ΚΟΣΜΟΣ

Οι τελευταίοι ανθρακωρύχοι της Νορβηγίας

Μέσα στο άγριο τοπίο του ευρωπαϊκού Βορρά, το Λόνγκγεαρμπγεν δε θα υπήρχε χωρίς τον άνθρακα. Με την επικείμενη απενεργοποίηση και του τελευταίου ορυχείου, οι εργάτες αγνοούν το μέλλον τους.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: © AP PHOTO/DANIEL COLE

Πρόκειται για τη βορειότερη πόλη του κόσμου με πάνω από 1.000 μόνιμους κατοίκους και το γεγονός ότι στο DNA της περιλαμβάνεται η εξόρυξη άνθρακα φαίνεται πρώτα-πρώτα από το όνομά της: το Λόνγκγεαρμπγεν της Νορβηγίας βαφτίστηκε έτσι από τον John Munro Longyear, έναν Αμερικανό άντρα που ανακάλυψε τα πλούσια εδάφη της πίσω στο 1906, κάνοντας εξόρυξη για μια δεκαετία και ιδρύοντας έπειτα την Arctic Coal Company για τη συστηματική εκμετάλλευση της περιοχής, η οποία συνεχίστηκε με ρυθμούς υψηλής παραγωγικότητας για δεκαετίες.

Αλλά πλέον, κανείς δεν επιδοκιμάζει την εξόρυξη ορυκτών λόγω υψηλών ρύπων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση κόβει σταδιακά τον δεσμό με τον άνθρακα και έτσι για το Λόνγκγεαρμπγεν έρχεται αναπόφευκτα ένα τέλος εποχής:

Από τα επτά ορυχεία της περιοχής που κάποτε έφερναν άφθονο πλούτο στους κατοίκους, το ένα μόνο παραμένει σε λειτουργία, να ατμίζει μέσα στο εκτυφλωτικά λευκό τοπίο των Άλπεων, βγάζοντας περίπου 30.000 τόνου άνθρακα τον χρόνο για την παραγωγή ενέργειας και επιπλέον 80.000 τόνους που τροφοδοτούνται στη βιομηχανία της Ευρώπης. Το Gruve 7.

Οι ανθρακωρύχοι ξαναγεμίζουν τα μηχανήματα με λάδι μέσα στο ανθρακωρυχείο Gruve 7. © AP Photo/Daniel Cole
Το Gruve 7 είναι το μόνο ορυχείο που έχει παραμείνει σε λειτουργία στην περιοχή. © AP Photo/Daniel Cole

Και για αυτή τη μονάδα ο χρόνος μετράει αντίστροφα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι αυξημένες ανάγκες για ενέργεια προσέφεραν μια μικρή παράταση, αλλά η απόφαση είναι πως το κοντινό εργοστάσιο Longyear Energiverk, όπου γίνεται η καύση του υλικού, πρόκειται να κλείσει μέχρι το 2025.

Σε πρώτη φάση θα μετατραπεί για να λειτουργεί με ντίζελ και έπειτα θα αντικατασταθεί από μονάδα παραγωγής ενέργειας με ανανεώσιμες πηγές. Στο ενδιάμεσο, οι εργάτες με τα μουτζουρωμένα πρόσωπα συνεχίζουν καθημερινά τον κοπιώδη αγώνα τους μέσα στα τούνελ, μετρώντας αντίστροφα.

«Πρέπει να σκεφτούμε τι θα κάνουμε μετά», μεταφέρει στο πρακτορείο Associated Press ο Strand, ένας βετεράνος ανθρακωρύχος με 19 χρόνια ιστορίας – μια ζωή μέσα στα τούνελ «Αλήθεια είναι ότι ο άνθρακας μολύνει, αλλά θα έπρεπε να είχε βρεθεί πρώτα μια λύση πριν μας κλείσουν».

Άτομα σαν εκείνον μπορούν να απαριθμήσουν τη σκληράδα του επαγγέλματος, καλύτερα από κάθε ανάλυση: οι πολύωρες διαδρομές στα έγκατα των βουνών, με ιδρώτα και απότομη μεταβολή της θερμοκρασίας μετά στο πολικό ψύχος, το κουβάλημα, τα αναπνευστικά προβλήματα, τα εργατικά ατυχήματα.

Χωρίς την εξόρυξη άνθρακα δε θα είχε δημιουργηθεί αυτή η πόλη, που αποτελεί τη βορειότερη του κόσμου με 1.000 κατοίκους. © AP Photo/Daniel Cole
Οι τάρανδοι ξεκουράζονται δίπλα από το ορυχείο. Γενικά, άγρια ζώα (μεταξύ αυτών και αρκούδες) είναι συχνό θέαμα στο Λόνγκγεαρμπγεν. © AP Photo/Daniel Cole
Πρόκειται για μια δεμένη ομάδα εργαζομένων, αφού σε καθημερινή βάση ο ένας στηρίζει στον άλλον τη ζωή του. © AP Photo/Daniel Cole

Ένα μνημείο με τεράστιους σταυρούς στις πλαγιές του Λόνγκγεαρμπγεν διαρκεί σαν μόνιμη υπενθύμιση: 124 ανθρακωρύχοι έχουν πεθάνει από το 1916. Η πόλη και ιδίως οι εργάτες, τους τιμούν τακτικά με ένα κεράκι, θυμίζοντας στον εαυτό τους πόσο λεπτή είναι η γραμμή μεταξύ ζωής και θανάτου.

«Είμαστε μια πραγματικά δεμένη ομάδα στο ορυχείο, γιατί δε γίνεται αλλιώς: ο ένας εμπιστεύεται στον άλλον τη ζωή του καθημερινά», υπογράμμισε ένας άλλος ανθρακωρύχος της περιοχής, ο Bent Jakobsen.

Μέσα στην ομάδα βρίσκονται άτομα από 18 ετών έως και μεσήλικες που μοιάζουν με υπερήλικες. Όλοι συμφωνούν πως το τοπίο αλλάζει με επικίνδυνο ρυθμό (η αρκτική ζώνη, όπως έχει αποδειχθεί, παρουσιάζει πολλαπλάσια υπερθέρμανση), ότι ο άνθρακας είναι απόλυτα επιβαρυντικός πρωτίστως για τους ίδιους, ότι οι καιροί αλλάζουν και πρέπει να προσαρμοστούν.

Αλλά την ίδια στιγμή γνωρίζουν και ότι ποσοστιαία το ορυχείο του Λόνγκγεαρμπγεν έχει πολύ μικρό αποτύπωμα μπροστά στα ορυχεία της Κίνας ή της Ρωσίας που θα παραμείνουν σε λειτουργία, οπότε ποιο το νόημα;

Σταυροί σηματοδοτούν τάφους στο νεκροταφείο στο Λόνγκγεαρμπγεν της Νορβηγίας, με θύματα ανθρακωρύχους από το 1916. © AP Photo/Daniel Cole
Οι ανθρακωρύχοι ξεκουράζονται κατά τη διάρκεια της βάρδιάς του. Για τη λειτουργία του ορυχείου, αρκούν δύο βάρδιες. © AP Photo/Daniel Cole
Είναι οι πλέον ειδικοί για να μιλήσουν σχετικά με το πόσο ανθυγιεινός είναι ο άνθρακας, αφού από νωρίς απέκτησαν αναπνευστικά προβλήματα. © AP Photo/Daniel Cole
Η φράση «Καλά Χριστούγεννα» είναι γραμμένη στα νορβηγικά στον τοίχο μέσα στο ανθρακωρυχείο. © AP Photo/Daniel Cole