Τι είναι το phubbing και τι επίδραση έχει στις ανθρώπινες σχέσεις;

Βρίσκεσαι σε ένα μπαρ με την παρέα σου και αρκετά μέλη αυτής δεν πολυπροσέχουν τι λέτε, επειδή αντί να ακούν αυτόν που μιλάει, είναι απορροφημένοι στο κινητό τους. Η παραπάνω εικόνα σίγουρα σου φαίνεται γνώριμη και πριν προλάβεις να εκνευριστείς, καλό θα είναι να αναρωτηθείς, μήπως έχεις προχωρήσει κι εσύ σε μια τέτοια συμπεριφορά.

Μια συμπεριφορά που είναι τόσο διαδεδομένη τα τελευταία χρόνια, που έχει πλέον και τον δικό της ορισμό. Λέγεται phubbing και ήρθε η ώρα να ασχοληθούμε σοβαρά μαζί της.

Τι είναι το phubbing

Το phubbing είναι ο όρος που εξηγεί την πράξη, του να μην είναι αφοσιωμένος κάποιος στον εκάστοτε συνομιλητή, σε ένα κοινωνικό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας το τηλέφωνό του, αντί να συναναστραφεί με το/τα άτομο/α απευθείας στην παρέα. Το φαινόμενο του phubbing είναι ένα φαινόμενο που όλοι βλέπουμε καθημερινά, εντός και εκτός σπιτιού, αλλά οι περισσότεροι δεν το αναγνωρίζουμε και δεν το αντιλαμβανόμαστε όταν το κάνουμε. Προέρχεται από την ένωση 2 λέξεων phone + snubbing.

Για να καταλάβεις και την ειρωνεία του πράγματος, μία συσκευή που σχεδιάστηκε για να φέρει τον κόσμο πιο κοντά, λειτουργεί πλέον σαν εμπόδιο στην ουσιαστική επικοινωνία. Προφανώς, δεν ευθύνεται το κινητό για αυτό, αλλά η λανθασμένη χρήση που γίνεται, με αποτέλεσμα το phubbing να έχει πλέον αντίκτυπο και στην ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων.

Το phubbing στην Ελλάδα

Πρόσφατα έγινε μια έρευνα στην Ελλάδα, σε 500 άντρες και γυναίκες ηλικίας 18-44 ετών, ενεργών χρηστών smartphones που χρησιμοποιούν εφαρμογές και αφιερώνουν χρόνο στο κινητό τους. Τα συμπεράσματα, τρομερά χρήσιμα και ταυτόχρονα τροφή για προβληματισμό.

Η έρευνα εξέτασε κοινό τόσο από την Αθήνα (ποσοστό: 80%) και τη Θεσσαλονίκη (ποσοστό 20%) ερευνώντας τον χρόνο που καταναλώνουμε στο κινητό, τους λόγους χρήσης του κινητού τηλεφώνου, τη συναισθηματική σχέση με το κινητό τηλέφωνο τους, τον ημερήσιο χρόνο που απασχολούνται με το κινητό, τη θέση του κινητού του όταν βρίσκονται εντός ή εκτός.

Το 96% του κοινού αντιλαμβάνεται την υπερβολική χρήση κινητού τηλεφώνου που γίνεται γύρω του, με το 50% να θεωρεί ότι ο χρόνος που αφιερώνεται στο κινητό είναι «πολύς», κάτι που αποτυπώνεται και στην πρόσθεση του 72% για μελλοντική μείωση της χρήσης. Το φαινόμενο του phubbing αποτελεί κομμάτι της καθημερινότητας του κοινού ενώ παράλληλα διερευνήθηκε και ο βαθμός αναγνώρισης της συμπεριφοράς ως θέμα από τους χρήστες.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ένα ποσοστό παραδέχεται ότι ασχολείται με το κινητό του κατά τη διάρκεια οικογενειακών και φιλικών στιγμών, ενώ παράλληλα διαπιστώνει πως και ο περίγυρός του κάνει αντίστοιχα πολλές φορές το ίδιο. Πιο συγκεκριμένα:
84% δήλωσε ότι ασχολείται με το κινητό όταν βρίσκεται με την παρέα του, ενώ το 78% όταν βρίσκεται με την οικογένειά του.
97% έχει παρατηρήσει άτομα της ίδιας ηλικίας να ασχολούνται με το κινητό τους, ενώ είναι με παρέα, ενώ το 90% όταν βρίσκεται με την οικογένειά τους.

Επιπλέον, αξίζει να σημειώσουμε τον πολύ χρόνο που αξιοποιείται το κινητό, κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, φτάνοντας σε διάρκεια 5 ωρών και 15 λεπτών που θεωρητικά περνάμε χρόνο με τους ανθρώπους μας και όχι για παράδειγμα στο γραφείο, όπου θα μπορούσαμε να το χρησιμοποιήσουμε περισσότερο. Τις καθημερινές ο μέσος χρόνος αυτός αγγίζει τα 4 ώρες και 22 λεπτά.

Οι αιτίες πίσω από το phubbing

Ο κύριος λόγος χρήσης του κινητού σε ποσοστό 81% απάντησε πως είναι ανάγκη να επικοινωνούν με τους δικούς τους ανθρώπους. Στις επόμενες θέσεις βρίσκονται οι απαντήσεις όπως:

Για να ενημερωθώ (54%)
Για ψυχαγωγία μέσα από τα Social Media (53%)
Για να τραβήξω φωτογραφίες/βίντεο (44%).

Ωστόσο, αξιοσημείωτο είναι ότι σύμφωνα με την έρευνα οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι όταν βρίσκονται στο πλαίσιο της οικογένειας αποσπώνται από τη σύνδεση με τους ανθρώπους τους για λόγους όπως η συνήθεια (59%), γιατί βαριούνται (47%), γιατί θέλουν να απαντήσουν σε κάποιο μήνυμα (35%). Για τους ίδιους ακριβώς λόγους αποσπούν την προσοχή τους από την παρέα, με μικρές αποκλίσεις στα παραπάνω ποσοστά.

Σημασία επίσης έχει και το γεγονός του πόσο κοντά έχουμε το κινητό. Νιώθουμε την ανάγκη να βρίσκεται συνεχώς εντός του οπτικού μας πεδίου, ακόμη και εντός σπιτιού. Πιο συγκεκριμένα, οι ερωτηθέντες με ποσοστό 94% έχουν το κινητό τους πάνω τους, στο χέρι τους ή κοντά τους όταν βρίσκονται εντός σπιτιού, ενώ το 82% του κοινού όταν βρίσκονται εκτός σπιτιού. Χαρακτηριστικό είναι ότι 9 στους 10 ερωτηθέντες έχουν σχέση εξάρτησης με το κινητό τους (87%), με 1 στους 3 να δηλώνει ότι δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό, ενώ 2 στους 3 δηλώνουν ότι προσπαθούν να μειώσουν τη χρήση του (60%).

Πώς επηρεάζει τις ζωές μας

Για να αντιληφθούμε τη σημαντικότητα του φαινομένου του phubbing και το πώς το αντιλαμβανόμαστε οι ίδιοι, οι ερωτώμενοι τείνουν να υποεκτιμούν τη συχνότητα που αυτό συμβαίνει, ενώ παράλληλα δεν το βρίσκουν ενοχλητικό σε σημαντικό βαθμό. Όταν κλήθηκαν να σχολιάσουν αυθόρμητα το πώς χαρακτηρίζουν αυτή τους τη συμπεριφορά, χρησιμοποίησαν περισσότερο ουδέτερους χαρακτηρισμούς, τονίζοντας κυρίως τον αναγκαστικό χαρακτήρα αυτής της κίνησης ή τονίζοντας ότι είναι κάτι το φυσιολογικό – συνηθισμένο.

Όταν όμως κλήθηκαν να λειτουργήσουν ως παρατηρητές, δήλωσαν ότι αντιλαμβάνονται το φαινόμενο σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό στο πλαίσιο παρέας και οικογένειας. Αναφέρουν ότι αυτό είναι κάτι που παρατηρούν να συμβαίνει πολύ συχνά, ενώ επιπλέον το χαρακτηρίζουν περισσότερο ενοχλητικό σε σχέση με τις περιπτώσεις που το κάνουν οι ίδιοι, είτε στις παρέες τους, είτε στην οικογένεια τους.

Τέλος, όταν κλήθηκαν, σε αυθόρμητο επίπεδο, να χαρακτηρίσουν τη συμπεριφορά των συνομήλικών τους, χρησιμοποίησαν κατά κύριο λόγο αρνητικούς χαρακτηρισμούς. Αυτό σημαίνει ότι είναι εύκολα αντιληπτή η υπερβολική χρήση κινητού, αλλά υπάρχει ακόμα δυσκολία να αποδώσουν «ευθύνη» στον εαυτό τους

Το φαινόμενο του phubbing γίνεται αντιληπτό όταν το δεχόμαστε και όχι όταν το κάνουμε οι ίδιοι. Με τον εαυτό μας συνηθίζεται να είμαστε πιο επιεικείς ενώ με τους γύρω μας πιο αυστηροί. Το φαινόμενο όμως υφίσταται, επηρεάζει τις ανθρώπινες σχέσεις της ζωής μας που έχουν αξία. Μπορεί η ηλεκτρονική επικοινωνία να αισθανόμαστε ότι μας κάνει πιο δημοφιλείς, πιο παραγωγικούς, πιο επικοινωνιακούς αλλά δεν αντικαθιστά με τίποτα την ανθρώπινη επικοινωνία, το ζωντανό γέλιο, το άγγιγμα, την αντιπαράθεση, το πείραγμα, το οποίο είναι μοναδικό, γιατί πολύ απλά είναι ανθρώπινο και πηγάζει μέσα από την ψυχή του καθ’ ενός μας.