Κι όμως, η θετική ενέργεια είναι υπερεκτιμημένη
Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να επιτρέπεις στον εαυτό σου να νιώθει θλίψη, όταν αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό.
- 19 ΣΕΠ 2023
Δεν ξέρω για εσένα, αλλά ανέκαθεν μου προκαλούσαν μια έντονη ανησυχία οι άνθρωποι που είναι η χαρά της ζωής. Που ό,τι και αν συμβαίνει, έχουν το χαμόγελο «καρφωμένο» στα χείλη. Αυτοί που φαίνεται να έχουν από κατασκευής τη «λειτουργία» της θετικής ενέργειας, ως τρόπο να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της πραγματικότητας.
Αργότερα έμαθα (με τη συνδρομή της ψυχολόγου μου) πως πρόκειται και για κάτι επίκτητο. Αν το δουλέψεις, αν το προσπαθήσεις, μπορείς να το κατακτήσεις και να αποκτήσεις ένα επιπλέον εργαλείο για να κρατήσεις μακριά την κατάθλιψη. Πράγμα σημαντικό αν έχεις διαγνωστεί με κατάθλιψη και άρα ξέρεις πως πρέπει να τη διαχειρίζεσαι εφ’ όρου ζωής.
Από την άλλη, η θλίψη είναι μια τελείως διαφορετική συνθήκη. Εξακολουθώ να πιστεύω στο δικαίωμα μου να μην είναι καλά, όταν χωρίζω, όταν έχω οικονομικό πρόβλημα, όταν μαθαίνω πως ένας δικός μου άνθρωπος είναι άρρωστος. Ή πεθαίνει. Γενικά, όταν προκύπτει κάποιο σοβαρό πρόβλημα -από αυτά που αλλάζουν τις ζωές μας.
Όλο αυτό έχει καταγραφεί ως «φυσιολογική αντίδραση, σε μια δύσκολη κατάσταση». Άρα ό,τι σκεφτόμαστε και ό,τι νιώθουμε, δεν είναι λάθος. Ή αρνητικό.
Οι φυσικές μας αντιδράσεις δεν είναι εχθροί μας και το να τις καταπιέζουμε δεν είναι υγιές. Τουναντίον, όπως γράφει ψυχοθεραπευτής «υπονομεύει την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε τον κόσμο όπως είναι.
Απομακρυνόμενοι από τις δικές μας δύσκολες σκέψεις και συναισθήματα, δημιουργούμε άγχος για το άγχος. Φόβο για τον φόβο. Ανησυχούμε για τη δική μας αίσθηση θλίψης. Και αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια επιπλέον ‘στρώση’ ταλαιπωρίας που είναι συχνά η βάση για χαμηλότερη ανθεκτικότητα και κακή ψυχική υγεία».
Επικεντρώσου σε ό,τι μπορείς να ελέγξεις
Έχοντας επιστρατεύσει στο παρελθόν ουκ ολίγους τρόπους να σπρώχνω -με το πόδι- τα προβλήματα κάτω από το χαλάκι (και δη σε φάσεις που γινόμουν η φωτογραφία του overwhelmed που λένε και στο χωριό μου -στο δικό σου το λένε πελαγωμένος), κατάλαβα πως αργά ή γρήγορα θα πρέπει να «καθαρίσω».
Όσο περισσότερο καθυστερούσα, τόσο πιο απαιτητικό και δύσκολο γινόταν το καθάρισμα. Άσε που μαζεύονταν τα «σκουπίδια» και δεν ήξερα από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω. Οπότε, τα τελευταία χρόνια δίνω στον εαυτό μου το δικαίωμα να ζήσει το αρνητικό συναίσθημα για δυο ημέρες.
Βυθίζομαι στον πόνο μου, στον προβληματισμό μου, στο ανάθεμα, κλαίω, σιχτιρίζω, βρίζω, ουρλιάζω, δε μιλάω σε άνθρωπο και μετά επανέρχομαι. Κατ’ αρχάς επικεντρώνομαι σε ό,τι μπορώ να ελέγξω και βάζω προτεραιότητες. Καταλήγω στο τι πρέπει να διαχειριστώ άμεσα, για το καλό της ψυχικής και της γενικότερης υγείας μου και το συνεχίζω από εκεί.
Με μια σειρά. Όχι όλα μαζί και τελικά τίποτα. Όλα αυτά αποτελούν κομμάτια μηχανικών που έμαθα στα χρόνια που κάνω ψυχοθεραπεία. Όχι, δεν μου χρωστάς -50 ευρώ.
Εγώ χρωστάω κάτι ακόμα για να καταλάβεις πλήρως πως δεν υπάρχει κάτι κακό στο να ζεις ό,τι νιώθεις -και όχι να ζεις βάσει του συναισθήματος που σε κυριεύει ες αεί.
Δεν έχεις πρόβλημα, αν δεν είσαι αισιόδοξος
Η δύναμη της θετικής σκέψης ήταν κάτι σαν κίνημα την περασμένη δεκαετία. Μέχρι που αισθανόμασταν πως έχουμε πρόβλημα όσοι δεν ψηνόμασταν πως αν είμαστε θετικοί, θα γίνει και θετική η ζωή μας.
Μελέτες λοιπόν, δείχνουν πως όταν οραματιζόμαστε πως αποκτούμε ό,τι θέλουμε, δεν είναι πάντα χρήσιμο. Κάποιες φορές μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα μας να υλοποιήσουμε τους πραγματικούς μας στόχους. Η θετική σκέψη γίνεται πρόβλημα, όταν σε αποσυνδέει από την πραγματικότητα σου.
Εάν δηλαδή, στο μυαλό σου έχεις πιάσει τους στόχους σου, βάσει ερευνών είναι λιγότερο πιθανό να εξετάσεις τις συγκεκριμένες ενέργειες που πρέπει να κάνεις και τα πιθανά εμπόδια που θα βρεις στο διάβα σου. Αντί λοιπόν, να φαντάζεσαι το μέλλον με αισιοδοξία, οι ειδικοί προτείνουν πως μπορείς να κάνεις κάτι πιο λειτουργικό -και αποτελεσματικό.
Το WOOP. Δηλαδή, Wish, Outcome, Obstacle, Plan (Ευχή, Αποτέλεσμα, Εμπόδιο, Σχέδιο). Για αρχή, προσδιορίζεις την ευχή. Μετά αναγνωρίζεις και οπτικοποιείς το επιθυμητό αποτέλεσμα. Έπειτα σκέφτεσαι όλα τα πιθανά εμπόδια που ενδέχεται να εμφανιστούν στο δρόμο σου. Τέλος, φτιάχνεις ένα πλάνο που θα σε βοηθήσει να ζήσεις ό,τι θες.
Να δούμε τη θετική συμπεριφορά και σε σχέση με τη μακροζωία
Ο David Watson, πρώην καθηγητής της ψυχολογίας προσωπικότητας στο University of Notre Dame λέει ότι «νομίζω ότι τα αποτελέσματα του να είσαι απλώς θετικός είναι υπερεκτιμημένα. Υπάρχουν άλλα χαρακτηριστικά που έχουν συνδεθεί με τη μακροζωία».
Όπως; Ήλθε η ώρα να μάθεις για το Μοντέλο των Πέντε Παραγόντων «μια θεωρία προσωπικότητας που υποδηλώνει ότι τα χαρακτηριστικά των περισσότερων ανθρώπων μπορούν να ομαδοποιηθούν σε πέντε κατηγορίες: διαφάνεια, ευσυνειδησία, εξωστρέφεια, ευχαρίστηση και νεύρωση».
Η ευσυνειδησία, ή το πόσο οργανωμένος και πειθαρχημένος είσαι, σχετίζεται περισσότερο με τη μακροζωία, κατά τον ειδικό. «Αυτό είναι πιθανό επειδή τα άτομα με υψηλό βαθμό ευσυνειδησίας είναι καλύτερα στο να φροντίζουν τον εαυτό τους. Οι ευσυνείδητοι άνθρωποι, για παράδειγμα, τείνουν να πίνουν αλκοόλ με μέτρο και να τρώνε πιο ισορροπημένα γεύματα. Δεν κάνουν ανόητα πράγματα, επομένως έχουν χαμηλότερα ποσοστά ατυχημάτων και καλύτερες συμπεριφορές υγείας».
Δεν έχεις ευσυνειδησία; Μπορείς να αποκτήσεις, με τη βοήθεια ειδικών -στο ευρύτερο πλαίσιο της ικανότητας που έχουμε οι άνθρωποι στο να αυτορρυθμιζόμαστε. Συνηθέστερα γινόμαστε χειρότεροι, όπως προσπαθούμε να επιβιώσουμε σε μια σκληρή πραγματικότητα. Ας δοκιμάσουμε να το κάνουμε για καλό.
Κι εκεί μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και τη θετική στάση. «Η συμφιλίωση μπορεί να παίξει ρόλο στη μακροζωία, ειδικά όταν πρόκειται για την αντιμετώπιση αγχωτικών καταστάσεων. Οι ψυχολογικά υγιείς άνθρωποι έχουν ταχύτερο χρόνο ανάρρωσης. Μπορούν να πουν στον εαυτό τους ‘αυτό δεν είναι τόσο μεγάλο θέμα’. Βρίσκουν τρόπους να επαναφέρουν τον εαυτό τους σε αυτή την ισορροπία». Εάν λοιπόν, ζεις με έναν υγιεινό τρόπο ζωής και είσαι σε θέση να επανέρχεσαι γρήγορα από τις δυσκολίες, μπορείς να ζήσεις «μια μεγαλύτερη και ικανοποιητική ζωή».
