Πώς μπορούμε όλοι να απολαμβάνουμε καλό σεξ
Το διφασικό μοντέλο ελέγχου, η σημασία του μέτρου και ο προσδιορισμός της σεξουαλικής ευημερίας, όπως τα αποκαλύπτει η διάσημη Αμερικανίδα sex educator Emily Nagoski.
- 20 ΑΥΓ 2023
Στην πραγματικότητα ό,τι έχουμε διδαχθεί για τη σεξουαλικότητα τις δυο πρώτες δεκαετίες της ζωής μας είναι λάθος. Δεν το λέω εγώ. Το λέει η Emily Nagoski, sex educator και ερευνήτρια της σεξουαλικής ευημερίας των γυναικών, των υγιών σχέσεων και της πρόληψης της σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης, στο Big Think.
Όπως εξηγεί «πολλοί μεγαλώσαμε με αυτό που αποκαλώ ως προστακτική επιθυμία. Ότι έχουμε την υποχρέωση να βιώσουμε αυθόρμητη σπινθηροβόλο επιθυμία για τον/την σύντροφο μας και για να διατηρούμε αυτού του τύπου την επιθυμία για εκείνον/εκείνην όλη την ώρα. Για αυτό και έχουν προκύψει πολλές συμβουλές ως προς το πώς να κρατάμε τη “σπίθα” ζωντανή».
Αυτό ως εισαγωγή, διότι στη συνέχεια προχωρά σε ένα αφορισμό: «Αυτό που έχω να πω είναι χ… τη σπίθα. Ζητούμενο είναι η βραδείας καύσης χόβολη και δη όταν μιλάμε για μακροχρόνια σχέση, με τους συντρόφους να έχουν κοινό λεξιλόγιο ως προς το πώς θα ρίξουν ξύλα στη φωτιά, τις στιγμές που είναι έτοιμοι».
Τι σημαίνουν όμως, όλα αυτά.
Έχεις καταλάβει λάθος τη σεξουαλική επιθυμία
© Pawel Szvmanski / Unsplash
Συχνά η σεξουαλική επιθυμία εκλαμβάνεται ως μια σπινθηροβόλος δύναμη που χτυπά τους ανθρώπους αυθόρμητα, όπως όταν βλέπουν κάποιον που βρίσκουν ελκυστικό. Αυτό όμως, είναι μόνο ένα είδος. Όπως λέει η Nagoski «υπάρχει επίσης, και η ανταποκρινόμενη επιθυμία». Είναι αυτή που νιώθουμε ως αντίδραση σε σεξουαλικά ερεθίσματα, όπως το άγγιγμα και η σωματική εγγύτητα.
«Η καλύτερη κατανόηση της ανταποκρινόμενης επιθυμίας μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ποιότητας των μακροχρόνιων σχέσεων. Ιδιαίτερα, μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι δε χρειάζεται να αισθάνονται συνεχή πίεση για να κρατήσουν τη σεξουαλική σπίθα ζωντανή μόνο μέσω της αυθόρμητης επιθυμίας. Πολλοί πιστεύουν πως η αυθόρμητη επιθυμία είναι να περπατάς στο δρόμο και να κάνεις μια τυχαία σεξουαλική σκέψη ή βλέπεις έναν άνθρωπο που τον θεωρείς σέξι και… αυτό ήταν: θες να κάνεις σεξ» αναφέρει η sex educator.
Για να συνεχίσει: «Οπωσδήποτε αυτός είναι ένας από τους φυσιολογικούς υγιείς τρόπους για να βιώσεις σεξουαλική επιθυμία, αυθόρμητη σεξουαλική επιθυμία. Αναδύεται από την προσμονή για ευχαρίστηση. Υπάρχει όμως, και η ανταποκρινόμενη επιθυμία. Αντί να εμφανίζεται η επιθυμία ως φωτεινό λαμπάκι, προκύπτει ως ανταπόκριση στην ευχαρίστηση. Αυτή η πληροφορία, από μόνη της, μπορεί να επιλύσει τα σεξουαλικά προβλήματα των ανθρώπων, καθώς συνειδητοποιούν πως δεν έχουν πρόβλημα με την επιθυμία τους. Απλά έχουν ανταποκρινόμενη επιθυμία».
Τι πρέπει να κατανοήσουμε λοιπόν; «Το θέμα δεν είναι να καταλάβουμε πού βρίσκεται η ευχαρίστηση, αλλά να βρούμε το δρόμο προς αυτήν».
Πώς βρίσκεις τον δρόμο προς την ευχαρίστηση
Vidar Nordli-Mathisen/Unsplash
Όπως λέει η Αμερικανίδα sex educator, η ιστορία της επιστήμης της θεραπείας του σεξ έχει τρεις μεγάλες φάσεις: η πρώτη έχει ως βάση τη δουλειά των Masters και Johnson (1966). Είναι οι εμπνευστές του θεμελιώδους -για τη σεξουαλική θεραπεία- Μοντέλου Σεξουαλικής Ανταπόκρισης Τεσσάρων Φάσεων. Αφορά την ερωτική διέγερση, το σταθερό επίπεδο, τον οργασμό και το δυσίατο.
«Ξέρετε τι λείπει; Η επιθυμία», λέει η Nagoski. Το ‘70 εμφανίστηκε η Hellen Singer Kaplan για να παρατηρήσει την απουσία της επιθυμίας από το μοντέλο που χρησιμοποιείτο, για τις θεραπείες της σεξουαλικότητας. Δημιούργησε το δικό της μοντέλο, που είχε τρεις φάσεις: την επιθυμία, την ερωτική διέγερση και τον οργασμό. «Ήταν επαναστατική η προσθήκη της επιθυμίας, προκειμένου να αναπτυχθούν παρεμβάσεις με στόχο το πότε και το πόσο οι άνθρωποι θέλουν το σεξ».
Στα τέλη του ‘90 οι Eric Janssen και John Bancroft από το Kinsey Institute είχαν την τρελή ιδέα που ανέφερε ότι το σεξ, όπως όλα, ξεκινάει από το μυαλό. Έτσι προέκυψε το διφασικό μοντέλο. Περιλάμβανε το σύστημα σεξουαλικής διέγερσης και το σεξουαλικά ανασταλτικό σύστημα.
«Το σεξ είναι μακράν εγκεφαλική διαδικασία, από ό,τι είναι των γεννητικών οργάνων. Αυτά μπορούν να είναι διασκεδαστικά. Το μυαλό όμως, είναι ουσιώδες. Δεν μπορείς να κάνεις σεξ χωρίς τον εγκέφαλο» αναφέρει η sex educator πριν συνεχίσει: «Οπότε, το σύστημα σεξουαλικής διέγερσης είναι το γκάζι, ο επιταχυντής. Αυτό που παρατηρεί όλες τις πληροφορίες που υπάρχουν στο περιβάλλον και είναι σχετικές με το σεξ. Όσα βλέπουμε, όσα ακούμε, μυρίζουμε, αγγίζουμε και γευόμαστε, όλες τις αισθήσεις που έχουμε στο σώμα μας και ό,τι σκεφτόμαστε, πιστεύουμε ή φανταζόμαστε».
Τι ενεργοποιεί τον επιταχυντή
© cottonbro studio/Pexels
«Η εικόνα του συντρόφου τους, η μυρωδιά του, η ανάγνωση ενός σεξουαλικού βιβλίου, το να παρακολουθούμε στην τηλεόραση μια σκηνή σεξ ή να μιλάμε για το σεξ. Όλα αυτά στέλνουν το μήνυμα όσων γνωρίζουμε. Λειτουργεί διαρκώς υποσυνείδητα. Την ίδια ώρα, τα φρένα μας -το σεξουαλικά ανασταλτικό σύστημα- παρατηρεί όλους τους καλούς λόγους που δεν πρέπει να έχουμε σεξουαλική διέγερση εκείνη τη στιγμή – που βλέπουμε τον/την σύντροφο, τον/την μυρίζουμε, διαβάζουμε ένα σεξουαλικό βιβλίο, βλέπουμε μια σεξουαλική σκηνή στην τηλεόραση ή μιλάμε για το σεξ» λέει χαρακτηριστικά η Emily Nagoski.
Έχει φανεί πως όταν οι άνθρωποι παλεύουν με του όποιου τύπου σεξουαλικής ανταπόκρισης (ευχαρίστηση, επιθυμία, διέγερση, οργασμό), δε συμβαίνει γιατί υπάρχει ανεπαρκής ενεργοποίηση του επιταχυντή. «Είναι γιατί υπάρχει μεγάλη ενεργοποίηση των φρένων». Πολλοί από τους λόγους δεν έχουν να κάνουν με αυτό καθαυτό το σεξ. Αφορούν το στρες, την εικόνα που έχουμε για το σώμα μας, ένα τραύμα ή θέματα που υπάρχουν στη σχέση μας.
Ως εκ τούτου, η διαδικασία που μας οδηγεί στη διέγερση είναι διττή. Σχετίζεται με το πώς ανάβουμε τα on και πώς σβήνουμε τα off. «Το διφασικό μοντέλο ελέγχου ακούγεται σαν να λέμε “ακούμπα με εδώ, μην με ακουμπάς εκεί”. Δυστυχώς, αυτός δεν είναι ο τρόπος με τον οποίον λειτουργεί η ευχαρίστηση».
Η αντίληψη της αίσθησης του σώματος μας ως απολαυστικού ή όχι, εξαρτάται από το γενικό πλαίσιο στο οποίο το βιώνουμε. Δηλαδή, των εξωτερικών συνθηκών (είναι η πόρτα κλειδωμένη ή θα μάς διακόψει κάποιος; Τι εσώρουχα φοράμε;) και της εσωτερικής μας κατάστασης (είμαι αγχωμένος/αγχωμένη; Νιώθω κατάθλιψη; Μοναξιά; Πνίγω την οργή μου;).
Μπορούν να υπάρξουν διάφορα είδη διεγερτικών που υπό μια συνθήκη τα νιώθουμε ως υπέροχα και υπό άλλη μας κάνει να θέλουμε να χτυπήσουμε τον άλλον. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γαργαλητό. Αν περνάς ήδη καλά, φλερτάρεις, διασκεδάζεις και νιώθεις σεξουαλική διέγερση και κάποιος σε γαργαλήσει, το πιθανότερο είναι να το χαρείς και να το εκλάβεις ως ένα ακόμα βήμα που οδηγεί σε άλλα πράγματα.
Αν όμως, είσαι εν μέσω τσακωμού και σε γαργαλήσουν, θα νιώσεις μεγάλο εκνευρισμό. Η αίσθηση ωστόσο, είναι η ίδια. Και στην προσφέρει ο ίδιος άνθρωπος. Το συναισθηματικό πλαίσιο όμως, η πραγματική ενεργοποίηση στον εγκέφαλο σου, είναι διαφορετική. Έτσι, μεταφράζει την αίσθηση με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο.
Για τα ζευγάρια που έχουν καταφέρει να διατηρούν για χρόνια έναν ισχυρό σεξουαλικό δεσμό, η εξπέρ λέει πως «συνήθως δεν είναι τα ζευγάρια που δεν μπορούν να περιμένουν για να αρχίσουν να φιλιούνται παθιασμένα. Είναι αυτά που ξέρουν πώς να δημιουργούν μαζί το πλαίσιο, το οποίο επιτρέπει στον εγκέφαλο του κάθε ενός εκ των δυο μελών να έχει πρόσβαση στην ευχαρίστηση».
Ποιος είσαι, ως σεξουαλικός άνθρωπος
© Pexels
Η συνηθέστερη αντίδραση όσων μαθαίνουν για το διφασικό μοντέλο ελέγχου, ειδικά σε συνδυασμό με την ανταποκρινόμενη επιθυμία είναι «γιατί κανείς δεν μου τα είχε πει νωρίτερα όλα αυτά;». Η Nagoski λέει πως «είναι μια αίσθηση ελευθερίας να ξέρεις ότι ήδη είσαι φυσιολογικός, δεν πάει κάτι λάθος, δεν είσαι “προβληματικός”. Απλά, χρειάζεσαι να δουλέψεις στη δημιουργία του πλαισίου που επιτρέπει στο δικό σου -ιδιαίτερο- μυαλό να είναι έτοιμο να ανταποκριθεί».
Και συνεχίζει: «Η νοοτροπία του να φτάσεις στο σημείο να καταλάβεις ποιος είσαι ως σεξουαλικός άνθρωπος και πώς έγινες αυτός ο άνθρωπος, είναι να στρέψεις το βλέμμα στις δικές σου εσωτερικές εμπειρίες, με ευγένεια και συμπόνια. Αν θες να κατανοήσεις τον εαυτό σου, υπάρχουν βιβλία για να διαβάσεις και ασκήσεις για να κάνεις. Μπορείς να μιλήσεις σε θεραπευτή. Δυστυχώς, στην περίπτωση που θες να ερευνήσεις αυτές τις ιδέες με έναν/μία σύντροφο, σημαίνει πως πρέπει να μιλήσεις με αυτόν για το σεξ».
Πώς ακριβώς γίνεται αυτό; «Υπάρχουν πολλοί που νιώθουν ότι το να κάνουν σεξ με τον/τη σύντροφο τους είναι πολύ πιο εύκολο από το να μιλήσουν για αυτό μαζί του. Αν έχω να δώσω κάποια tips για το πώς μπορείτε να το κάνετε αυτό, είναι να γίνει κατανοητό πως ανήκετε ο ένας στον άλλον, με έναν σεξουαλικό τρόπο. Για αυτό και ενδιαφέρεστε να εξερευνήσετε τους τρόπους που μπορείτε να εμβαθύνετε την ερωτική σας σύνδεση. Στόχος δεν είναι η κριτική, αλλά να περάσετε καλύτερα».
Τελικά, τι πιστεύει η sex educator ότι είναι το πιο σημαντικό; «Αν θέλω να θυμάστε όλοι κάτι, είναι πως η ευχαρίστηση είναι το μέτρο. Όχι το πόσο συχνά κάνετε σεξ ή με ποιον το κάνετε ή πού το κάνετε ή σε ποια στάση ή ο αριθμός των οργασμών σας. Η ουσία είναι στο αν σας αρέσει ή όχι το σεξ που κάνετε. Όταν όσοι εμπλέκονται είναι ευχαριστημένοι που βρίσκονται εκεί, πως μπορούν να φύγουν χωρίς ανεπιθύμητες συνέπειες και τους αρέσει το σεξ που κάνουν, σημαίνει πως το κάνετε σωστά».
Πού πρέπει λοιπόν να δίνουμε βάση; «Όταν βάλετε την ευχαρίστηση στο επίκεντρο του προσδιορισμού της σεξουαλικής ευημερίας, όλα τα υπόλοιπα κομμάτια, όλες οι ανησυχίες που μπορεί να έχετε (περί οργασμού ή επιθυμίας), θα μπουν στη σωστή τους θέση».
