βραζιλία, τη Νότια Αφρική, την Ινδία και την Κίνα. Ωστόσο, σύμφωνα με το Λευκό Οίκο, φέτος δεν θα παρευρεθεί επίσημη αντιπροσωπεία των ΗΠΑ.
«Οι ΗΠΑ δεν θα στείλουν κανέναν υψηλόβαθμο εκπρόσωπο στην COP30», δήλωσε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου στο ABC News. «Ο πρόεδρος συνεργάζεται άμεσα με ηγέτες από όλο τον κόσμο σε θέματα ενέργειας, όπως μπορείτε να δείτε από τις ιστορικές εμπορικές και ειρηνευτικές συμφωνίες, οι οποίες εστιάζουν σε μεγάλο βαθμό στις ενεργειακές συνεργασίες».
Υπενθυμίζεται πως την πρώτη ημέρα της δεύτερης θητείας του, ο πρόεδρος Trump υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα με το οποίο ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν για δεύτερη φορά από τη Συμφωνία του Παρισιού. Η αποχώρηση θα γίνει επίσημη στις 27 Ιανουαρίου 2026.
Τα παρατράγουδα
Οι διοργανωτές της COP30 έχουν δεχθεί έντονη κριτική για τις εξωφρενικές τιμές των δωματίων των ξενοδοχείων στην πόλη Belém, η οποία διαθέτει μόλις 18.000 ξενοδοχειακές κλίνες. Η κυβέρνηση της Βραζιλίας παρενέβη, προσφέροντας δωρεάν καμπίνες σε κρουαζιερόπλοια σε φτωχότερες χώρες, σε μια τελευταία προσπάθεια να διασφαλίσει τη συμμετοχή τους.
Μέχρι την 1η Νοεμβρίου, μόνο 149 χώρες είχαν επιβεβαιώσει τη διαμονή τους. Η βραζιλιάνικη κυβέρνηση δήλωσε ότι 37 χώρες εξακολουθούσαν να διαπραγματεύονται. Εν τω μεταξύ, οι ηγέτες του επιχειρηματικού κόσμου έχουν μεταφερθεί για να διοργανώσουν τις δικές τους εκδηλώσεις στις πόλεις Σάο Πάολο και Ρίο ντε Τζανέιρο.
2025 Eraldo Peres/AP Photo
Η Βραζιλία έχει επίσης επικριθεί για την αποψίλωση δασών προκειμένου να κατασκευαστεί ένας νέος δρόμος που θα οδηγεί στον χώρο της διάσκεψης.
Όλα αυτά, ενώ το 2025 βαδίζει με γοργούς ρυθμούς να γίνει το δεύτερο ή το τρίτο θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί παγκοσμίως, σύμφωνα με μια νέα έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO). Αυτό συμβαίνει καθώς το 2024 κατατάχθηκε ως το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί στον πλανήτη, τροφοδοτούμενο από την κλιματική αλλαγή που επιτείνεται από τον άνθρωπο και το φαινόμενο El Niño στον ισημερινό ανατολικό Ειρηνικό Ωκεανό.
Αναμενόταν μια βραχυπρόθεσμη πτώση της παγκόσμιας θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου La Niña, το οποίο προκαλεί συνήθως μία προσωρινή πτώση στις μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες. Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA), οι συνθήκες La Niña έχουν επανεμφανιστεί και αναμένεται να διαρκέσουν μέχρι τις αρχές του 2026.
Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες προοπτικές εμφανίζονται δυσοίωνες. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον σχετικά με το χάσμα των εκπομπών, ο πλανήτης βρίσκεται σε πορεία να υπερβεί επίσημα το όριο θέρμανσης των 1,5 βαθμών Κελσίου που ορίζει η Συμφωνία του Παρισιού, εντός της επόμενης δεκαετίας. Επίσης, οι εκπομπές CO2 στην ατμόσφαιρα συνεχίζουν επίσης να αυξάνονται, φτάνοντας σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Το 2024, τα επίπεδα CO2 αυξήθηκαν κατά 3,5 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm), η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση από την αρχή των σύγχρονων μετρήσεων το 1957, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας (WMO).
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.