Γιατί όσο μεγαλώνεις, ο χρόνος μοιάζει να τρέχει πιο γρήγορα

Όταν είσαι μικρός, ο χρόνος μοιάζει να σέρνεται. Θυμήσου εκείνα τα μεγάλα, τεμπέλικα καλοκαίρια που δεν έλεγαν να τελειώσουν, ή τις φορές που κοιτούσες το ρολόι στο σχολείο και κάθε λεπτό σου φαινόταν αιωνιότητα, μέχρι να χτυπήσει το τελευταίο κουδούνι. Καθώς όμως μεγαλώνεις, αρχίζεις να νιώθεις ότι ο χρόνος κυλάει ολοένα και πιο γρήγορα. Κι όμως, αυτό το παράξενο φαινόμενο δεν έχει καμία σχέση με τη μέτρηση του χρόνου –ένα λεπτό σήμερα διαρκεί όσο και πριν από πενήντα χρόνια.

Σύμφωνα με κάποιες επιστημονικές θεωρίες, αυτή η αίσθηση συνδέεται με τον τρόπο που ο εγκέφαλός σου επεξεργάζεται τις εμπειρίες σου. Και καθώς μεγαλώνεις, αυτός ο τρόπος αλλάζει, δημιουργώντας την εντύπωση ότι όλα επιταχύνονται. Ρίξε μια ματιά σε μερικές από τις πιθανές εξηγήσεις αυτής της καθολικής και κάπως παράξενης εμπειρίας.

Πώς ο εγκέφαλός σου αντιλαμβάνεται τον χρόνο

Τη δεκαετία του 1960, ο ψυχολόγος Robert Ornstein πραγματοποίησε μια σειρά πειραμάτων, τα οποία οδήγησαν στη δημοσίευση του έργου του On the Experience of Time το 1969. Σε ένα από αυτά, έδειξε στους συμμετέχοντες δύο εικόνες –μία πολύπλοκη και μία αρκετά απλή. Παρόλο που και οι δύο εμφανίστηκαν για την ίδια χρονική διάρκεια, σχεδόν όλοι θεώρησαν ότι η πιο σύνθετη εικόνα διήρκεσε περισσότερο.

Σε ένα δεύτερο πείραμα, τους έβαλε να ακούσουν διαφορετικά ηχητικά αρχεία –κάποια πιο απλά και κάποια γεμάτα κλικ και οικιακούς θορύβους, σε ταχύτερους ρυθμούς. Όταν τους ζήτησε να πουν ποιο αρχείο διήρκεσε περισσότερο, επέλεξαν ξανά το πιο σύνθετο.

Ο Ornstein κατέληξε στο συμπέρασμα πως όταν ο εγκέφαλός σου εκτίθεται σε νέες, σύνθετες πληροφορίες, χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να τις επεξεργαστεί. Έτσι, σου δημιουργείται η εντύπωση ότι ο χρόνος κυλάει πιο αργά.

Παιδική ηλικία και ενηλικίωση

Όταν είσαι παιδί, η καθημερινότητά σου είναι γεμάτη πρωτόγνωρες εμπειρίες. Μαθαίνεις συνεχώς καινούρια πράγματα, βλέπεις νέες εικόνες, ακούς άγνωστους ήχους. Ο εγκέφαλός σου δουλεύει ασταμάτητα για να επεξεργαστεί όλα αυτά τα καινούρια ερεθίσματα. Κάθε μέρα μοιάζει μεγάλη και γεμάτη. Όπως στα πειράματα του Ornstein, όπου το πιο σύνθετο διάγραμμα φαινόταν να κρατάει περισσότερο, έτσι και οι γεμάτες νέες εμπειρίες μέρες σου, μοιάζουν να διαρκούν περισσότερο.

Μεγαλώνοντας, όμως, αρχίζεις να ζεις μέσα σε ρουτίνες. Οι μέρες σου γίνονται προβλέψιμες. Δεν υπάρχει πια ο ίδιος όγκος νέων πληροφοριών για να επεξεργαστεί ο εγκέφαλός σου. Και κάπως έτσι, ο χρόνος μοιάζει να κυλάει όλο και πιο γρήγορα.

Φυσικά, δεν ισχύει αυτό για όλους. Υπάρχουν άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας που αναζητούν συνεχώς νέες εμπειρίες, κρατώντας το μυαλό τους ενεργό και το αίσθημα του χρόνου πιο γεμάτο. Όμως γενικά, όσο λιγότερες είναι οι καινούριες εμπειρίες, τόσο πιο συμπιεσμένος σου φαίνεται ο χρόνος.

Οι αλλαγές του εγκεφάλου με την ηλικία

Ακόμα κι αν προσπαθείς να ζεις με καινούριες εμπειρίες, η φυσιολογία σου αλλάζει. Οι νευρώνες σου ωριμάζουν, οι συνδέσεις γίνονται πιο πολύπλοκες και τα σήματα ταξιδεύουν πιο αργά. Αυτό σημαίνει ότι ο εγκέφαλός σου δεν επεξεργάζεται πια τις λεπτομέρειες με την ίδια ακρίβεια.

Όπως αναφέρει και το Psychology Today, όσο πιο νέος είσαι, τόσο περισσότερες νοητικές εικόνες μπορείς να επεξεργαστείς. Φαντάσου έναν 15χρονο και έναν 65χρονο να ζουν την ίδια εμπειρία για μία ώρα. Ο έφηβος θα έχει περισσότερες αναμνήσεις, περισσότερες λεπτομέρειες, πιο πλούσια ανάκληση. Θα νιώσει ότι έζησε κάτι μεγάλο. Ο μεγαλύτερος πιθανότατα θα θυμάται λιγότερα –άρα και θα του φανεί σαν να πέρασε πιο γρήγορα.

Είναι σαν να βλέπεις μια ταινία σε αργή κίνηση όταν είσαι νέος και σε γρήγορη προώθηση όσο μεγαλώνεις. Οι λεπτομέρειες χάνονται, και μαζί τους χάνεται και η αίσθηση της διάρκειας.

Η θεωρία της αναλογίας

Μια άλλη εξήγηση έχει να κάνει με τη λεγόμενη αναλογική θεωρία. Σύμφωνα με αυτή, όσο περισσότερο χρόνο έχεις ζήσει, τόσο μικρότερο σου φαίνεται κάθε νέο χρονικό διάστημα σε σχέση με τη ζωή σου συνολικά. Όταν είσαι πέντε χρονών, ένα καλοκαίρι είναι το 1/5 της ζωής σου –άρα τεράστιο. Στα πενήντα, είναι μόλις το 1/50. Μοιάζει μικρό, σχεδόν ασήμαντο. Δεν είναι ότι ο χρόνος αλλάζει, είναι η προοπτική σου που μετατοπίζεται.

Τελικά, γιατί επιταχύνεται ο χρόνος;

Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει μία και μοναδική απάντηση. Ο εγκέφαλος παραμένει ένα μυστήριο σε πολλά επίπεδα. Αλλά οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν πως όσο περισσότερες καινούριες εμπειρίες ζεις, τόσο πιο αργός φαίνεται ο χρόνος. Αν νιώθεις ότι όλα περνάνε αστραπιαία, ίσως ήρθε η ώρα να εκτεθείς ξανά στο άγνωστο.

Κάνε ένα ταξίδι κάπου που δεν έχεις πάει. Μάθε μια καινούρια γλώσσα. Δοκίμασε ένα φαγητό που ποτέ δε σκέφτηκες να παραγγείλεις. Κάθε νέα εμπειρία είναι μια μικρή παύση στο γρήγορο πέρασμα του χρόνου. Και όσο περισσότερες τέτοιες παύσεις δημιουργήσεις, τόσο περισσότερο θα νιώθεις ότι ζεις –και όχι απλώς ότι περνάς τις μέρες σου.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ