Μπορείς όντως να μυρίσεις τον φόβο σε άλλους ανθρώπους;
Έρευνα απέδειξε ότι ο φόβος έχει πράγματι συγκεκριμένη μυρωδιά, όπως άλλωστε και όλα τα συναισθήματα.
- 12 ΦΕΒ 2024
Oι σκύλοι μυρίζουν από καρκινικά κύτταρα μέχρι τον διαβήτη, τον φόβο, το άγχος και τον ενθουσιασμό, από απόσταση πολλών μέτρων.
Το χρωστούν στην ευαισθησία της όσφρησης τους. Είναι πολλές φορές πιο ευαίσθητα ακόμα και από τα πιο προηγμένα τεχνητά όργανα. Οι επιστήμονες (παρεμπιπτόντως, όλοι ασχολήθηκαν με τον ιδρώτα της μασχάλης) αναφέρουν πως είναι 10.000 έως 100.000 φορές πιο οξεία από αυτή του ανθρώπου. Ο κύριος λόγος είναι ο αριθμός των υποδοχέων μυρωδιών. Για κάθε ένα που έχουμε εμείς, οι τετράποδοι φίλοι μας έχουν περί τους 50.
Όλα αυτά στα λέω για να καταλάβεις πως όπως μπορούν οι σκύλοι να μυρίζουν το φόβο, μπορούμε κι εμείς. Απλά όχι το ίδιο εύκολα και με την ίδια αποτελεσματικότητα.
Επίσης, η μυρωδιά του φόβου που αποπνέουμε δεν είναι ίδια σε όλους, αφού παίζει ρόλο η μοναδική χημεία του κάθε σώματος.
Ναι, μυρίζουμε τον φόβο, αλλά
Και τα δυο είδη (σκύλοι και άνθρωποι) μυρίζουμε το ίδιο πράγμα και καταλαβαίνουμε πως κάποιος φοβάται. Είναι οι αλλαγές που συντελούνται στα εντός μας όταν φοβόμαστε. Οδηγούν σε αύξηση του καρδιακού ρυθμού, την ενεργοποίηση των ιδρωτοποιών αδένων και την έκκριση ιδρώτα. Έτσι απελευθερώνονται διαφορετικές ορμόνες.
Μια είναι η αδρεναλίνη που προκαλεί διάφορες αλλαγές στο σώμα. Σε κατάσταση λοιπόν, alert το σώμα μας απελευθερώνει συγκεκριμένες χημικές ουσίες μέσω του ιδρώτα, που αλλάζουν την οσμή του. Περιλαμβάνουν πτητικές οργανικές ενώσεις (VOCs) που δεν ανιχνεύονται εύκολα από τη συνειδητή όσφρησή μας.
Ενώ οι περισσότεροι από εμάς αγνοούμε αυτό το άρωμα, η μυρωδιά του φόβου μας δείχνει ότι είναι σχεδόν αδύνατο να κρύψουμε τα συναισθήματά μας. Σε παλαιότερη εργασία οι συμμετέχοντες εντόπισαν τις διαφορές στον ιδρώτα ανθρώπων που φοβούνταν, συγκριτικά με εκείνον ατόμων που είχαν γυμναστεί.
Κατεγράφη και ότι ο ιδρώτας που σχετίζεται με το φόβο, μπορεί να προκαλέσει παρόμοιες σωματικές αποκρίσεις σε αυτόν που τον μυρίζει. Στη λίστα είναι και η αυξημένη διέγερση, με την εγρήγορση. Προηγούμενες μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι ένα άτομο που βιώνει φόβο ή τρόμο ‘βγάζει’ ιδρώτα που είναι μετρήσιμα διαφορετικός -σε μοριακό επίπεδο-, από εκείνον ενός ατόμου που είναι ουδέτερο ή χαρούμενο.
Η δε, παραγωγή οσμών φόβου αφορούν τις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία του φόβου και του τρομακτικών εκφράσεων προσώπου.
Στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ψυχιατρικής που έγινε τον περασμένο Μάρτιο στο Παρίσι, παρουσιάστηκε έρευνα που έδειξε πως η έκθεση στις μυρωδιές ιδρώτα άλλων ανθρώπων, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση της θεραπείας για ορισμένα προβλήματα ψυχικής υγείας. Σουηδοί ερευνητές υποστήριξαν πως του ιδρώτα μπορούμε να επικοινωνήσουμε τη συναισθηματική μας κατάσταση.
Στην πιο πρόσφατη δημοσίευση σχετικής έρευνας οι επιστήμονες έδειξαν πως τα χημειο-σήματα του στρες μπορούν να μεταφερθούν μέσω των οσμών του σώματος και να έχουν αντίκτυπο στη συναισθηματική συμπεριφορά των καταθλιπτικών ατόμων.
Σημείωσαν ωστόσο, πως «πρέπει να διεξαχθούν περαιτέρω μελέτες για να έχουμε μια πλήρη εικόνα της επίδρασης των χημειο-σημάτων του στρες στις καθημερινές κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις».
Πώς μυρίζει τελικά ο φόβος
Για τους λόγους που διάβασες ήδη, η όποια προσπάθεια να περιγραφεί το «άρωμα του φόβου» με συγκεκριμένους όρους (πχ είναι «μεταλλικό») θα ήταν ανακριβής και ανεπιτυχής. Περισσότερο είναι σαν να πιάνουμε αχνούς, υποσυνείδητους υπαινιγμούς που πυροδοτούν απάντηση σε εγρήγορση, από ό,τι μια συνειδητή οσφρητική εμπειρία.
Αν λοιπόν, πλησιάσετε κάποιον και αυτομάτως τεθείτε σε κατάσταση πλήρους ετοιμότητας, αυτός ο κάποιος φοβάται.
Μπορούμε να μυρίσουμε όλα τα συναισθήματα
Όλες οι εργασίες ανέφεραν πως όλες οι συναισθηματικές καταστάσεις (ευτυχία, λύπη κ.α.) φέρουν ένα οσφρητικό συστατικό που βοηθά στην υποσυνείδητη επικοινωνία μεταξύ δύο ανθρώπων.
Αυτή η ικανότητα να εκπέμπουμε ορμονικές αποκρίσεις μέσω της μυρωδιάς μας – και, σε αντάλλαγμα, να ερμηνεύουμε τα συναισθήματα των άλλων – πιστεύεται ότι είναι μια εξελικτική δέσμευση από τους προγόνους μας. Τότε που η γλώσσα δεν είχε αναπτυχθεί αρκετά για να κατανοήσει ο ένας τον άλλον σε ένα βαθύτερο, προσωπικό επίπεδο.
Η ζωτικής σημασίας σχέση μας με την οσμή αρχίζει από όταν είμαστε βρέφη και μας ελκύει η μυρωδιά του δέρματος της μητέρας μας και το συνεχίζουμε από εκεί. Η ικανότητα ανίχνευσης αυτών των αλλαγών ποικίλλει μεταξύ των ατόμων. Εξαρτάται και από την ερμηνεία άλλων διακριτικών χημικών ενδείξεων και την ενσωμάτωσή τους με άλλες πληροφορίες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις εκφράσεις του προσώπου. Αυτό δεν γίνεται συνειδητά, αλλά υποσυνείδητα.
Ως εκ τούτου, πάντα βάσει των ερευνητών οι άνθρωποι δεν μυρίζουμε άμεσα τον φόβο, αλλά η όσφρηση παίζει ρόλο στο να λαμβάνουμε υποσυνείδητα διακριτικά χημικά σήματα που προκαλούνται από συναισθηματικές καταστάσεις, όπως είναι ο φόβος.
