5 λόγοι που δεν θα μπορούσες με τίποτα να ζήσεις στην αρχαία Σπάρτη
Η αρχαία Σπάρτη δεν ήταν για όλους και όχι, δεν θα ήθελες με τίποτα να μεγαλώσεις εκεί ως παιδί ή ως σκλάβος - ειδικά το δεύτερο.
- 24 ΜΑΙ 2025
Λίγοι αρχαίοι πολιτισμοί είναι τόσο διάσημοι όσο οι Σπαρτιάτες. Ακόμα και σήμερα, θεωρούνται το αποκορύφωμα της στρατιωτικής ισχύος και της αντρικής δύναμης, χάρη στην ταινία 300.
Ωστόσο, προκειμένου να γίνουν το τρομακτικό στρατιωτικό κράτος που ήταν, οι Σπαρτιάτες εφάρμοσαν ένα βάναυσο σύστημα τιμωρίας, τόσο για όσους γεννήθηκαν ελεύθεροι όσο και για όσους ήταν σκλάβοι.
Μέσα στη Σπάρτη, οι ελεύθεροι νέοι άντρες περνούσαν από το λεγόμενο αγώγι, ένα ιδιαίτερα σκληρό πρόγραμμα εκπαίδευσης. Για τους δούλους τους, η πειθαρχία – και η ζωή γενικότερα – ήταν συχνά σκληρή.
Με λίγα λόγια, όχι, δεν θα ήθελες με τίποτα να μεγαλώσεις στην αρχαία Σπάρτη. Γιατί το λέμε αυτό;
Οι νεαροί άντρες σκότωναν είλωτες
Οι Σπαρτιάτες έπαιρναν εξαιρετικά αυστηρά μέτρα για να κρατήσουν τους είλωτες υπό αυστηρό έλεγχο. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι οι νεαροί άντρες που βρίσκονταν σε στρατιωτική εκπαίδευση έπαιζαν βασικό ρόλο σε αυτές τις προσπάθειες. Συχνά οργανώνονταν σε ομάδες οι οποίες λειτουργούσαν ουσιαστικά ως μια μυστική αστυνομία.
Οι πιο υποσχόμενοι νεαροί πολεμιστές λάμβαναν ένα μαχαίρι και αφήνονταν ελεύθεροι με σκοπό να σκοτώσουν οποιονδήποτε είλωτα συναντούσαν. Ήταν ένας ακόμα βίαιος τρόπος με τον οποίο οι Σπαρτιάτες διασφάλιζαν όχι μόνο ότι δημιουργούσαν μια τάξη ανθρώπων πλήρως αφιερωμένη στη βία, αλλά και ότι οι «κατώτεροί» τους θα έμεναν στη θέση που τους είχε επιβληθεί.
Φέρονταν στους σκλάβους τους με εξαιρετική σκληρότητα
Για τους Σπαρτιάτες δεν ήταν αρκετό να κρατούν τους είλωτες σε μια διαρκή κατάσταση υποταγής και δουλείας. Έπρεπε επίσης να τους υπενθυμίζουν συνεχώς την κατώτερη θέση τους. Για τον σκοπό αυτό, συχνά τους ανάγκαζαν να μεθούν και να φέρονται σαν γελοίοι. Αυτή η πρακτική λειτουργούσε και ως μάθημα για τους νεαρούς ελεύθερους Σπαρτιάτες, προειδοποιώντας τους για τους κινδύνους της υπερβολής.
Οι Σπαρτιάτες δεν δίσταζαν επίσης να σκοτώνουν τους είλωτες (όπως γράψαμε και παραπάνω), συχνά για μικρές παραβάσεις ή απλώς επειδή ήταν πολύ ικανοί, δυνατοί ή έξυπνοι – χαρακτηριστικά που θεωρούνταν επικίνδυνα.
Τα αγόρια συχνά μαστιγώνονταν δημόσια
Οι Σπαρτιάτες ήξεραν να μετατρέπουν τις τιμωρίες σε δημόσιο θέαμα, πιστεύοντας ότι ο δημόσιος εξευτελισμός βοηθούσε στην επιβολή των στρατιωτικών τους κανόνων. Σε ένα ιδιαίτερα γνωστό τελετουργικό, νεαροί άντρες μαστιγώνονταν μπροστά στον κόσμο.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ξυλοδαρμοί ήταν τόσο σφοδροί που τα αγόρια πέθαιναν από τα χτυπήματα, ενώ ταυτόχρονα τους ενθάρρυναν να βλέπουν αυτή την εμπειρία ως ευκαιρία να επιδείξουν τη δύναμή τους μπροστά στο κοινό.
Η πρακτική αυτή επέζησε για μεγάλο χρονικό διάστημα και συνεχίστηκε ακόμη και κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, όταν πλέον είχε μετατραπεί σε αιματηρό θέαμα χωρίς διδακτικό σκοπό.
Γρήγορες απαντήσεις
Ένα μεγάλο μέρος της εκπαίδευσης των νεαρών Σπαρτιατών στόχευε στο να τους καταστήσει σωματικά έτοιμους για τη μάχη. Ωστόσο, εκείνοι που τους εκπαίδευαν φρόντιζαν επίσης να τους διδάξουν να απαντούν άμεσα και λακωνικά στις ερωτήσεις. Αν δεν απαντούσαν με τον ενδεδειγμένο τρόπο, τους τιμωρούσαν. Τους δάγκωναν ή, σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, τους χτυπούσαν στα πόδια – γεγονός που τους εμπόδιζε από το να κυνηγούν ή να προπονούνται, προσθέτοντας και επιπλέον εξευτελισμό.
Οι άγαμοι άντρες και ο δημόσιος εξευτελισμός
Όσο σκληροί κι αν ήταν οι Σπαρτιάτες προς τους εχθρούς και τους είλωτες, μπορούσαν να είναι εξίσου σκληροί και προς τους δικούς τους ανθρώπους. Αυτό ίσχυε ιδιαίτερα για όσους άντρες, για οποιονδήποτε λόγο, δεν παντρεύονταν.
Ο γάμος, όπως και τόσες άλλες πτυχές της σπαρτιατικής ζωής, ήταν απαραίτητος για την παραγωγή νέων πολεμιστών. Ως εκ τούτου, όσοι δεν παντρεύονταν υποβάλλονταν σε δημόσια εξευτελισμό.
Στην πραγματικότητα, τους ανάγκαζαν να περιφέρονται γυμνοί στην αγορά, ενώ τραγουδούσαν ειρωνικά τραγούδια εναντίον τους. Σαν να μην έφτανε αυτό, οι γυναίκες τους κυνηγούσαν και τους χτυπούσαν.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.
