Τα πιο ιδιαίτερα επαγγέλματα που έχουν πληγεί από την πανδημία

Δήμητρα, πωλήτρια περιοδικού δρόμου ‘Σχεδία’

Στις 16 Μαρτίου δέχτηκα τηλεφώνημα από το περιοδικό, ενώ ήμουν στο πόστο μου στην Βουκουρεστίου. Πλανάται βέβαια πάνω από το κεφάλι μου από τέλη Γενάρη μια κατάσταση περίεργη. Επειδή έχω επαφή με τον κόσμο, έχω κάνει φίλους, μου λέγανε κάποια πράγματα.

Κάποια στιγμή, πιάνω έναν φίλο γιατρό, που αγοράζει το περιοδικό, και του ζητάω διευκρινίσεις, μιας και δεν μου αρέσει να ζω με αγωνίες και ανησυχίες, τα θέλω όλα ξεκάθαρα. “Δεν τα λέτε τυχαία αυτά εσείς οι γιατροί” του είπα και μου παραδέχτηκε την ύπαρξη ενός ιού, που δεν γνώριζαν ούτε πώς θα εξελιχθεί, ούτε πώς είναι, ούτε τι κουβαλάει και τι διαστάσεις θα πάρει.

Άρχισα να παρατηρώ σε πόστα όπως το Μέγαρο Μουσικής και ο Ευαγγελισμός, τις συμπεριφορές των ανθρώπων που είχαν σχέση με το σύστημα υγείας και έβλεπα ότι είναι προβληματισμένοι και ανήσυχοι. Τα μάτια τους είχαν μια αγωνία.

Έρχεται 20 Φλεβάρη όπου με συμβουλέυει ακόμη μια αναγνώστρια ότι υπάρχει ένας ιός που μαστίζει τον κόσμο, αλλά δεν το λένε ακόμα. Αργότερα σε πόστο στην Βουκουρεστίου, πριν δεχτώ τη κλήση από το περιοδικό, μου φωνάζει κι άλλη αναγνώστρια και φίλη η οποία δουλεύει στο Υπουργείο, “Να προσέχεις, γιατί είσαι ασθματική και το ξέρω”.

Όταν ανακοινώθηκε πια ότι θα πρέπει να κλειστούμε στα σπίτια μας, είχα θανάσιμη αγωνία. Δεν την ένιωσα για μένα αυτή καθ’ αυτή, αλλά για το σύνολο. Μετά τα παιδιά, με τα οποία έχω πάθος, σκέφτηκα τους ηλικιωμένους, ίσως ενστικτωδώς μιας και είμαι και εγώ μεγάλη. Μετά σκέφτηκα τα ζώα, θα τα συντηρήσει κάποιος; Πέθαναν αρκετά αδέσποτα σκυλιά. Δυστυχώς ο δήμαρχος δεν έκανε κάτι, τον ενδιέφερε το συντριβάνι της Ομόνοιας. Λείπουν πάρα πολλά σκυλιά από το Σύνταγμα, τα οποία και ήξερα.

Σ’αυτούς τους δύο μήνες, ένιωθα ότι έπαψα ουσιαστικά να υπάρχω και αυτό το έχω ξαναβιώσει σαν άστεγη. Ναι μεν υπάρχεις, αλλά δεν υπάρχει ζωή. Το πέρασα δύο φορές. Ήταν τρομακτικό αυτή τη φορά. Βιώσα συναισθήματα τα οποία είχα ξεπεράσει και το λέω με πολλή περηφάνια για μένα, χωρίς ψυχιάτρους και χωρίς ψυχοφάρμακα.

Όπως και τώρα, που παρόλο που με έχουν συμβουλέψει για αυτό το ‘πνίξιμο’ που παθαίνω που είναι σαν κολιές στο λαιμό που έρχεται και με σφίγγει, είναι από την φοβία. Αυτό το πράγμα θέλω να το ξεπεράσω μόνη μου, σαν την πρώτη φορά.

Πριν γίνει η ολική απαγόρευση, ήμουν έτοιμη να μετακομίσω σε νέο σπίτι, καθώς εκείνο στο οποίο έμενα ήταν πολύ μικρό, υπόγειο και σκοτεινό. Είχα μαζέψει όλα τα πράγματά μου σε κουτιά. Φοβόμουν κάθε βράδυ μήπως γίνει κάτι και πέσουν πάνω μου. Ήμουν με την αγωνία αυτή, όχι μήπως με σκοτώσουν, δεν φοβάμαι τον θάνατο, ένα κύκλο ζωής τον έχω κάνει, αλλά τρέμω μη με αφήσουν με δυσκολίες άλλες, όπως για παράδειγμα κινητικές, που για έναν άνθρωπο μόνο του, είναι πολύ δύσκολο. Δεν έχω μάθει να στηρίζομαι σε κανέναν και στην περίπτωσή μου δεν υπάρχει και κανένας.

Αυτό το είδα και τώρα με την πανδημία. Πόσοι άνθρωποι δεν κλείστηκαν στα σπίτια τους, δεν αγκάλιασαν τις οικογένειές τους και κλείστηκαν στο καβούκι τους. Μην κοιτάς που εμένα που υπήρξαν 10 άνθρωποι, που οι 3 ήρθαν και χτύπησαν την πόρτα για να δουν αν είμαι καλά ή αν χρειάζομαι κάτι. Μία από τους οποίους ήταν και έγκυος. Αναρωτήθηκα πώς με βρήκε. Δεν ήταν δύσκολο, λέει, μου είχες δώσει το τηλέφωνό σου, έχω πρόσβαση στην εταιρεία και βρήκα από αυτό την διεύθυνσή σου.

Έζησα καταστάσεις που δεν πίστευα ότι μπορεί να με αγαπάνε τόσο πολύ κάποιοι άνθρωποι. Πάντα πίστευα πως ό,τι μου έλεγαν το έκαναν από συμπάθεια, από εκτίμηση, από ανθρωπιά. Πια, δεν μπορώ να το ξαναπώ αυτό, γιατί για μένα αυτό που έκανε ήταν θυσία εκείνη την βροχερή και κρύα ημέρα. Πολλοί αναγνώστες έπαιρναν τηλέφωνο στα γραφεία και ρωτούσαν για μένα αν είμαι εντάξει.

Όταν κυκλοφόρησα στο κέντρο της Αθήνας ένα πρωινό που χρειάστηκε, βυθίστηκα σε θλίψη. Ήταν μια άλλη πόλη. Δύο καταστάσεις ξαναέζησα σ’αυτην την έρημη πόλη. Η μία όταν έγινε η Χούντα. Το ‘67 ήμουν 17 ετών, στην εφηβεία μου μέσα. Υπήρχε τόσο στρίμωγμα στις ώρες και συναθροίσεις και βέβαια κάθε φορά που κυκλοφορούσες έβλεπες και ένα φαντάρο, ή αξιωματικό, ή 3-4 φαντάρους μαζί οι οποίοι το έπαιζαν ‘Βοναπάρτης’.

Αυτή η ερημιά, λοιπόν, και η πόλη αυτή που ήταν σαν να την έχουν λεηλατήσει, χωρίς να είναι λεηλατημένη. Η άλλη κατάσταση που ξαναέζησα ήταν τα βράδια της αστεγίας, παρόλο που ήταν πρωί. Ήταν μια φρίκη.

Την πρώτη φορά που ξαναβγήκα για δουλειά στις 13 Μαΐου, στο Μέγαρο Μουσικής, είχα μια ευχάριστη ανυπομονησία για το ποιους θα δω, ποιοι είναι καλά, πού έκαναν καραντίνα κάποιοι φοιτητές. Άρχισα να κοιτάζω την έκφραση των ανθρώπων και ήταν όλοι θλιμμένοι, ίσως για άλλους λόγους πια. Είχαν θυμό, που δεν ξέρω πού θα τον χρεώσει ο καθένας.

Στην κρίση το ‘10, οι πολλοί ήταν βολεμένοι. Το ένα τέταρτο του ελληνικού λαού έχασε δουλειές και περιουσίες και από αυτούς το ένα τέταρτο βγήκαμε στον δρόμο. Για πολλούς δεν άλλαξε τόσο η ζωή. Τώρα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Δεν ήξερε ο καθένας τι να μαζέψει, την υγεία του, τον νέο τρόπο ζωής που θα έπρεπε να κάνει, την δουλειά του; Αυτό όταν συμβαίνει σε 500.000 άτομα είναι μια σταγόνα στον ωκεανό. Όταν, όμως, συμβαίνει σε 12 εκατομμύρια είναι διαφορετικό.

Ακόμα και τώρα δεν πήρα κάποιο επίδομα ή άλλη βοήθεια από το κράτος. Μονάχα το γραφείο του περιοδικού ‘Σχεδία‘ μάς στήριξε με φαγητό, χρήματα και τα φάρμακά μας. Μοίρασαν στις περιοχές που μένει ο κάθε πωλητής φαγητό που έφτιαχναν στο καφέ ‘Σχεδία Home‘.

Στην τηλεόραση θύμωνα όταν άκουγα ότι ήταν ευκαιρία να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και να ψαχτούμε μέσα μας. Την έκλεινα. Ήθελα να φωνάξω σε κάποιον ‘πώς θα γίνει καλύτερος ο κακός;’, ο κακός θα γίνει ακόμη χειρότερος. Όπως και την λέξη ‘αλληλεγγύη’ την κάνανε τσίχλα ‘Τσάρλεστον’. Τώρα θυμήθηκαν να είναι αλληλέγγυοι οι Έλληνες. Όταν ο άλλος κοιμάται και πεθαίνει στο πεζοδρόμιο δεν ασχολούνται. Το ‘17 δε ρώτησε κανείς πόσοι άστεγοι πέθαναν και όσοι λένε ότι είναι αλληλέγγυοι σήμερα, κανείς δεν ξέρει. Τώρα απλά πειράχτηκε και εσένα η ‘γούνα’ σου. Το θέμα είναι όταν είναι εύκολα για σένα και δύσκολα για τον άλλον, αυτό είναι αλληλεγγύη.

Μέχρι να μας κλείσουν ξανά, εργαζόμουν μόνο με μάσκα και τα περιοδικά σε διαφάνειες για να προστατέψω αυτό που πουλάω, μην το δώσω κακοποιημένο. Βέβαια το τελευταίο το έκανα από πάντα. Με δυσκολεύει πολύ η εργασία με μάσκα, γιατί είμαι ασθματική και κανονικά μου απαγορεύεται να φοράω, όσο μάλλον τόσες ώρες όσο την φοράω. Πώς να το εξηγήσεις αυτό σε έναν αναγνώστη; Υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που φοβούνται και φαίνεται. Με πλησιάζουν με αντισηπτικό, ξεκινάνε βάζοντας στα χέρια τους, στα λεφτά που θα μου δώσουν, στα ρέστα και στην διαφάνεια του περιοδικού. Δεν μπορείς να το παρεξηγήσεις, γιατί είναι φόβος. Έχεις να κάνεις με κάτι αόρατο.

Δεν θέλω να δώσω στον εαυτό μου το δικαίωμα να φοβηθώ τόσο πολύ εγώ. Κάνω αυτά που κατα την κρίση μου πρέπει να κάνω, προσέχω τον αναγνώστη και τα περιοδικά μου. Έχω φοβηθεί τρεις φορές στην ζωή μου, έχω πει δεν θα το ξανακάνω και το έχω καταφέρει. Οι δύο είναι οι φορές που χειρουργήθηκα και μία που υπήρξα άστεγη. Δεν το επιτρέπω στον εαυτό μου. Προτείνω να είμαστε πρώτα γενναίοι με τους εαυτούς μας και μετά με τους άλλους. Να μην διώξουμε την κατάσταση αυτή από το μυαλό μας και τα συναισθήματα που μας δημιούργησε.

Μανόλης / Mary Sunshine, drag queen-ηθοποιός και χορευτής

Ήρθα από την Πάτρα για να γίνω ηθοποιός, πέρασα από σχολές χορού, πήγα με υποτροφία στην Βοστώνη και επέστρεψα. Drag άρχισα να κάνω με αφορμή δική μου παράσταση που έκανα. Έγραψα ένα κείμενο, ‘Το τροπικό πουλί’, που είναι μουσικός μονόλογος και από εκεί βγήκε η Mary Sunshine.

Το συγκεκριμένο όνομα προέκυψε από το αγαπημένο μου musical που είναι το ‘Σικάγο’. Μέσα έχει ένα χαρακτήρα που είναι drag, η δημοσιογράφος, η οποία ονομάζεται έτσι. Στην ταινία δεν το έχουν, αλλά στο θέατρο παίζεται από άνδρα που ντύνεται γυναίκα και αποκαλύπτεται στο τέλος, όταν της τραβάνε την περούκα. Τον χαρακτήρα μου τον έχω από το έργο μου και μετά άρχισαν να μου τον ζητάνε σε μαγαζιά και να πάω να κάνω drag δηλαδή. Τραγουδάω live στην σκηνή και πάει καλά μέχρι τώρα, μου έχει ταιριάξει απόλυτα.

Έχω πάρει πολλά στοιχεία από τον εαυτό μου, πέρα από τον φόνο και το όνομα, ο ηθοποιός που δεν έγινε αυτό που ήθελε ποτέ, να γίνει διάσημος, ήθελε να πάρει έναν ρόλο και του την πέφτανε σκηνοθέτες, λίγο αμερικανιές αλλά ισχύουν κιόλας. Ευτυχώς ήμουν ένας άνθρωπος που δεν τα έπαιρνα μέσα μου και στεναχωριόμουν, το χω δει μπροστά μου να συμβαίνει, πήγαινα παρακάτω μετά από ένα ‘Όχι, σας ευχαριστώ’.

Όλα άρχισαν από την παράστασή μου που ήταν καλεσμένος ο Φώτης Σεργουλόπουλος, που είχαμε παίξει μαζί και σε κάποιες παραστάσεις και μου πρότεινε να παίξω στο Shamonette. Από εκεί και πέρα μου άρχισα την drag performance και μου πήγε ωραία, και οικονομικά εννοώ. Πλέον, έχω σταματήσει λόγω της πανδημίας.

Μέχρι πριν κλείσουμε για καραντίνα την πρώτη φορά, έπαιζα τα πρωινά σε παιδική παράσταση στο θέατρο και δύο φορές την εβδομάδα πήγαινα μεταμεσονύκτια στην Δέσποινα Βανδή και τραγουδούσα και χόρευα μαζί της στην σκηνή. Στα μπουζούκια συνεργάζομαι πολύ επιλεκτικά με ανθρώπους, γιατί μπορεί να είναι τόσο ωραία που το κάνεις επειδή το θες εσύ και όχι επειδή πρέπει. Μη γελιόμαστε βέβαια είναι και πολύ καλά και τα λεφτά.

Οι παραστάσεις αυτές έληξαν 10 μέρες πριν μπούμε πρώτη φορά καραντίνα, και όχι λόγω καραντίνας. Επομένως, δεν είχα δικαίωμα να λάβω κάποιο επίδομα. Αλλά θα μπορούσα να δουλεύω αν δεν υπήρχε καραντίνα την περίοδο εκείνη. Βέβαια, δεν τον αφορά κανέναν εντός του κράτους. Τουλάχιστον κατάφερα να μπω ταμείο ανεργίας για τρεις μήνες.

Τις πρώτες μέρες ήμουν φοβισμένος με το τι θα κάνω με τον εαυτό μου μες στο σπίτι, αλλά μετά μου βγήκε σε δημιουργικό θέμα, οπότε πέρασα τέλεια. Ήταν μια περίοδος χαλάρωσης για μένα που ίσως την χρειαζόμουν. Δεν ευχόμουν να μην σταματήσει εννοείται η καραντίνα και να αρρωσταίνει ο κόσμος, αλλά έψαχνα και έβρισκα τον εαυτό μου. Δεν ήξερα τι άλλο να κάνω. Σκεφτόμουν και έπραττα.

Ευτυχώς επειδή είμαι ‘καλλιτεχνικό’ μυαλό, έχω δημιουργικότητα, έπιανα ό,τι έβρισκα και έφτιαχνα κοστούμια και καπέλα για την Mary Sunshine με μια ραπτική μηχανή που πήρα, βαφόμουν και έφτιαχνα βίντεο πάνω σ’αυτό. Η βαρεμάρα με κάνει δημιουργικό. Έπιανα οτιδήποτε που μου αρέσει γύρω από το σπίτι μου, μπορεί να είναι τετράδιο, μολύβια, πλαστικά μπουκάλια και τα μετατρέπω σε κάτι που αργότερα φοράει και η Mary Sunshine. Από μικρός ζωγράφιζα και έφτιαχνα ρούχα για τις κούκλες της αδερφής μου.

Οικονομικά βέβαια δεν πέρασα το ίδιο καλά. Ευτυχώς που είχα δουλέψει λίγο με τον εαυτό μου και είχα συνειδητοποιήσει ότι θέλω να ζω με τα απαραίτητα στην ζωή μου και στο σπίτι μου. Έχω γίνει μινιμαλιστής. Το κρεβάτι μου, την κουζίνα μου και το μπάνιο μου. Ούτε βιβλιοθήκη δεν έχω για να βάλω τα βιβλία μου, τα οποία εν τέλει χάρισα σε ανθρώπους μιας και δεν θα τα ξαναδιάβαζα ποτέ.

Ήξερα ότι θα τα βγάλω λίγο πέρα στην καραντίνα από χρήματα που είχα μαζέψει από τα μπουζούκια, αλλά δεν ήξερα τι θα γίνει μετά. Είμαι ελεύθερος επαγγελματίας. Το πρόβλημα με τους ηθοποιούς είναι ότι στις πρόβες δεν πληρωνόμαστε, δηλαδή θα κάνουμε τρεις μήνες πρόβες; Δεν θα τους πληρωθούμε. Δεν γίνεται παντού έτσι βέβαια. Αυτό είναι μεγάλο εισόδημα που χάνεται, γιατί δεν μπορείς να δουλέψεις αλλού όσο κάνεις 8ωρες πρόβες. Αυτό σιγά σιγά το θεωρούν δεδομένο, όσο πάει η παράσταση πληρώνεσαι. Δεν μπορώ να ζω έτσι πλέον και να παίρνω 4 φορές τον χρόνο 600 ευρώ. Γιατί πια οι παραστάσεις πάνε πολύ λίγο. Παλιά δούλευα 9μηνο, τώρα πάνε για 1-2 μηνες οι παραστάσεις. Οπότε σκεφτόμουν ότι χρειαζόμουν κάτι πιο σταθερό και ασχολήθηκα με τα ζώα.

Πλέον κάνω dog-walking, ταΐζω γατιά, παίζω μαζί τους και τα φροντίζω. Επομένως, με την λήξη της πρώτης καραντίνας ξεκίνησα αυτό. Πόνταρα κυρίως στο καλοκαίρι που θα έφευγαν όλοι διακοπές και στα γατιά που συνήθως τα αφήνουν πίσω. Θέλει να κερδίσεις την εμπιστοσύνη του άλλου, μιας και μου αφήνουν τα κλειδιά του σπιτιού τους.

Με το που ανοίξαμε μου ζήτησαν φυσικά και από το Shamonette να κάνω παραστάσεις εκεί, αλλά έστω και ένα ένσημο να μου κόλλαγαν θα έβγαινα από τον ΟΑΕΔ. Είδα όμως ότι είχε αλλάξει και ο τρόπος που γίνονται τα shows. Όλοι κάθονταν στον εξωτερικό χώρο και έμπαιναν λίγοι μέσα για να το δουν, φοβούνται.

Θέλω να ψάξω να βρω μια πιο σταθερή δουλειά γιατί δεν είναι εύκολο να δουλεύω 5 μήνες και να πληρώνομαι τους 2. Συγκεκριμένα στα μιούζικαλ, στην πρόζα απαιτεί πολύ κίνηση και ενέργεια. Δεν αντέχω άλλο να μη το πληρώνομαι αυτό και κανείς να μην το καταλαβαίνει. Γι’ αυτό και θεωρώ σημαντικό το κίνημα του ‘Support art workers’ που γίνεται τώρα.

Όλα αυτά ίσχυαν υπήρχε δεν υπήρχε η πανδημία, απλά ήρθε ως γερή υπενθύμιση. Παλεύω να μην μου επηρεάζουν τα χρήματα την ψυχολογία. Λέω στον εαυτό μου ή θα κυνηγήσεις το όνειρό σου χωρίς λεφτά ή την ψυχική σου υγεία.

Την περίοδο της πρώτης καραντίνας πήρα μέρος σε online drag festival, το οποίο πήγε πάρα πολύ καλά για τα δεδομένα. Ήταν το πρώτο που έχει διοργανωθεί διαδικτυακά. Διοργανώθηκε μιας και χάσανε οι drag queens τη δουλειά τους και είχε εισιτήριο για τον θεατή, οπότε τα έσοδα τα μοιραστήκαμε μεταξύ μας. Ήταν πολύ καλή κίνηση. Πήραμε μέρος 20 συνολικά και ανεβάσαμε η καθεμιά το βίντεο μας απ’ ότι θέλουμε, είτε είναι τραγούδι, lip sync, μονόλογος, κλπ., αρκεί να είναι πάνω στην drag, που δεν σημαίνει ότι ήμασταν μόνο αγόρια, πήραν μέρος και κορίτσια, οι λεγόμενες drag kings- άργησα να το μάθω αυτό. Δεν είχαμε ξεκάθαρη εικόνα για το πόσοι μας παρακολούθησαν, αφού και με ένα εισιτήριο/υπολογιστή μπορεί να μας έβλεπε μια παρέα 5 ατόμων.

Στην Ελλάδα υπάρχει κόσμος που σέβεται την drag performance, αλλά δεν είναι πολύς. Υπάρχουν και άνθρωποι που δεν το καταλαβαίνουν καν, δεν το θεωρούν δουλειά. Έχω λάβει πολύ άσχημα λόγια από αγνώστους, εννοείται ανώνυμους, αλλά το αγνοώ, το κάνω delete.

Αναρωτιέμαι μερικές φορές πώς σκέφτονται αυτοί οι άνθρωποι που απλά με βρίζουν επειδή είμαι σπίτι μου και βάφομαι. Το βλέμμα το περίεργο υπάρχει ακόμα. Ονειρεύομαι τον κόσμο να μπορεί να φοράει ο κάθενας ό,τι θέλει όπου θέλει. Δεν πιστεύω ότι θα ζω για να το δω. Προσωπικά δεν φοράω drag στον δρόμο, αλλά κάποιος άλλος μπορεί να θέλει. Βάφομαι στο σπίτι, γιατί χρειάζεται δύο ώρες συνήθως για να γίνει το βάψιμο και πάμε με τον συνεργάτη μου στο θέατρο, που είναι επίσης βαμμένος γιατί παίζει και αυτός στην παράσταση. Αλλά πάντα θα φορέσω γυαλιά ηλίου για να μην με δουν, ειδικά τα βράδια, γιατί μένω και Σταθμό Λαρίσης οπότε προσέχω.

Ονειρεύομαι μια εποχή που δεν θα χρειάζεται να το κάνω αυτό. Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν γίνεται. Δεν ξέρω γιατί πρέπει να καθορίσει το φύλο ενός ανθρώπου το φόρεμα και γιατί δεν μπορεί ένα στρέιτ άντρας να το φορέσει επίσης. Είναι αρχέτυπο. Μια ατάκα που μου αρέσει να χρησιμοποιώ μέσα μου και ηρεμώ όποτε βλέπω κάτι ρατσιστικό στον δρόμο είναι το “Δεν σου πέφτει λόγος. Σε πειράζω; Σου κάνω κάτι; Ήρθα και έκατσα πάνω σου με το φόρεμα; Δεν ήρθα ούτε σε σωματική επαφή μαζί σου, ούτε σε λεκτική. Δεν σου πέφτει λόγος”.

Για κάποιον λόγο βέβαια έχω καταφέρει και μέσα από τη περσόνα μου να είμαι πολύ αγαπητός από ανθρώπους που δεν έχουν δει καν drag στην ζωή τους. Δεν ήξερα τι είναι αυτό και ήρθαν να με δουν μέσω γνωστών μου, π.χ. κάποια κοπέλα ενός φίλου και άλλαξαν γνώμη όλοι. Δεν ξέρανε. Θυμόντουσαν τα παλιά.

Σιγά σιγά απενεχοποιείται το drag performance. Θεωρώ ότι ξεκίνησε και από το show της RuPaul. Το έκανε μόδα και το έβαλε στα σαλόνια. Του βαλε χρώμα, strass και λάμψη. Άρχισε κάποιος κόσμος να βλέπει ότι είναι μια τέχνη και αγαπήθηκε πολύ. Το δέχτηκε περισσότερο ο κόσμος, το έκανε πιο ντελικάτο. Υπάρχουν τόσο όμορφα κορίτσια μέσα που δεν μπορείς να το παρεξηγήσεις. Δεν μπορείς να πεις τι χάλια πίνακας είναι αυτός, όσο είναι Πικάσο. Χωρίς να θέλω να τα συγκρίνω. Είναι ενθαρρυντικό το ότι και σε shows έρχονται και ετεροφυλόφιλοι.

Παρά το ότι είμαι για πολύ λίγο καιρό Mary Sunshine, ασχολούμαι πάρα πολύ καιρό με drag ρόλους στο θέατρο. Ήξερα πώς να περπατήσω με τακούνια γιατί χόρευα πάνω σ’ αυτά. Ήξερα την αισθητική μου. Εννοείται πριν από 10 χρόνια δεν θα το σκεφτόμουν καν όλο αυτό, ενώ μ’άρεσε, αλλά ήμουν απλά ένα θεατής που δεν τολμούσε να το αγγίξει.

Δεν θυμάμαι καν να βλέπω κάτι τέτοιο πέρα από τις ‘Κούκλες’. Στο εξωτερικό είναι επάγγελμα, με χρήμα, παραγωγή, βοηθούς κλπ. Και δεν τα κάνουν μόνοι τους πια. Δεν θα πάρει τη βαλίτσα να βαφτεί μόνη της ή να ράψει τα ρούχα της. Στην Ελλάδα δεν είναι βιώσιμο. Σαν χόμπι υπέροχο και για κάποια επιπλέον λεφτά. Θα ήθελα ωστόσο να γίνει κάποια στιγμή και αυτό πάω να κάνω με την παράστασή μου που είναι στην ουσία μια drag queen στο θέατρο. Αυτό που μου δίνει δύναμη σε όλο αυτό και δεν με κουράζει καθόλου είναι όταν δίνω το 100% στην σκηνή και κάνω και τα 3 μαζί. Υποκριτική, χορό και τραγούδι. Δεν ξέρω αν είναι πολύ λογικό για τον εγωισμό μου να μου αρέσει αυτό, να με κοιτάνε τουλάχιστον 30 άτομα κάθε φορά. Αλλά μου αρέσει να ψυχαγωγώ τους άλλους και να είμαι καλός.

Μαρία, μοντέλο τέχνης

Ξεκίνησα ως μοντέλο τέχνης τον Σεπτέμβρη του 2013. Πριν από αυτό ήμουν τόσο αφελής που δεν πίστευα καν ότι είναι επάγγελμα και πως οι ζωγράφοι βγάζουν τις συνθέσεις από το μυαλό τους.

Επέστρεψα στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του ‘19 για να δω τους δικούς μου με κάποιες οικονομίες και ελπίζοντας ότι την άνοιξη που είχαμε εν τέλει καραντίνα θα έφευγα πάλι έξω.

Τελικά χαίρομαι που πέρασα Αθήνα την καραντίνα, γιατί την περασα και πολύ ήπια σε σχέση με άλλους. Όταν δηλαδή μας ενημέρωσαν για το χρονικό διάστημα που θα έπρεπε κλειστούμε ήταν σαν τα δικαιολογήθηκε αυτή η ‘αμοιβάδα’ που ζει μέσα μου.

Μπορώ να κάτσω να δω ένα μήνα Netflix. Δεν θα με πει κανείς τεμπέλα. Δεν λέω είναι ωραίο να είσαι παραγωγικός, αλλά θα ήθελα να μην έχω τύψεις αν θέλω να πάρω 2-3 μέρες off. Να μην βασίζεται πάνω στην παραγωγικότητά σου μόνο η αξία σου σαν άνθρωπος. Θεωρώ ότι κανείς δεν ήταν εντελώς εντάξει ψυχολογικά.

Τελευταία πόζα που έκανα πριν την καραντίνα ήταν για μια φίλη μου ζωγράφο που έχει την σχολή της, αλλά ήμασταν μόνο εγώ και αυτή για το δικό της έργο. Ξανάρχισα να ποζάρω στις 20 Μαΐου αφότου ανοίξαμε. Κατα τη διάρκεια της καραντίνας δεν μου δόθηκε η ευκαιρία να ποζάρω μέσω ίντερνετ, αν και ήθελα πολύ. Σχεδόν όλα τα μοντέλα που ξέρω από το Λονδίνο πόζαραν μέσω zoom και με πολύ επιτυχία, όχι τόσο λόγω σχολών, όσο ομάδων που κάνουν μαθήματα σχεδίου, όπου υπό κανονικές συνθήκες οργανώνουν και κλείνουν μαθήματα σε χώρους όπως για παράδειγμα σε πριβέ κομμάτι μιας pub.

Οι συνάδελφοί μου εκεί, όπως και πολύς κόσμος είχαν τρελαθεί να αγοράζουν ξηρή τροφή και χαρτί υγείας. Όλοι οι δικοί μου γνωστοί εκεί διαφωνούσαν με την ‘ανοσία της αγέλης’ που έλεγε ο Boris Johnson και γενικά με τον τρόπο που το χειρίστηκε η κυβέρνηση. Εννοείται, δεν μπορείς να παγώσεις την οικονομία για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά ο αντίποδας αυτού δεν είναι ‘όποιος ζήσει, όποιος πεθάνει’.

Υπό κανονικές συνθήκες ένα μοντέλο τέχνης βγάζει το λιγότερο 15 λίρες την ώρα και κάθε άνθρωπος πληρώνει για το μάθημα που πηγαίνει 10 λίρες στην είσοδο. Διαδικτυακά, πλήρωναν για το μάθημα όχι πάνω από 5 λίρες ο καθένας ή ήταν το μάθημα δωρεάν και είχαν την επιλογή ο καθένας να κεράσει έναν καφέ το μοντέλο ή να κάνουν κάποια δωρεά σε λογαριασμό τους.

Το θεωρώ λογικό εφόσον υπάρχουν και ολόκληρα websites και Instagram profiles που έχουν έτοιμες πόζες μοντέλων σε φωτογραφίες πολύ σωστά τραβηγμένες. Επομένως, δεν μπορεί να χρεώσουν πολλά λεφτά μέσω zoom. Σαφώς είναι καλύτερο να γίνεται από κοντά το μάθημα για να υπολογίζεις διαστάσεις, το χρώμα του δέρματος, κ.ά.

Από τότε που επέστρεψα δεν είχαν αλλάξει πολλά, παρά μόνο ότι τα καβαλέτα ήταν τοποθετημένα στις σωστές αποστάσεις και οι ζωγράφοι φορούσαν μάσκες. Δεν είδα να υπάρχει ούτε διαφορά στον αριθμό των μαθητών, ούτε στο να νιώθουν αποξενωμένοι.

Από τα μέσα Ιανουαρίου έχω την κάρτα ανεργίας επομένως δεν δικαιούμουν κάποιο επίδομα κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Ευτυχώς είχα κάνει καλό μπάτζετ, είμαι φειδωλός άνθρωπος και ήμουν αρκετά άνετα για τα δικά μου δεδομένα, για να μην αγχώνομαι στην καραντίνα.

Όσον αφορά το ‘support the art workers’, υπήρχε από πάντα αυτό το θέμα με τους ζωγράφους. Γνωρίζω πολλούς που είναι και εγγεγραμμένοι στο Εικαστικό επιμελητήριο, δηλαδή θα πάρουν και σύνταξη σαν καλλιτέχνες, και τους ρωτάνε συχνά “Ποια είναι η κανονική σου δουλειά, αυτό είναι χόμπι;”.

Υπάρχει μια τέτοια νοοτροπία που θεωρώ ότι είναι θέμα παιδείας το πως βλέπει ο καθένας τον καλλιτέχνη, αν τον βλέπει σαν χομπίστα ή σαν επαγγελματία. Δεν ξέρω γιατί δεν έχει περάσει τόσο στην συνείδηση του ευρέως κοινού ότι κάποιος που είναι ζωγράφος, και ας μην πουλάει πίνακες με 100.000 ευρώ αλλά πιο φτηνά, μπορεί να βιοπορίζεται απ’αυτό. Έχω την εντύπωση ότι στο Λονδίνο δόθηκε ένα σεβαστό ποσό σε όλους τους καλλιτέχνες, μουσικούς ζωγράφους,κλπ. από την κυβέρνηση σαν επίδομα. Είναι βέβαια και υποκειμενικό αυτό που αναφέρω, μιας και ήμουν οικονομική μετανάστρια κρίσης.

Δεν θεωρώ ότι το επάγγελμα είναι βιώσιμο στην Ελλάδα. Σε ένα 3ωρο θα βγάλεις 25 ή 35 ευρω στην καλύτερη εκτός και αν δουλεύεις one on one με τον καλλιτέχνη και διαπραγματευτείς την τιμή. Σε ένα ουτοπικό σενάριο που είσαι ο καλύτερος και πηγαίνεις σε όλες τις σχολές της Αθήνας και είχες φτιάξει και το πρόγραμμά σου έτσι, τότε ναι. Μπορείς να ζήσεις από αυτό πιστεύω. Δεν ισχύει όμως αυτό σε καμία περίπτωση.

Βαγγέλης, κλόουν-ανιματέρ

Έχω πάνω από 13 χρόνια στον χώρο. Όπως κάθε ελεύθερος επαγγελματίας πάντα σε τρομάζουν οι νεκρές περίοδοι, αυτό βέβαια με τα χρόνια έσβησε, μιας και χτίστηκε το πελατολόγιο. Το τελευταίο πάρτι που έκανα πριν την πρώτη καραντίνα ήταν σε αποκριάτικη γιορτή σχολείου, στις 23 Φεβρουαρίου.

Ακυρώθηκε οτιδήποτε είχε σχέση με τις Αποκριές από εκεί και έπειτα. Για εμάς η παύση έγινε πολύ νωρίτερα. Δόθηκε κρατική εντολή σε όλους του δήμους και κοινότητες να μην γίνουν εκδηλώσεις. Ο κόσμος είχε ήδη φοβηθεί, οπότε δεν γίνονταν ούτε μεμονωμένα πάρτι σε σπίτια.

Σε προσωπικό επίπεδο, χάρηκα γιατί ξεκουράστηκα όσο δεν είχα ξεκουραστεί τα τελευταία 10 χρόνια. Σε επαγγελματικό επίπεδο, παρά το ότι είναι το βασικότερο κομμάτι του εισοδήματός μου, πρέπει να βάλω έναν αστερίσκο και να πω ότι έχω κι άλλα παρακλάδια επιχειρήσεων που ασχολούμαι. Αλλιώς, επιχειρηματικά τώρα ήταν το απόλυτο μηδέν.

Αν δηλαδή 10 μαγαζιά υπολειτουργούσαν, εγώ δεν λειτουργούσα και ακόμη είμαστε αποκλεισμένοι μέχρι κάποιο βαθμό, και την περίοδο που απαγορεύονταν οι συναθροίσεις άνω των 10 ατόμων. Ποιο παιδικό πάρτι είναι κάτω από 10 παιδιά;

Το πρώτο παιδικό πάρτι σε σπίτι που πήγα μετά, ήταν στις 13 Ιουνίου. Είμαστε ένας κλάδος που είναι πολύ δύσκολο να τηρηθούν τα μέτρα. Πώς θα εξηγήσεις σε ένα παιδάκι που έρχεται να σου πει ότι σ’αγαπάει και να σε αγκαλιάσει ότι πρέπει να τηρήσει τις αποστάσεις και άρα να το απομακρύνεις; Δεν είναι και ό,τι καλύτερο για την ψυχολογία του παιδιού κιόλας. Δεν έχουμε να κάνουμε με ενηλίκους, πρέπει να το εξηγούμε πολύ όμορφα ώστε να το καταλάβουν και να μην στεναχωρηθούν.

Το κάνουμε φυσικά, προσέχουμε, πάμε με μάσκες στα πάρτι και στο πρόγραμμα, πριν ξεκινήσουμε, μοιράζουμε στα παιδιά απολυμαντικά μαντηλάκια για να σκουπίσουνε τα χέρια τους.

Το δικό μας επάγγελμα σίγουρα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί διαδικτυακά, και πάλι καλά δεν έχει ζητήθεί μέχρι στιγμής. Πρέπει να έχεις επαφή με το παιδί. Κανόνες ειδικοί για το επάγγελμά μας δεν έχουν δοθεί. Πάμε με τα όσα λένε στην τηλεόραση και γνωρίζουμε.

Θεωρώ ότι μέσα απ΄όλο αυτό έχει βγει το καλό ότι τηρούνται κάποια μέτρα υγιεινής που θα έπρεπε να γίνονται έτσι κι αλλιώς. Κατηγορώ τον εαυτό μου που δεν έδινα από πριν μαντηλάκια στα παιδιά και να εξηγήσω πώς να καθαρίσουν τα χέρια τους. Δεν θα έπρεπε να φτάσουμε σε υπερβολές, σε όλα να τηρούμε ένα μέτρο.

Τόλης, street performer

Ήρθα από τα Γιάννενα στην Αθήνα για να κάνω ζογκλερικά το 2016. Είχα φύγει και νωρίτερα από το σπίτι μου, μιας και η οικογένειά μου ήταν αρνητική προς τις επιλογές μου. Από τα πρώτα μου επαγγέλματα ήταν στην οικοδομή, τα πλακάκια και τα μάρμαρα. Για προσωπική μου ευχαρίστηση έκανα διάφορες πολεμικές τέχνες. Όλα ξεκίνησαν από το Kung Fu και από την ενέργεια και την όρεξη που μου προσέφερε. Μου έχει δώσει απίστευτη δύναμη και δεν θα μπορούσα να έχω ζήσει την ζωή που έχω κάνει, χωρίς αυτό. Δίδασκα και σε κάποιες σχολές ανά περιόδους. Έτσι το συνδύασα με τα ζογλερικά, τα οποία μου άρεσαν από μικρό παιδί.

Είμαι αυτοδίδακτος και ασχολούμαι με αλυσίδες με φωτιά και κυρίως κοντάρι, πάλι με φωτιά. Ήταν και λίγο στην γενιά μου που έπαιζαν τα παιδιά της γειτονιάς στον δρόμο και τις αλάνες που βρισκόμασταν. Με την πρώτη κρίση που ήρθε, σταμάτησα να εργάζομαι στην οικοδομή. Ζορίστηκα εκεί και το γύρισα σε χειροτεχνίες με σύρματα, όπου δημιουργώ συνήθως δράκους.

Όταν με ρωτάνε τι δουλειά κάνω, τους λέω ότι γυρνάω φωτιές και φτιάχνω δράκους. Πήγαινα σε νησιά σεζόν και προσπαθούσα να συνδυάσω και τα δύο, αλλά δεν έβγαινε χρονικά. Ξεκίνησα από Σύβοτα Θεσπρωτίας σε πλατείες, Λευκάδα, Καλαμάτα, Καβάλα. Αθήνα δουλεύω μόνο σε φανάρια, και όχι σε όλα εννοείται. Υπάρχουν πολλοί καλοθελητές που καλούν την αστυνομία για να σε σταματήσουν. Έχω μάθει να χειρίζομαι τους αστυνομικούς, παρά τον λεκτικό υποβιβασμό τους. Εκείνη την στιγμή που προσπαθείς να προσφέρεις χαρά στον άνθρωπο, σου την χαλάνε άλλοι.

Προσπαθώ να παροτρύνω και τους νέους performers να το παλεύουν, και όλο και κάποιος με καλή διάθεση θα δώσει κάτι λίγο, γιατί το πρόβλημα είναι όποτε πάνε σε διάφορα φανάρια τους διώχνουν συνήθως ζητιάνοι. Έχουν μοιράσει κατά κάποιο τρόπο τα φανάρια και τις ώρες τους.

Προσωπικά, έχω και εγώ το ‘φανάρι μου’ και την ‘πλατεία μου’ στο κέντρο της Αθήνας, και αντίστοιχα υποστηρικτές. Κινούνται πολλοί στα φανάρια που δεν έχουν πραγματική ανάγκη να το κάνουν αυτό και πολλές φορές στήνουν ενέδρες. Για παράδειγμα, πέρσι χτύπησαν έναν Μπαγλαντέζο μια ομάδα Αλβανών για τα φανάρια. Έχω ‘φάει’ και εγώ τις πέτρες μου.

Στον δρόμο πρέπει να είσαι ταυτόχρονα και σκληρός και γλυκός, μια τέτοια διπολικότητα. Έχεις από τη μία την αγριάδα και τον φόβο μη σε φάει το μηχανάκι ή το αυτοκίνητο, που δεν τηρούν τις διαβάσεις, ή μην βγει κάποιος σαλταρισμένος από το αμάξι, αλλά από την άλλη πρέπει να είσαι και καλός. Έχουν μείνει ελεύθερα τα φανάρια στο Χίλτον, όπου εκεί μαζεύονται πάρα πολλοί παίχτες και είμαστε συνήθως σε συνεργασία μεταξύ μας, άγραφος νόμος.

Με την πρώτη ολική απαγόρευση του Μαρτίου φάγαμε ‘σουτάρισμα’ απ’ όλα αυτά. Έπαιζα μέχρι και την τελευταία μέρα. Κλείσανε οι δρόμοι, ενώ ήταν περίοδος να φύγω για σεζον.

Πάλι καλά έχω παρέα τον σκύλο μου, τον Βλάσση, όπου ήταν πάντα μια καλή δικαιολογία να βρίσκομαι έξω και δεν με σταμάταγαν οι Αρχές. Με την καραντίνα χρεωθήκαμε αρκετά, με ενοίκια κλπ, μου δανείσαν λεφτά φίλοι μου, οι οποίοι ήρθαν από μόνοι τους και με βρήκαν. Με στήριξαν πολύ τα αυτόνομα κοινωνικά συσσίτια τα οποία επιχείρησαν να κλείσουν 1-2 φορές.

Το κράτος θέλει να περνάνε όλα από τα χέρια τους, αλλά αν δεν είχα φίλους να με στηρίξουν και έμενα ξαφνικά στον δρόμο λόγω της πανδημίας, θα μου ζήταγαν πολλά χαρτιά τα οποία δεν θα προλάβαινα να βγάλω, μιας και οι οργανισμοί υπολειτουργούσαν και έπαιρναν αναβολή οι αιτήσεις. Μαζεύαμε από εδώ κι από εκεί πράγματα και τα μοιραζόμασταν μεταξύ μας.

Στον Σταθμό Λαρίσης που υπήρχε συσσίτιο, έβλεπα την κατάσταση των ανθρώπων και των αστέγων και ένιωθα ότι υπήρχε κάθε είδους αρρώστιας εκεί. Είσαι με το “ένα πόδι στον τάφο”, που είναι απειλή στην δημόσια υγεία, και σου ζητάνε χαρτιά για να σου δώσουν φαγητό. Επομένως, ούτε από το κράτος δεχτήκαμε στήριξη, ούτε από την περισσότερη μερίδα ανθρώπων. Αναφέρομαι στους ανθρώπους γενικά, διότι έχω παρατηρήσει ότι θα δώσουν πολύ πιο εύκολα σε κάποιον τοξικομανή, παρά σε κάποιον performer.

Όταν παίζω, το κάνω για τους λίγους. Για τον έναν εκείνο που παλεύει την μαυρίλα μέσα του. Έχω παρατηρήσει πολλοί αθλητές μου δίνουν λεφτά, γιατί νιώθω ότι αναγνωρίζουν τον πόνο που δίνω σ’ αυτό που κάνω. Αλλά αυτό που δεν θα ξεχάσω ποτέ, είναι όταν ένα μικρό κοριτσάκι σε ένα φανάρι πήδηξε από το παράθυρο του αμαξιού για να έρθει να με πάρει αγκαλιά.