Οι δύο άνθρωποι που έζησαν δεμένοι για έναν χρόνο και δε λύθηκαν ποτέ
Το Rope Piece των Tehching Hsieh και Linda Montano, δεν ήταν απλώς μια περφόρμανς, αλλά και μια υπενθύμιση.
- 16 ΔΕΚ 2025
Στην τέχνη του performance, έχουν γίνει τρέλες. Ο Chris Burden έτρωγε σφαίρες, η Carolee Schneemann καλύφθηκε με χρώματα, κρέατα και νεκρά ψάρια και o Joseph Beuys κλειδώθηκε σε ένα δωμάτιο με ένα κογιότ για τρεις σερί μέρες. Για τη Marina Abramović, να πεις τι; Για το Rhythm 0 ή για το The Artist Is Present;
Και για να χαρακτηρίζει εκείνη κάποιον «μάστερ», θα υπάρχει σίγουρα λόγος. Ο Tehching Hsieh είναι όντως μάστερ. Δεν παράτησε τυχαία το σχολείο για να κάνει το κομμάτι του. Ζωγράφιζε και έψαχνε για τέχνη σε μέρη που δεν υπήρχε τίποτα. Μπορεί να βρήκε έμπνευση ακόμα και στα τρία χρόνια υποχρεωτικής θητείας στον στρατό της Ταϊβάν. Σε κάθε περίπτωση, δεν τον έκαψαν. Μη σας μπαίνουν ιδέες όμως κ. Δένδια.
Το 1974, ταξίδεψε στη ζούλα, προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αποβιβάστηκε στη Φιλαδέλφεια και έφυγε καρφί για την πρωτεύουσα του κόσμου. Έκανε λάντζα και έπαιζε κρυφτό με την αστυνομία. Ζούσε τόσο κοντά, αλλά και τόσο μακριά από την τέχνη και τον κόσμο της. Κι αυτή η απόσταση, διαμόρφωσε τα έργα του.
Τη σεζόν 1981-1982, πέρασε έναν χρόνο στους δρόμους της Νέας Υόρκης, με ένα backpack και ένα sleeping bag. Καλησπέρα, καλησπέρα Tehching.
Το 1983 και συγκεκριμένα στην Ημέρα της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας, έδωσαν μια υπόσχεση με την Linda Montano. Να μείνουν μαζί για ένα χρόνο σερί, δεμένοι στη μέση με ένα σχοινί δυόμιση μέτρων. Αν σας ακούγεται δύσκολο, σκεφτείτε επίσης ότι οι δύο καλλιτέχνες πρόσθεσαν έναν έξτρα όρο. Να μην άγγιζαν ο ένας τον άλλο, ούτε για μια στιγμή.
Στα χρόνια της κοινωνικής απόστασης, το Rope Piece μοιάζει κάπως προφητικό. Όχι λόγω πανδημίας. Υπάρχουν ζευγάρια, αόρατα δεμένα, στο ίδιο σπίτι, που δεν αγγίζονται καθόλου, αλλά αδυνατούν να κόψουν το αόρατο αυτό σχοινί μεταξύ τους.
ArtLife One Year Performance 1983-1984. Photo Tehching Hsieh and Linda Montano. © Tehching Hsieh, Linda Montano
Στο Rope Piece, το σχοινί περνούσε μέσα από τα πάντα.
Με αναφορές από Κάφκα, Ντοστογιέφσκι και τη φιλοσοφία του υπαρξισμού, ο Hsieh «ήθελε να κάνει ένα έργο για την ανθρώπινη πάλη». Είχε το σχοινί και έψαχνε να βρει με ποιον άνθρωπο θα δέσει σώμα, φόβους και σκέψεις.
Η Montano, έψαχνε εκείνον και κάπως έτσι άρχισε η διαπραγμάτευση. Όχι σαν τις 17 ώρες στις Βρυξέλλες, άλλο performance αυτό, αυστηρά για ενήλικες στην αίθουσα. Οι όροι ήταν απλοί αλλά απαράβατοι. Καμία επαφή. «Δεν μπορούμε να ζήσουμε μόνοι. Αλλά όταν είμαστε μαζί, γινόμαστε το κλουβί ο ένας του άλλου», έλεγε ο Hsieh.
Πίστευε ότι το δηλητήριο του φιδιού, θεραπεύει το δάγκωμα του. Ήθελε να κάνει τη ζωή του πιο δύσκολη, γιατί έτσι θα μάθει να αντέχει. Οι αντοχές τους όμως, άλλαζαν, μαζί και η επικοινωνία μεταξύ τους. Ενίοτε, τέντωναν νευρικά το σκοινί. Κυριολεκτικά, όχι μεταφορικά. Εγκλωβισμένοι στα ίδια δεσμά, αλλά και συμπαίκτες στην ίδια συγχορδία.
Για τη Montano, δεν υπήρχε μια λέξη για να περιγράψει τον Hsieh. «Είναι φίλος, εξομολογητής, εραστής, γιος, αντίπαλος, σύζυγος, αδελφός, συμπαίχτης, εκπαιδευτής, μητέρα, πατέρας… Η λίστα δεν τελειώνει. Δεν υπάρχει μία λέξη για να τον περιγράψει». Το ίδιο και για εκείνον.
ArtLife One Year Performance 1983-1984. Photo Tehching Hsieh and Linda Montano. © Tehching Hsieh, Linda Montano
«Η Linda είναι ο πιο ειλικρινής άνθρωπος που έχω γνωρίσει. Νιώθω άνετα να μοιραστώ την προσωπικότητά μου μαζί της. Και αυτό είναι αρκετό. Οι καβγάδες δεν ήταν κάτι αρνητικό. Όποιο ζευγάρι κι αν δέσεις έτσι, σίγουρα θα τσακωθεί».
Λίγο πριν λύσουν τους κόμπους, κάτι άρχισε να αλλάζει μέσα τους. «Ογδόντα μέρες πριν την ολοκλήρωση, αρχίσαμε να συμπεριφερόμαστε σαν… άνθρωποι. Όταν το σώμα δεν αγγίζεται, το μυαλό ωθείται στο αστρικό επίπεδο», έλεγε η Montano. Τα δύο σώματα, ήταν πια ενωμένα και χωρίς σκοινί.
Η Montano γεννήθηκε το 1942 σε μια βαθιά καθολική οικογένεια στη βόρεια Νέα Υόρκη και έψαχνε να βρει τη δική της «πνευματική έξαρση». Η σχέση της με τη θρησκεία, ήταν κάπως πολύπλοκη. «Αν είχα μεγαλώσει σε μια κουλτούρα που ο τελετουργικός βίος ταυτιζόταν με τη μητριαρχία, θα ήμουν διαφορετική. Δε θα χρειαζόταν να γίνω περφόρμερ».
Χρησιμοποιούσε το σώμα της ως σύμβολο και πριν γνωρίσει τον Hsieh. To 1973, δέθηκε χειροπόδαρα με έναν άντρα για τρεις ημέρες και την επόμενη χρονιά, πέρασε 72 ώρες με δεμένα μάτια, βλέποντας μέσα από τα όρια της ανθρώπινης αντίληψης.
Ήταν γραφτό να βρεθούν. «Το έργο δεν τελειώνει όταν λύνουμε το σχοινί», είχε πει ο Hsieh. «Μιλάμε ακόμη ο ένας στον άλλον ψυχολογικά. Όταν πεθάνουμε, τελειώνει. Μέχρι τότε, είμαστε όλοι δεμένοι».
Η Montano συνεχίζει να δημιουργεί και να διδάσκει, ενώ ο Hsieh κρέμασε παπούτσια, πιστεύοντας ότι είχε πετύχει τους δημιουργικούς του στόχους. Άφησαν μια κληρονομιά, από τον δρόμο για το δρόμο, σε ένα χώρο που σπάνια έβλεπε πίσω από τα φώτα.
Το Rope Piece δεν είναι απλώς μια performance, αλλά και μια υπενθύμιση. Τα αόρατα δεσμά είναι εκεί, κι εμείς, σιωπηλοί δεσμώτες.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.