Κι όμως τα αστεία για μανάδες ξεκινούν από την αρχαιότητα

Πράγματι, λοιπόν, το πρώτο καταγεγραμμένο ‘Yo Mama’ αστείο μετράει περίπου 3.500 χρόνια. Αν νιώθετε μόνοι στο Σύμπαν, κάποιος νεαρός Βαβυλώνιος είχε κάτι να πει για τη μητέρα σας. Και αυτό το οφείλουμε στο θαύμα της γραφής. Σε ανασκαφές που έγιναν στη σημερινή περιοχή του Ιράκ, βρέθηκαν 6 πλακέτες που χρονολογούνται γύρω στο 1500πΧ. Σε αυτές υπάρχουν μερικά χιουμοριστικά αινίγματα. Εν είδει σημερινού ανεκδότου. Σε ένα από αυτά υπάρχει το εξής απόσπασμα: “… της μητέρας σου είναι από εκείνον με τον οποίο έχει (σεξουαλικές) σχέσεις. Τι/ποιος είναι;”. H απάντηση δεν έχει βρεθεί.

Ναι, βλέπουμε το punchline. Το βλέπετε και εσείς. Αλλά ζούμε σε εκείνη την εκδοχή του Σύμπαντος που δεν ξέρουμε ποια είναι η απάντηση στο πιο αρχαίο αστείο για μανάδες όλων των εποχών. Και αυτό είναι πραγματικά ένα μεγάλο κρίμα. Αν κρίνουμε πάντως από τα υπόλοιπα αινίγματα-ανέκδοτα που βρέθηκαν, ίσως και να μην χάνουμε τίποτα τρομερό. Αλλά και πάλι, αυτή η αρχαιολογική μας απορία θα μείνει για πάντα αναπάντητη.

Το mom joke σήμερα

Τι είναι όμως γενικά το mom joke ή η προσβολή της μητρότητας; Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων το mom joke έχει μια προέκταση σεξουαλική. Κάποιος ή κάτι (όπως στην περίπτωση του βαβυλώνιου αστειάτορα παραπάνω) έρχεται σε μια φανταστική σεξουαλική επαφή με τη μητέρα του θύματος του αστείου ή της προσβολής. Εναλλακτικά, σχολιάζεται η φαντασιακά πολυποίκιλη ερωτική ζωή της μητρός.  Στην επίσης συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων το θύμα της προσβολής δεν είναι καν η ίδια η μητέρα αλλά το παιδί της. Κατά βάση ο γιος της ο οποίος βλέπει τον εαυτό του ως προστάτη της τιμής της μητέρας του.

Έτσι, συχνά θα δούμε ένα ολόκληρο γήπεδο να ασχολείται με τη μητέρα ενός διαιτητή ή ενός αντίπαλου παίκτη. Σε μια χυδαία αλλά και απέλπιδα προσπάθεια που κάνει το κοινό, να τον πιέσει, να του αποσπάσει την προσοχή. Τη δική του όχι της μητέρας του την οποία φυσικά και δεν ξέρουν. Πολλώ δε μάλλον δεν έχουν αναπτύξει σεξουαλικές σχέσεις μαζί της.  Παρότι συχνά φωνάζουν με μεγάλο πάθος τα συνθήματα. Αυτή η προσβολή νοείται ίσως ως η βαρύτερη όλων. Ένα ταμπού που χτυπάει κατακούτελα την ιερότητα της μητέρας του θύματος.

Από την άλλη μπορεί να δούμε δύο κολλητούς φίλους να ανταλλάζουν εν είδει αντανακλαστικού αστείου προσβολές ο ένας για τη μητέρα του άλλου. Οι προσβολές αυτές -σε αντίθεση με τις γηπεδικές- γίνονται με έναν περίεργο τρόπο ένα μέσο bonding. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που το πέρασμα από ένα επίπεδο οικειότητας σε ένα άλλο (ακόμα μεγαλύτερο) γίνεται με ένα αστείο για μανάδες. Ένα τέτοιο αστείο θα το κάνεις σε έναν πολύ καλό φίλο σου, που ξέρεις ότι δεν θα θιχτεί, ακριβώς επειδή έχετε αναπτύξει έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας. Σε αυτή την περίπτωση η μητέρα μπορεί να είναι γνωστή. Και πάλι όμως δεν είναι αυτή το θέμα. Και σίγουρα δεν είναι το θέμα η σεξουαλική της ζωή.

Γιατί όμως τη μητέρα;

Γιατί να μη βρίζει ας πούμε κανείς τον πατέρα του διαιτητή; Γιατί να μην μιλάει για τη δική του σεξουαλική ζωή και τις δικές του σεξουαλικές εμπειρίες. Γιατί πάλι δεν υπάρχει ένας ηθικός κώδικας που να λέει ότι ακόμα και στον τσακωμό “πατεράδες δεν βρίζουμε” ή “συζύγους δεν βρίζουμε” ή δεν ξέρω εγώ τι άλλο; Και η απάντηση είναι η πολύ απλή. Και έχει να κάνει με την ιερότητα που διαπνέει τη μητρότητα εντός των κοινωνιών. Το να βρίζεις τη μητέρα κάποιου είναι σαν να σπας ένα κοινωνικό ταμπού. Ξαναλέμε δεν αφορά τη μητέρα του. Αφορά τον ίδιο.

Γιατί η προσβολή όμως να έχει πάντα σεξουαλικού τύπου αναφορές; Εδώ είναι το ακόμα περισσότερο ζουμί. Γιατί η ιερότητα της μητρότητας είναι με κάποιον τρόπο η “φυσική πορεία μιας γυναίκας”. Ταυτόχρονα όμως είναι και κάτι ξένο προς τη γυναικεία φύση. Ένα παιδί μπορεί να γεννιέται από τη σεξουαλική πράξη. Μια μητέρα όμως απέχει πλέον από αυτή. Όταν βρίζεις λοιπόν τη μάνα κάποιου το κάνεις γιατί θεωρείς ότι η σεξουαλικότητα και η μητρότητα είναι δύο εκ διαμέτρου αντίθετα πράγματα. Παρότι βέβαια η μητρότητα είναι αποτέλεσμα της σεξουαλικής επαφής. Aφήνουμε εδώ τα σχήματα μητέρας-παρθένας και προχωράμε.

Το να θεωρείς ότι κάτι είναι ιερό καμιά φορά γίνεται και ένας αποτελεσματικότατος τρόπος καταπίεσης. Η ιεροσύνη εκ φύσεως χρειάζεται θυσίες. Κανείς δεν θα αμφισβητήσει ότι η αγάπη που δείχνει μια μητέρα για το παιδί της είναι φανερά μια αγάπη που δεν μπορείς να βρεις σε καμια άλλη περίπτωση. Και κατά αυτή την έννοια οι μητέρες έχουν έναν ρόλο τρομερά και απίστευτα σημαντικό. Και στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, το γεγονός ότι αφήνουν στην άκρη πολλά από τα ‘θέλω’ του αφοσιωμένες στα παιδια τους είναι κάτι επίσης αξιοσέβαστο. Είναι όμως αυτό δεν είναι κανενός τύπου πεπρωμένο και, ακόμα και αν είναι επιλογή μιας γυναίκας, σίγουρα αυτό δεν πρέπει να ταυτίζεται με τη ριζική αλλαγή ζωής.

Ο ρόλος της μητέρας και της γυναίκας

Ωστόσο, η έννοια της μητέρας και της γυναίκας είναι αναγκαστικά συνδεδεμένες παρά μόνο όταν μια γυναίκα επιλέγει να γίνει μητέρα. Δεν υπάρχει καμία φυσική πορεία της γυναίκας προς τη μητρότητα. Ξέρω πολλές γυναίκες χωρίς παιδί που είναι πραγματικά ευτυχισμένες και εν πάση περίπτωση δεν χρωστούν σε κανέναν πιστοποιητικά ευτυχίας. Όπως και κανείς δεν ξέρει τι είναι αυτό που θα τις οδηγήσει στην πληρότητα. Από την άλλη, το να γίνεις μητέρα δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι αφήνεις πίσω σου μια για πάντα την γυναικεία σου υπόσταση προς υπεράσπιση μιας ιεροσύνης.

Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, το mom joke γίνεται ένας καλός τρόπος bonding. Ακριβώς γιατί παίζει με ένα ταμπού και τελικά το ξεπερνάει. Ο ένας κάνει mom joke στον άλλο δείχνοντάς του ταυτόχρονα ότι τον εμπιστεύεται. Υπάρχει μια κοινή γνώση που λέει ότι κανείς από τους δύο δεν θα θιχτεί. Και στην τελική δεν έχει και λόγο να θιχτεί.

Καλή Γιορτή της Μητέρας λοιπόν. Και ας θυμηθούμε μέρα που είναι τον άγνωστο Βαβυλώνιο σπουδαστή (;) που πριν 3500 χρόνια επέλεξε να κάνει αυτό το αστείο για τις μανάδες μας. Είμαι σίγουρος ότι ούτε που φανταζόταν ότι αυτό το αστείο θα έμπαινε σε ένα τέτοιου τύπου κείμενο. Είμαι επίσης σίγουρος ότι καθόλου δεν ήθελε να μας θίξει.