Η δουλειά του αστροναύτη δεν είναι το dream job που φαντάζεσαι

Τα κριτήρια

Φαντάζομαι ότι θα το είχατε σκεφτεί και μόνοι σας αλλά ας το τονίσουμε και εδώ. Το να γίνεις αστροναύτης δεν είναι ούτε εύκολη ούτε απλή υπόθεση. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος αναζητά μεν ανθρώπους με διαφορετικές δεξιότητες και backgrounds αλλά υπάρχουν ταυτόχρονα κάποιες μίνιμουμ απαιτήσεις οι οποίες μάλιστα δεν έχουν να κάνουν μόνο με τη φυσική κατάσταση.

Οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν οπωσδήποτε μία γενικότερη γνώση των αρχών της επιστήμης, οπότε πρώτα από όλα είναι απαραίτητο ένα πτυχίο στη φυσική, τη βιολογία, τη χημεία, τα μαθηματικά ή την ιατρική. Εκτός αυτού βέβαια θα προτιμηθούν εκείνοι που ταυτόχρονα θα έχουν και μια εμπειρία από πτήσεις. Εξαιρετικά σημαντικά επίσης θεωρούνται το ομαδικό πνεύμα, η ευκολία προσαρμογής σε νέα περιβάλλοντα και φυσικά ο αυτοέλεγχος τα οποία θα τεσταριστούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.

Οι προκλήσεις ως προς τη φυσική κατάσταση

Ένα ταξίδι πέρα από την ατμόσφαιρα της Γης είναι προφανώς κάτι που θέτει σημαντικά εμπόδια στη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού αλλά προφανώς και στον ψυχισμό ενός ανθρώπου. Το διάστημα είναι ούτως ή άλλως ένα εντελώς εχθρικό περιβάλλον για το ανθρώπινη σώμα. Ακραίες θερμοκρασίες, έλλειψη ατμοσφαιρικής πίεσης, ηλιακή ακτινοβολία και πολλά ακόμα. Ακόμα και μια σύντομη έκθεση του σώματός μας στη διαστημική ακτινοβολία μπορεί να έχει ακραίες επιπτώσεις στην υγεία μας: Έχει αποδειχτεί ότι αυτή αυξάνει κατά πολύ τον κίνδυνο καρκίνου, καταστρέφει μέρη του νευρικού συστήματος και επηρεάζει τη συμπεριφορά.

Από την άλλη, η ζωή μακριά από τη βαρύτητα της Γης μπορεί να μοιάζει διασκεδαστική, όταν τη βλέπουμε σε δεκάλεπτα βίντεο. Είναι όμως πολύ δυσκολότερη από όσο μοιάζει. Η έκθεση σε τέτοια περιβάλλονται μπορεί να φέρουν δομικές αλλαγές στη φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος, μεταξύ άλλων στο κυκλοφορικό, νευρικό αλλά και μυοσκελετικό σύστημα. Για παράδειγμα, χωρίς τη βαρύτητα, υγρά του σώματος μπορεί να αρχίσουν να μετακινούνται από τα πόδια προς το πάνω μέρος του σώματος και στο κεφάλι. Την ίδια στιγμή, οι μύες λειτουργούν πολύ λιγότερο και τελικά ατονούν σε πολύ σημαντικό βαθμό.

Οι προκλήσεις ως προς την πνευματική κατάσταση

Δεν είναι βέβαια μόνο η φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος που δημιουργεί προκλήσεις σε έναν αστροναύτη. Το να ζεις σε έναν περίκλειστο χώρο για πολύ καιρό και πάρα πολύ μακριά από το σπίτι σου είναι μία πρωτόγνωρα δύσκολη, σχεδόν απάνθρωπη διαδικασία. Έχει υπολογιστεί ότι κατά τις πρώτες μέρες της ζωής χωρίς βαρύτητα ένα ποσοστό μεταξύ του 40% έως και 60% των αστροναυτών βιώνει ένα σύνδρομο που ονομάζουν space adaptation sickness. Αυτό προκαλεί συμπτώματα όπως ζαλάδα, πονοκεφάλους, κρύο ιδρώτα, κούραση, ναυτία και εμετό.

Επιπλέον έχουν εντοπιστεί ψυχοκοινωνικές αλλαγές στους αστροναύτες ιδιαίτερα με την πάροδο του χρόνου. Κάποιοι από αυτούς χάνουν μέρος των επικοινωνιακών τους ικανοτήτων, μιλούν λιγότερο με άλλα μέλη του πληρώματος και τείνουν να γίνονται πιο εσωστρεφείς. Το κίνητρο συχνά εξαφανίζεται, η κόπωση και οι εντάσεις κάνουν την εμφάνισή τους και ο εκνευρισμός παίρνει τη θέση της ψυχραιμίας.

Τίποτα παράλογο

Δεν είναι, λοιπόν, έκπληξη ότι οι διαστημικές υπηρεσίες επιλέγουν τους επόμενους αστροναύτες μετά από χρονοβόρες και πολύ προσεκτικές διαδικασίες. Οι υποψήφιοι πρέπει να αποδείξουν στην πράξη ότι έχουν ικανότητες ως προς τη μνήμη, την ικανότητα συγκέντρωσης και συνύπαρξης με τους άλλους. Ταυτόχρονα να αποδείξουν ότι δεν εκνευρίζονται εύκολα και είναι σταθεροί συναισθηματικά με χαμηλά επίπεδα στρες που θα τους βοηθήσουν να διαχειριστούν μία ενδεχόμενη έκτακτη κατάσταση κρίσης. Οποιοδήποτε λάθος θα μπορούσε να αποβεί καταστροφικό.

Η μακρά περίοδος του ταξιδιού στο διάστημα έχει φανερώσει μία ιδιαίτερη ποικιλία προκλήσεων για τα μέλη των πληρωμάτων. Χρειάζονται χρόνια εκπαίδευσης και ψυχολογικής υποστήριξης που θα καταστήσουν τους αστροναύτες ικανούς να διαχειριστούν μία κατάσταση που σίγουρα θα είναι συναρπαστική αλλά μαζί θα είναι και επιβαρυντική για την ψυχική και σωματική τους υγεία. Ίσως το να είσαι αστροναυτής δεν είναι το dream job που πιστεύαμε ως μικρά παιδιά.