Το κονκλάβιο ξεκινά: Ποια είναι τα φαβορί για να διαδεχθούν τον Πάπα Φραγκίσκο

Η μέρα που όλοι περιμέναμε έφτασε. Καλά όχι όλοι, αλλά ήθελα να δώσω έναν κάπως πιο δραματικό τόνο στο κείμενο. Συνεχίζω…

Το κονκλάβιο ξεκινά σήμερα (7/5) το απόγευμα, με τους 133 καρδιναλίους που έχουν δικαίωμα ψήφου να κλείνονται στην Καπέλα Σιξτίνα, προκειμένου να εκλέξουν τον νέο Πάπα. Και οφείλουμε να παραδεχτούμε πως ακόμα και για όσους δεν πιστεύουν, η διαδικασία αυτή έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Άλλωστε, ο Πάπας, ας μην κρυβόμαστε, παίζει και πολιτικό εκτός από θρησκευτικό ρόλο.

Και η ίδια η διαδικασία όμως έχει ίντριγκα, γεγονός που κεντρίζει την περιέργεια, ακόμα και των πιο αδιάφορων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πώς από την ημέρα που πέθανε ο Πάπας Φραγκίσκος, τα στοιχήματα δίνουν και παίρνουν για τον διάδοχό του.

Οι εικασίες και τα στοιχήματα βέβαια, σχετικά με το ποιος θα είναι ο επόμενος Πάπας αποδεικνύονται συχνά ανακριβείς. Πριν από την εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου το 2013, πολλοί bookmakers δεν τον είχαν καν υπολογίσει μεταξύ των επικρατέστερων υποψηφίων.

Αυτή τη φορά, οι προβλέψεις περιπλέκονται ακόμη περισσότερο, επειδή ο Φραγκίσκος προέβη σε πολλούς διορισμούς σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια της θητείας του, κάνοντας πιο ποικιλόμορφο το Κολέγιο των Καρδιναλίων και καθιστώντας δυσκολότερες τις όποιες προβλέψεις.

Παρόλα αυτά, οι συζητήσεις για τους πιθανούς διαδόχους έχουν ξεκινήσει εδώ και καιρό πίσω από τα τείχη του Βατικανού, αλλά και πέρα από αυτά. Καθώς οι καρδινάλιοι άρχισαν να συναντώνται στη Ρώμη μετά την κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου, οι παπικοί παρατηρητές εξέταζαν λεπτομερώς τα αποσπάσματα των δηλώσεων που προέκυπταν από τις συζητήσεις τους, προσπαθώντας να διακρίνουν αν οι εκλέκτορες έτειναν προς έναν υποψήφιο που θα στηριζόταν στην ατζέντα του Φραγκίσκου ή σε κάποιον που θα αντιπροσώπευε την επιστροφή σε ένα πιο παραδοσιακό στυλ.

Σύμφωνα με τους New York Times, οι καρδινάλιοι Pietro Parolin από την Ιταλία και Luis Antonio Gokim Tagle από τις Φιλιππίνες ήταν οι πιο συχνά αναφερόμενοι υποψήφιοι για την αντικατάσταση του Πάπα Φραγκίσκου τις ημέρες πριν από το κονκλάβιο, το οποίο ξεκινά σήμερα, Τετάρτη. Αλλά τα κονκλάβια είναι συχνά απρόβλεπτα, και αυτό -με τόσους πολλούς νέους καρδιναλίους από τόσα πολλά μέρη που δε γνωρίζονται καλά μεταξύ τους- έχει ακόμη περισσότερες δυνατότητες να μάς εκπλήξει. Ένας μακρύς κατάλογος άλλων υποψηφίων έχει ήδη προκύψει.

Ας ρίξουμε όμως μια ματιά σε όσους θεωρεί επικρατέστερους υποψήφιους η εμβληματική εφημερίδα.

Pierbattista Pizzaballa

AP Photo/Andrew Medichini

Αν και ο 60χρονος Pierbattista Pizzaballa έγινε καρδινάλιος μόλις το 2023, η εμπειρία του στη Μέση Ανατολή, μια από τις πιο θερμές ζώνες συγκρούσεων στον κόσμο, τον βοήθησε να αναδειχθεί.

Τις ημέρες μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, ο καρδινάλιος Λατίνος πατριάρχης της Ιερουσαλήμ, προσφέρθηκε ως όμηρος με αντάλλαγμα την απελευθέρωση παιδιών που είχαν απαχθεί στη Γάζα. Η προσφορά αυτή, την οποία μετέδωσε το Vatican News, η ειδησεογραφική πύλη της Αγίας Έδρας, δεν έγινε δεκτή, αλλά παρόλα αυτά τράβηξε την προσοχή πάνω του.

Ως Ιταλός, ο καρδινάλιος Pizzaballa θα επανέφερε τον παπισμό υπό τον έλεγχο της χώρας που κυριαρχούσε σε αυτόν επί αιώνες, μετά από ένα κενό σχεδόν 50 ετών.

Όμως ο καρδινάλιος Pizzaballa θεωρείται αουτσάιντερ του Βατικανού, δεδομένου ότι έχει περάσει δεκαετίες στη Μέση Ανατολή αντί να οικοδομήσει συμμαχίες πιο κοντά στην πατρίδα του. Ορισμένοι καρδινάλιοι και άλλα μέλη της ιεραρχίας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ανησυχούν επίσης ότι ο καρδινάλιος Pizzaballa μπορεί να είναι πολύ νέος για τη θέση.

Ο σεβασμός του για τα παραδοσιακά στοιχεία της εκκλησιαστικής πρακτικής τον έχει κάνει αρεστό σε ορισμένους συντηρητικούς, αλλά οι θέσεις του σε πολλά θέματα που έχουν προκαλέσει διχασμό στην εκκλησία δεν είναι γνωστές.

Peter Turkson

AP Photo/Gregorio Borgia

Πριν από μερικά χρόνια, ο καρδινάλιος Peter Turkson από την Γκάνα πρωτοστατούσε σε πολλές λίστες για να γίνει ο επόμενος Πάπας.

Θεωρήθηκε φαβορί στο κονκλάβιο του 2013 που εξέλεξε τον Πάπα Φραγκίσκο και συνεργάστηκε στενά με τον εκλιπόντα Ποντίφικα σε σημαντικά θέματα. Όμως το άστρο του εξασθένησε μετά την αποδοχή της παραίτησής του από τον Φραγκίσκο από τη διοίκηση ενός σημαντικού εκκλησιαστικού αξιώματος.

Ο καρδινάλιος Turkson, 76 ετών σήμερα, εξακολουθεί να θεωρείται από τους πιο εξέχοντες Αφρικανούς καρδιναλίους που θα μπορούσαν να συνεχίσουν το όραμα του Φραγκίσκου για την κοινωνική δικαιοσύνη, την οικονομική ισότητα και το περιβάλλον. Αλλά τώρα του δίνονται πολύ λιγότερες πιθανότητες.

Σε μια αναμόρφωση της γραφειοκρατίας του Βατικανού το 2017, ο Φραγκίσκος τον κράτησε ως επικεφαλής του γραφείου για την Προώθηση της Ολοκληρωμένης Ανθρώπινης Ανάπτυξης, το οποίο έγινε ένα τμήμα ακόμα μεγαλύτερο και με περισσότερες αρμοδιότητες. Το γραφείο παρακολουθούσε θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης, μετανάστευσης και περιβάλλοντος που αποτελούσαν κλειδιά για την ατζέντα του Φραγκίσκου και έτσι θεωρήθηκε ως εξαιρετικά σημαντικό.

Ο καρδινάλιος Turkson εκπροσώπησε το Βατικανό στα υψηλότερα επίπεδα σε όλο τον κόσμο, μεταξύ άλλων και στα Ηνωμένα Έθνη. Μετά την παραίτησή του από το αξίωμα αυτό όμως, ορισμένοι παρατηρητές έκριναν αρνητικά τη διαχειριστική του ικανότητα.

Γεννημένος σε μια οικογένεια 10 παιδιών με μητέρα μεθοδίστρια και θείο μουσουλμάνο, λέει πως έμαθε τον διαθρησκειακό διάλογο στο σπίτι, ενώ συνέχισε τις σπουδές του σε στη Γκάνα και τη Νέα Υόρκη. Μιλάει έξι γλωσσες και ανέβηκε στην ιεραρχία, όταν έγινε αρχιεπίσκοπος υπό τον Ιωάννη Παύλο Β’.

Robert Francis Prevost

AP Photo/Riccardo De Luca

Δεν έχει υπάρξει ποτέ Πάπας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και οι περισσότεροι πιστεύουν πως θα ήταν απίθανο να εκλεγεί ένας Αμερικανός.

Ωστόσο, ένας Αμερικανός που ορισμένοι παρατηρητές του Βατικανού λένε ότι θα μπορούσε να συγκεντρώσει αρκετές ψήφους είναι ο καρδινάλιος Robert Francis Prevost, 69 ετών, ένας πολυγλωσσομαθής από Σικάγο, ο οποίος θεωρείται πως υπερβαίνει τα σύνορα. Υπηρέτησε για δύο δεκαετίες στο Περού, όπου έγινε επίσκοπος και μάλιστα απέκτησε και την ιθαγένεια της χώρας. Μέχρι τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου, κατείχε ένα από τα πιο σημαίνοντα αξιώματα στο Βατικανό, διευθύνοντας το γραφείο που επιλέγει και διαχειρίζεται τους επισκόπους σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο καρδινάλιος Prevost, ο οποίος είναι μέλος του τάγματος του Αγίου Αυγουστίνου, έχει πολλά κοινά με τον Φραγκίσκο, με τη στάση του για τους φτωχούς και τους μετανάστες να αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο κοινό χαρακτηριστικό τους, ενώ συχνά περιγράφεται ως συγκρατημένος και διακριτικός.

Δεν είναι σαφές όμως αν θα είναι τόσο ανοιχτός στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα όσο ήταν ο Φραγκίσκος. Αν και δεν έχει πει τοποθετηθεί πρόσφατα επί του θέματος, σε μια ομιλία του 2012 προς τους επισκόπους, εξέφρασε το παράπονό του ότι τα δυτικά μέσα ενημέρωσης και η λαϊκή κουλτούρα καλλιεργούν «συμπάθεια για πεποιθήσεις και πρακτικές που έρχονται σε αντίθεση με το Ευαγγέλιο». Αναφέρθηκε στον «ομοφυλοφιλικό τρόπο ζωής» και στις «εναλλακτικές οικογένειες που αποτελούνται από ομόφυλους συντρόφους και τα υιοθετημένα παιδιά τους».

Ο καρδινάλιος Robert Francis Prevost, όπως και πολλοί άλλοι, έχει δεχτεί επίσης επικρίσεις για τους χειρισμούς του στις υποθέσεις ιερέων που κατηγορούνται για σεξουαλική κακοποίηση.

Luis Antonio Gokim Tagle

AP Photo/Andrew Medichini

Ο Luis Antonio Gokim Tagle, 67 ετών, ένας φιλελεύθερος καρδινάλιος από τις Φιλιππίνες, θεωρείται εδώ και χρόνια ο επικρατέστερος υποψήφιος για να γίνει Πάπας και αν αυτό συμβεί, θα είναι ο πρώτος Πάπας από τη Νοτιοανατολική Ασία.

Σύμμαχος του Φραγκίσκου που έχει εργαστεί στο Βατικανό τα τελευταία χρόνια, ο καρδινάλιος Tagle έχει μια ιδιαίτερα προσωπική προσέγγιση που συνάδει με την προσοχή του Φραγκίσκου στους φτωχούς και σε όσους έχουν ανάγκη στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Προέρχεται επίσης από μια περιοχή του κόσμου όπου ο καθολικισμός συνεχίζει να αναπτύσσεται και όπου ο Φραγκίσκος έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στην προσπάθεια να οικοδομήσει μια εκκλησία με λιγότερο ευρωκεντρικό μέλλον.

Στο Βατικανό, ο καρδινάλιος Tagle έχει επιβλέψει το ιεραποστολικό έργο. Ευρέως γνωστός με το παρατσούκλι του «Τσίτο», αποκαλείται συχνά ο «Ασιάτης Φραγκίσκος» για την ικανότητά του να συνδέεται με τους φτωχούς, την έκκλησή του για δράση κατά της κλιματικής αλλαγής και την κριτική του στη «σκληρή» στάση που υιοθετούν ορισμένοι καθολικοί κληρικοί απέναντι στους ομοφυλόφιλους, τους διαζευγμένους και τις ανύπαντρες μητέρες. Ο καρδινάλιος Tagle είναι δημοφιλής για την ταπεινότητά του και οι ομιλίες του έχουν προσελκύσει τους πιστούς στα στασίδια, αλλά και σε posts στο Facebook.

Αλλά ως ηγέτης της εκκλησίας στις Φιλιππίνες, επικρίθηκε από ακτιβιστές και συναδέλφους του ιερείς ως άτολμος όσον αφορά τη μάστιγα της σεξουαλικής κακοποίησης από κληρικούς. Έχει επίσης κατηγορηθεί από ορισμένους ότι δεν αντιμετώπισε επαρκώς τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών του πρώην προέδρου Rodrigo Duterte, κατά τον οποίο δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες.

Pietro Parolin

AP Photo/Andreea Alexandru

Φαίνεται ότι όλοι γνωρίζουν τον καρδινάλιο Pietro Parolin, τον υφυπουργό Εξωτερικών του Βατικανού υπό τον Φραγκίσκο. Ο καρδινάλιος Parolin θα προεδρεύσει των παπικών εκλογών και έχει αναδειχθεί ως κορυφαίος υποψήφιος και μάλιστα θεωρείται ως ένας που δε θα προκαλούσε ιδιαίτερες αντιδράσεις αν εκλεγόταν.

Ήσυχος και με poker face ο Ιταλός Καρδινάλιος Parolin, 70 ετών, είναι βαθιά επιφυλακτικός απέναντι σε πολλά ζητήματα, αλλά σε μια εποχή παγκόσμιας αναταραχής, αυτό δεν αποτελεί απαραίτητα αιτία για αποκλεισμό. Ακόμη και οι υποστηρικτές του παραδέχονται ότι δεν έχει το χάρισμα του Φραγκίσκου -αλλά ως επικεφαλής του μηχανισμού του Βατικανού την τελευταία δεκαετία, εφάρμοσε το όραμα του πάπα από την Αργεντινή.

Οι καρδινάλιοι χαρακτηρίζουν τον Parolin ως κάποιον που θα μπορούσε να έχει ένα σταθερό, γραφειοκρατικό χέρι στο τιμόνι της εκκλησίας. Οι αριστεροί επικριτές του στέκονται στα προηγούμενα σχόλιά του σχετικά με τον γάμο των ομοφυλοφίλων, τον οποίο αποκάλεσε «ήττα για την ανθρωπότητα», και την έλλειψη ποιμαντικής εμπειρίας. Οι δεξιοί επικριτές του στον ρόλο του στις προσπάθειες της εκκλησίας να εισχωρήσει στην Κίνα, κάτι που απαιτούσε διαπραγματεύσεις με τους κομμουνιστές ηγέτες.

Αλλά λίγοι ιεράρχες που τον γνωρίζουν έχουν έντονα συναισθήματα γι’ αυτόν είτε έτσι είτε αλλιώς. Και μετά τα περιπετειώδη και, για ορισμένους, διχαστικά δώδεκα χρόνια υπό τον Φραγκίσκο, ο ήπιος αλλά ικανός Parolin μπορεί να είναι ακριβώς αυτό που αναζητούν οι καρδινάλιοι.

Σχετικά με τη μετανάστευση, για παράδειγμα, ενώ ο Φραγκίσκος κατακεραύνωσε την απανθρωπιά των μεγάλων δυνάμεων που μετατρέπουν τη Μεσόγειο σε νεκροταφείο, ο καρδινάλιος Parolin δήλωσε μετά από μια συνάντηση με τη δεξιά πρωθυπουργό της Ιταλίας, Giorgia Meloni, ότι η μετανάστευση είναι «ένα πολύ, πολύ περίπλοκο θέμα».

Fridolin Ambongo

AP Photo/Andrew Medichini

Ο καρδινάλιος Fridolin Ambongo, 65 ετών, αρχιεπίσκοπος της Κινσάσα, πρωτεύουσας της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, θεωρείται ένας πιθανός υποψήφιος για τον παπικό θρόνο από τότε που ο Φραγκίσκος τον έκανε καρδινάλιο το 2019.

Ο Πάπας Φραγκίσκος προέτρεπε συνεχώς την Καθολική Εκκλησία να «στραφεί στην περιφέρεια», εννοώντας τις κοινότητες στην Αφρική και την Ασία, όπου η εκκλησία είναι ακόμα πολύ ζωντανή. Ένα επίμονο ερώτημα ήταν πότε η εκκλησία θα μπορούσε να ενισχύσει αυτή τη δέσμευση επιλέγοντας έναν Πάπα από την Αφρική. Οι καθολικοί αποτελούν περίπου το 18% του πληθυσμού της ηπείρου και παράγουν περισσότερους ιεροσπουδαστές από οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου.

Ο Πάπας Φραγκίσκος, ένας Αργεντινός, ήταν ο πρώτος μη Ευρωπαίος που ηγήθηκε της εκκλησίας από το 741. Ακόμα κι έτσι όμως, ο Φραγκίσκος προέρχεται από οικογένεια με ιταλικές ρίζες.

Ωστόσο, η επιλογή οποιουδήποτε διαδόχου από την Αφρική εμπεριέχει ένα ορισμένο παράδοξο. Ενώ θα ήταν μια ρήξη με την παράδοση, η καθολική ιεραρχία στην Αφρική είναι από τις πιο συντηρητικές.

Ο καρδινάλιος Ambongo ήταν κοντά στον Πάπα Φραγκίσκο, ένα από τα μόλις εννέα μέλη μιας συμβουλευτικής ομάδας γνωστής ως Συμβούλιο των Καρδιναλίων, αλλά ο καρδινάλιος ηγήθηκε της αντίθεσης στην απόφαση του Φραγκίσκου το 2023, σύμφωνα με την οποία οι ιερείς μπορούσαν να ευλογούν τα ζευγάρια του ίδιου φύλου.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ