Τι είναι η θεωρία του χάους και πώς επηρεάζει τις ζωές μας
H κατανόηση του μας βοηθά ώστε να προβλέψουμε καλύτερα το μέλλον και να οργανώσουμε όσο καλύτερα μπορούμε την καθημερινότητά μας.
- 7 ΟΚΤ 2021
Υπάρχουν πάρα πολλές συνθήκες στην καθημερινή μας ζωή που τις χαρακτηρίζουμε ως χαώδεις ή απλώς αναφωνούμε «τι χάος είναι αυτό;». Για παράδειγμα, η κίνηση στον Πειραιά, το παρκάρισμα στην Κυψέλη, το δωμάτιο μου αυτή τη στιγμή ή το desktop του συναδέλφου δίπλα μου.
Υπάρχει όμως και ένα βαθύτερο νόημα που αποδίδουμε στο χάος. Τουλάχιστον όταν το συνδυάσουμε με τις φυσικές και περιβαλλοντολογικές επιστήμες. Για παράδειγμα, όταν αναφερόμαστε στις καιρικές συνθήκες και το πώς αυτές είναι αδύνατο να προβλεφθούν για ένα χρονικό διάστημα στο μέλλον και μετά.
Οι επιστήμονες ορίζουν το χάος ως τις ενισχυμένες επιδράσεις που μπορεί να έχουν πάρα πολύ μικρές αλλαγές στην παρούσα στιγμή και οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε μία αδυναμία πρόβλεψης μακροπρόθεσμα.
Σκεφτείτε το εξής παράδειγμα που αφορά δύο παρόμοιες ιστορίες. Στην πρώτη εκδοχή, δύο άνθρωποι πέφτουν ο ένας πάνω στον άλλο στο ηλεκτρικό. Στη δεύτερη εκδοχή, το τρένο καθυστερεί 10 δευτερόλεπτα και αυτή η συνάντηση δε συμβαίνει ποτέ. Από εκείνη τη στιγμή και μετά έχουμε δύο ιστορίες που μπορεί να αποδειχτούν τελείως διαφορετικές.
Άλλο χάος και άλλο τυχαιότητα
Ας σκεφτούμε ποια είναι η διαφορά μεταξύ των χαρτιών και του καιρού. Δεν μπορείς σίγουρα να προβλέψεις ποια θα είναι το επόμενο φύλλο. Έκτος αν η τράπουλα είναι σημαδεμένη βέβαια. Τον αυριανό καιρό από την άλλη, ένας μετεωρολόγος μπορεί να τον προβλέψει. Συνήθως μάλιστα πέφτει και μέσα. Εκεί που δεν θα πέσει σίγουρα μέσα είναι στην πρόβλεψη του καιρού για την ίδια μέρα, έναν χρόνο μετά από σήμερα.
Γιατί μας νοιάζει η θεωρία του χάους;
Ο Νεύτωνας είχε τη θεώρηση ότι η φυσική είναι μία σειρά κανόνων που σχηματίζουν το σύμπαν. Κανόνων που αν εφαρμοστούν τότε απαραίτητα θα οδηγήσουν σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Η θεωρία του χάους από την άλλη μπορεί να αποδείξει κάτι πολύ διαφορετικό. Ακόμα και οι πιο αυστηροί κανόνες μπορούν για διάφορους λόγους να οδηγήσουν σε μη προβλέψιμα αποτελέσματα.
Η ίδια η συνειδητοποίηση αυτής της θεώρησης έχει πρακτικές εφαρμογές ακόμη και στην απόφαση του ποια πράγματα μπορούμε να τα προβλέψουμε και ποια όχι. Το χάος για παράδειγμα είναι ο λόγος που κανείς ειδικός δεν μπορεί να ξέρει τις καιρικές συνθήκες σε δύο βδομάδες από σήμερα.
Από την άλλη, άλλου τύπου προβλέψεις είναι ακόμα πιθανές. Γνωρίζουμε τι καιρό θα έχει αύριο και γνωρίζουμε περίπου τι καιρό θα έχει του χρόνου τέτοιον καιρό. Το ίδιο συμβαίνει και για τις δυσάρεστες προβλέψεις μας ως προς την κλιματική κρίση. Και εκεί τα πράγματα σίγουρα δεν είναι καλά.
