Τι συνέβη τη χρονιά που δεν ήρθε ποτέ το καλοκαίρι
Το 1816 έχει περάσει στην ιστορία ως «το έτος χωρίς καλοκαίρι», το οποίο μάλιστα ενέπνευσε τη δημιουργία του Φρανκενστάιν της Mary Shelley.
- 27 ΙΟΥΝ 2025
Οι πιο δύσκολες εποχές της ανθρώπινης ιστορίας έχουν αποτελέσει διαχρονικά έμπνευση για τη δημιουργία σπουδαίων έργων τέχνης. Ένα χαρακτηριστικό και σχεδόν μυθικό παράδειγμα είναι το έτος 1816, γνωστό ως «το έτος χωρίς καλοκαίρι».
Ήταν μία περίοδος ακραίων καιρικών φαινομένων με ασυνήθιστο ψύχος, χωρίς ήλιο και σκοτεινό ουρανό, λόγω μιας ηφαιστειακής έκρηξης στην άλλη άκρη του κόσμου. Ήταν επίσης η χρονιά που γεννήθηκε ένα από τα σημαντικότερα έργα της γοτθικής λογοτεχνίας: ο Φρανκενστάιν της Mary Shelley.
Η έκρηξη σημειώθηκε τον Απρίλιο του 1815 στο ηφαίστειο Ταμπόρα, στην Ινδονησία, σκοτώνοντας 70 ανθρώπους. Ήταν μια από τις ισχυρότερες ηφαιστειακές εκρήξεις στην καταγεγραμμένη ιστορία, η οποία εκτόξευσε τεράστιες ποσότητες στάχτης, σκόνης και διοξειδίου του θείου στην ατμόσφαιρα. Τα αερολύματα παρέμειναν για μεγάλο χρονικό διάστημα -τους επόμενους έξι μήνες μέχρι τα επόμενα τρία χρόνια- στην τροπόσφαιρα, μειώνοντας τη θερμοκρασία σε παγκόσμιο επίπεδο και προκαλώντας έντονες καιρικές ανωμαλίες.
Η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική βίωσαν ένα ασυνήθιστα κρύο και υγρό καλοκαίρι. Στη Νέα Αγγλία, καταγράφηκαν παγετοί μέσα στον Ιούνιο, ενώ στην Ευρώπη οι ασταμάτητες βροχές προκάλεσαν καταστροφές στη γεωργία, λιμούς και πολιτικές αναταραχές. Ορισμένοι ιστορικοί πιστεύουν ότι οι καιρικές συνθήκες εκείνης της χρονιάς έπαιξαν ρόλο ακόμη και στην ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό τη 18η Ιουνίου του 1815.
Ουσιαστικά αυτό που συνέβη με την έκρηξη του όρους Ταμπόρα ήταν να έρθει ο ηφαιστειακός χειμώνας μέσα στο καλοκαίρι του 1816, με τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία να μειώνεται κατά 0,4-0,7 °C, καθώς και να υπάρχει έλλειψη τροφής σε όλο το βόρειο ημισφαίριο.
Μέσα σε αυτό το ζοφερό σκηνικό, η 18χρονη τότε Mary Godwin, όπως ήταν το πραγματικό της επώνυμο, σύντροφος του ποιητή Percy Bysshe Shelley, ταξίδεψε στη Λίμνη της Γενεύης. Μαζί με τον Λόρδο Byron και άλλους φίλους, διέμειναν σε ένα σπίτι στο Κλερόν. Βασικά, ζούσαν σαν έγκλειστοι λόγω των συνεχών και έντονων καταιγίδων.
Ένα βράδυ, ο Byron πρότεινε σε όλους να γράψουν μια ιστορία φρίκης. Από αυτή την πρόταση γεννήθηκε ένα λογοτεχνικό αριστούργημα. Η Mary Shelley, εμπνευσμένη από τα σκοτεινά τοπία και τις ανησυχίες της εποχής για την επιστήμη και την ανθρώπινη φύση, έγραψε το Φρανκενστάιν ή ο Σύγχρονος Προμηθέας. Όπως είχε σημειώσει η ίδια στην εισαγωγή του βιβλίου, «ένα υγρό, άσχημο καλοκαίρι και μια αδιάκοπη βροχή μάς κρατούσαν για μέρες περιορισμένους στο σπίτι».
Το αποτέλεσμα ήταν ένα από τα πιο επιδραστικά μυθιστορήματα όλων των εποχών. Δημοσιευμένο το 1818, έθεσε τις βάσεις για την επιστημονική φαντασία, δημιούργησε έναν πολιτισμικό θρύλο και άνοιξε νέους δρόμους στη λογοτεχνία του τρόμου.
Ίσως, τελικά, να ισχύει ότι μέσα από το σκοτάδι -κυριολεκτικά και μεταφορικά- γεννιούνται τα πιο φωτεινά έργα.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.
