Η ανταρσία της Wagner έληξε, αλλά θα δυσκολεύει για καιρό τη ζωή του Vladimir Putin
Πρώτη φορά σπιλώθηκε το ατσαλάκωτα αυταρχικό πρόσωπο του Vladimir Putin. Πολλοί εκτιμούν ότι η τολμηρή ανταρσία της Wagner είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου από τις δονήσεις στα κλιμάκια της ρωσικής ελίτ.
- 26 ΙΟΥΝ 2023
Εξίσου απρόσμενα με τον τρόπο που ξεκίνησε, η ανταρσία της Wagner σήμανε λήξη: επικαλούμενος ότι οδηγήθηκαν σε «συμφωνία» (της οποίας το περιεχόμενο παρέμεινε κρυφό), ο ολιγάρχης και αρχηγός της μισθοφορικής οργάνωσης Yevgeny Prigozhin ματαίωσε την προέλαση των αρμάτων του προς τη Μόσχα, και απ’ την πλευρά του Κρεμλίνου σήμανε τέλος συναγερμού – αποσύρθηκαν τα στρατεύματα, τα ρωσικά Μέσα εξήγγειλαν πως η κατάσταση στη χώρα είναι «σταθερή» και η πρώτη μέρα της νέας εβδομάδας κηρύχθηκε αργία για να κατευνάσουν τα πνεύματα.
Την ίδια στιγμή, πολλά ερωτήματα παραμένουν ανοιχτά στον απόηχο της επίθεσης που δέχθηκε το μέτωπο –και κυρίως– το κύρος του σκληροτράχηλου Vladimir Putin, ένα πρωτοφανές περιστατικό στη διάρκεια της εικοσαετίας που κυβερνά τη χώρα.
Ερωτήματα που σχετίζονται με την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, το εάν η ανταρσία ήταν μεμονωμένη και πράγματι κατασβέστηκε είτε αποτελεί ένδειξη μιας νέας εποχής ανακατατάξεων στα κλιμάκια της στρατιωτικής ελίτ στη Ρωσία, με το «βασίλειο» που έχει καλλιεργήσει ο Putin να μη δείχνει πλέον ακλόνητο.
Ο ίδιος παραμένει να μην έχει τοποθετηθεί δημόσια μετά την αποκατάσταση της ειρήνης στο εσωτερικό της Ρωσίας, έχοντας εγκαταλείψει τη Μόσχα από νωρίς το Σάββατο (το ρωσικό πρακτορείο TASS, βέβαια, έχει μεταδώσει ότι «δουλεύει στο Κρεμλίνο», αλλά τα πρωθυπουργικά αεροπλάνα εντοπίστηκαν να οδεύουν προς την Αγία Πετρούπολη). Στο τελευταίο βίντεο τοποθέτησή του, δεν είχε επιτευχθεί ακόμη η συνθηκολόγηση με τον Yevgeny Prigozhin, ο ίδιος ήταν φανερά τσαντισμένος και πρωτόγνωρα αναστατωμένος, δείχνοντας ότι είχε χάσει τον έλεγχο.
Τα ερωτήματα δεν αφορούν μόνο τον διεθνή Τύπο και τους αναλυτές (που έχουν προβεί σε ερμηνείες ανάλογες με τη θέση και τη στάση τους), αλλά και τους ίδιους τους Ρώσους, ειδικά εκείνους στο μέτωπο, που με την εσωτερική αναταραχή βρέθηκαν να αναρωτιούνται μήπως μάχονται σε έναν μάταιο πόλεμο.
Τώρα ξεκίνησε η κόντρα μεταξύ Κρεμλίνου και Wagner;
Όχι, από το περασμένο φθινόπωρο ο Yevgeny Prigozhin (ως επικεφαλής της μισθοφορικής οργάνωσης Wagner που δραστηριοποιείται σε πολλές στρατιωτικές επιχειρήσεις ανά τον κόσμο για τα ρωσικά συμφέροντα, μεταξύ αυτών και στο μέτωπο της Ουκρανίας) είχε εκφράσει ανοιχτά δριμεία κριτική στους ανώτατους αξιωματικούς του ρωσικού στρατού, τόσο στον Υπουργό Αμύνης Sergei Shoigu όσο και στον αρχηγό Ενόπλων Δυνάμεων Valery Gerasimov, για την πολιτική που εφαρμόζεται στον πόλεμο – μόλις είχαν ανακτήσει οι Ουκρανοί τα ανατολικά εδάφη, ενώ οι Ρώσοι εξτρεμιστές απαιτούσαν πιο σκληρή κι αποτελεσματική στρατηγική στον πόλεμο.
Συνέβη κάτι και πυροδοτήθηκε τώρα η κόντρα αυτή;
Πριν μερικές μέρες, όλοι οι μαχητές της Wagner κλήθηκαν να υπογράψουν συμβάσεις με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, πράγμα το οποίο σήμαινε πως το σώμα αυτό έπαυε να είναι αυτόνομο (υπό τη διοίκηση του Prigozhin), αλλά έμπαινε στον άμεσο έλεγχο του ρωσικού κράτους. Δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα, αλλά το πιθανότερο είναι πως πρόκειται για την αιτία που πυροδότησε τη στρατιωτική ανταρσία της Wagner.
Όπως εξήγησε η Tatiana Stanovaya, επίτιμη συνεργάτιδα στο Carnegie Russia Eurasia Center, «ο Putin φαίνεται ότι τον υποτίμησε, θεώρησε ότι ήταν απόλυτα εξαρτημένος και πιστός». Άρα, η «έκρηξη» που συνέβη το Σαββατοκύριακο έβραζε για μήνες και δεν αφορά μονάχα τον Yevgeny Prigozhin. Δεν είναι ο μόνος «πιστός» που κάνει υπομονή με τον Putin.
Ματαιώθηκε η μεταρρύθμιση λοιπόν και συνθηκολόγησαν οι δύο πλευρές;
Άγνωστο παραμένει αυτό, αλλά το πιθανότερο είναι πως στη «συμφωνία» μεταξύ Yevgeny Prigozhin και Κρεμλίνου θα περιλαμβάνεται και ρήτρα για τη Wagner, ένας ένοπλος βραχίονας που δραστηριοποιείται από τη Ρωσία μέχρι την Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Είναι και άλλοι από υψηλά κλιμάκια που σιωπηλά αντιτίθενται στον Putin;
Σίγουρα, αλλά όπως φάνηκε δεν ήταν τόσοι πολλοί (είτε, ενδεχομένως, τόσο αποφασισμένοι να το εκδηλώσουν αυτή τη στιγμή), όπως είχε υπολογίσει ο Yevgeny Prigozhin ξεκινώντας την εκστρατεία του, την «πορεία προς τη δικαιοσύνη» όπως την ονόμασε εκείνος. Κατά την εκτίμηση του Atlantic, το τολμηρό διάβημα να μεταβεί με άρματα με στόχο το Κρεμλίνο δείχνει πως περίμενε «ισχυρούς συμμάχους στη Μόσχα που του είχαν υποσχεθεί στήριξη».
Αυτό δε συνέβη τελικά επί του πρακτέου (κανείς δε δήλωσε ανοιχτά στήριξη στη Wagner), χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπήρχαν –και δεν υπάρχουν– ομοϊδεάτες του, παράγοντες της ελίτ που θα ήθελαν το τέλος του Putin.
Και χωρίς στήριξη, πώς κατάφερε να παρελάσουν τα στρατεύματά του τόσο εύκολα και ανώδυνα;
Τα στρατεύματα της Wagner κατέλαβαν απευθείας τη ρωσική πόλη Ροστόφ, αλλά δεν ήταν θέμα πολεμικής υπεροχής και δύναμης: αναλογιζόμενος το τεράστιο πολιτικό και ηθικό κόστος που θα είχε μια εμφύλια σύγκρουση στα ρωσικά εδάφη (και μάλιστα τη στιγμή που συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία), ο Vladimir Putin προτίμησε να παραδώσει αμαχητί την πόλη, προσδοκώντας στη συνθηκολόγηση, όπως και έγινε. Άλλωστε, οι στρατιώτες της συγκεκριμένης μονάδας –να επισημάνουμε– απολαμβάνουν μεγάλη υποστήριξη μεταξύ της πολιτικής ελίτ και του ρωσικού στρατού. Οι συνέπειες μιας σύγκρουσης θα ήταν καταστροφικές για τη σύμπνοια της ρωσικής ελίτ.
Από την άλλη, υπάρχει και μια θεωρία που διαδόθηκε τις τελευταίες ώρες στα ρωσικά social media, σύμφωνα με την οποία το όλο περιστατικό ήταν σχεδιασμένο από τον ίδιον τον Putin για να στοχοποιήσει συγκεκριμένα πρόσωπα του ρωσικού στρατού (και να τα απομακρύνει ευκολότερα), πράγμα μάλλον αδύνατο γιατί η ζημιά της εικόνας του υπήρξε πρωτοφανής.
Screenshot / ©AP / Prigozhin Press Service
Τι έπαθε δηλαδή ο Putin από όλο αυτό;
Αρχικά, είναι η πρώτη και μοναδική φορά που ανοιχτά στρατιωτικός παράγοντας αντιτίθεται ευθέως στον ίδιον. Το περιστατικό τον ανάγκασε να τραπεί σε φυγή από τη Μόσχα (μάλλον για λόγους ασφαλείας, διασφαλίζοντας ότι δε θα δεχθεί δολοφονική επίθεση), ενώ για τη διεθνή κοινότητα «ο Vladimir Putin έδειξε πιο αδύναμος από ποτέ», όπως παρατήρησε ο σχολιαστής του Guardian. «Ο άλλοτε ακαταμάχητος τσάρος δεν είναι πλέον ανίκητος – έπρεπε να συνάψει συμφωνία με έναν κατάδικο (σ.σ. Ο Yevgeny Prigozhin είναι καταδικασμένος) μόνο και μόνο για να αποτρέψει το σοκ και την αμηχανία μιας ένοπλης πορείας στη Μόσχα».
Ποιο είναι το μέλλον της Wagner από εδώ και πέρα;
Άγνωστο παραμένει το μέλλον του ένοπλου βραχίονα του Κρεμλίνου και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Indian Express, «το πιθανότερο είναι να τεθεί υπό νέα διοίκηση, ίσως και με νέο όνομα». Και ο λόγος είναι πως το γκρουπ συμμετέχει σε καίριες επιχειρήσεις ανά τον κόσμο, όπως στη Συρία, στη Λιβύη, στην Αφρική κοκ, σημεία στα οποία το Κρεμλίνο θέλει να συνεχίσει να πιέζει για τα δικά του συμφέροντα. Προς το παρόν, βέβαια, υπάρχουν εκατοντάδες ένοπλοι άνδρες του σώματος που έχουν μείνει χωρίς αντικείμενο και χωρίς έλεγχο.
Θα επηρεάσει τον πόλεμο στην Ουκρανία;
Όχι ιδιαίτερα. Παρότι η Wagner έχει συμβάλλει σε νευραλγικές περιοχές, όπως στο Σολεντάντ της Ρωσίας (γι’ αυτό και η αποδοχή που απολαμβάνει ο Prigozhin μεταξύ των Ρώσων στρατιωτών), αριθμητικά δεν έχουν μεγάλο μερίδιο στο μέτωπο: από τους 300.000 απεσταλμένους στρατιώτες, περίπου το 20.000-25.000 είναι από το σώμα της Wagner.
