Τα πιο εντυπωσιακά κτίρια του φετινού Open House

Πάνε τρία χρόνια από τότε που βρεθήκαμε τελευταία φορά με το χάρτη του Open House στα χέρια, να τριγυρνάμε το κέντρο και τα προάστια, ψάχνοντας τα μικρά και μεγάλα διαμάντια της αρχιτεκτονικής στην πόλη μας, σαν κυνήγι χαμένου θησαυρού. Η πανδημία δεν άφηνε πολλά περιθώρια για ξεναγήσεις σε κλειστούς χώρους, ειδικά εάν μιλάμε για μια διοργάνωση που παραδοσιακά διεξάγεται μονάχα δύο μέρες και συγκεντρώνει χιλιάδες κόσμου έξω απ’ τα κτίρια, λειτουργώντας με σειρά προτεραιότητας.

Τα πράγματα βαίνουν πλέον καλύτερα, ή έστω πιο διαχειρίσιμα, σε σχέση με την πανδημία, οπότε η διοργανωτική ομάδα του Open House Athens σηκώνει ξανά μανίκια: στις 9 και 10 Απριλίου, πάνω από 50 κτίρια ανοίγουν τις πόρτες τους στο κοινό για δωρεάν ξεναγήσεις, παράλληλα με άλλες θεματικές δράσεις που είναι στο πρόγραμμα. Σε κάθε κτίριο της λίστας, εθελοντές θα περιμένουν τους επισκέπτες, οργανώνοντας τουρ σε ολιγομελή γκρουπ ανά μισή ώρα.

Κτίρια ιστορικά και σύγχρονα, κτίρια μοντέρνα, μίνιμαλ ή νεοκλασικά, κτίρια του Ernst Ziller και του Ιωάννη Δεσποτόπουλου, διαμερίσματα και χώροι εργασίας, ξενοδοχεία, πρεσβείες, βίλες και επαύλεις αποκαλύπτουν την ομορφιά τους. Η πόλη μετατρέπεται σε ένα απέραντο μουσείο, εκθέτοντας τη γοητεία που κρύβεται πίσω από την προσόψεις: η αρχιτεκτονική δεν είναι απλά γραμμές και όγκοι, είναι βιωμένος χώρος και συναισθήματα.

Συγκεντρώσαμε τα κτίρια που δεν πρέπει να χάσεις στο Open House 2022.

Προσφυγικά Αλεξάνδρας

Βρίσκονται σταθερά στα πιο περιζήτητα της διοργάνωσης και όχι άδικα: οι 8 αυστηρές πολυκατοικίες που φέρουν στο σώμα τους σφαίρες από τα Δεκεμβριανά και παραπλανούν για αδιάφορα κτίρια (κυρίως λόγω του ότι ποτέ δεν συντηρήθηκαν), κρύβουν τόση ιστορία όσο και αρχιτεκτονική μαστοριά. Οικοδομήθηκαν τη δεκαετία του ’30 με τη μέριμνα του ελληνικού κράτους και την υπογραφή των Λάσκαρη και Κυριακού, δίνοντας μια γενναία ανάσα στο στεγαστικό πρόβλημα των προσφύγων.

Η παραγκούπολη που είχε ανεγερθεί από τους Μικρασιάτες έναντι του γηπέδου αντικαταστάθηκε τότε από ένα πρωτοποριακό δείγμα μοντερνισμού, το οποίο εφάρμοζε απόλυτα τις πρακτικές αξίες του Bauhaus: 228 διαμερίσματα, όλα έκτασης 55 τ.μ. με ένα ή δύο υπνοδωμάτια, κουζίνα και λουτρό, εμπεριέχονταν στους όμοιους, λιτούς όγκους των κτιρίων, ενώ ο ενδιάμεσος χώρος χρησίμευε για συνδιαλλαγή και επικοινωνία.

Ο Δημήτρης Ευταξόπουλος είναι ένας από τους ανθρώπους που ζει ακόμη σε ένα από τα διαμερίσματα των πίσω πολυκατοικιών, κρατώντας σθεναρή αντίσταση στην απαλλοτρίωση που επεδίωξε το κράτος ανά περιόδους. Σε κάθε Open House ανοίγει την πόρτα της οικίας του στο κοινό.

Στην οδό Κορωνείας 25-30 Γ’ και Δημητσάνας.

Πρεσβεία Ιταλίας

View this post on Instagram

A post shared by Open House Athens (@openhouseathens)

Τα κτίρια όπου εδρεύουν οι πρεσβείες επιφυλάσσουν πάντα έναν ανίκητο συνδυασμό για τον επισκέπτη: έχουν αφενός την αίσθηση του άδυτου, του «απόρθητου κάστρου» που επιτέλους σου αποκαλύπτει όσα φανταζόσουν ότι έκρυβε πίσω από την πόρτα του, και αφετέρου είναι –προφανώς– εξαιρετικά αρχιτεκτονικά έργα, κτίρια στα οποία μπορείς να κάθεσαι με τις ώρες και να θαυμάζεις τις λεπτομέρειες.

Η περίπτωση της Πρεσβείας της Ιταλίας, που παρουσιάζεται πρώτη φορά σε Open House, φέρει ακόμη ένα προσόν: είναι έργο του Ernst Ziller που οικοδομήθηκε το 1875 αρχικά ως κατοικία επιφανών – πρώτα του επιχειρηματία Στέφανου Ψύχα (γι’ αυτό λεγόταν Μέγαρο Ψύχα) κι έπειτα του πρίγκιπα Νικολάου με τη μεγάλη δούκισσα της Ρωσίας, Ελένη Βλαδιμήροβνα, έως το έτος 1922 που εκδιώχθηκε η βασιλική οικογένεια.

Ένα κομψό διαμάντι του εκλεκτικιστικού ρεύματος, λίγα μέτρα από την πλατεία Συντάγματος.

Στην οδό Σέκερη 2, στο Κολωνάκι.

Εστιατόριο Delta στο ΚΠΙΣΝ

«Delta είναι το τέταρτο κεφαλαίο γράμμα του ελληνικού αλφάβητου, ένα τρίγωνο δηλαδή με τρεις πλευρές σε απόλυτη αρμονία· ακριβώς όπως το εστιατόριο Delta», αναφέρει το βασικό μότο του πρότζεκτ. Ένα εστιατόριο που προκάλεσε πολλαπλούς οργασμούς στους εραστές της υψηλής γαστρονομίας, ένας χώρος που ολοκλήρωσε το όραμα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στο Κέντρο Πολιτισμού, σε συνεργασία με την επίλεκτη ομάδα του Δειπνοσοφιστήριον, δε θα μπορούσε παρά να ξεκινάει από το χέρι του αρχιτέκτονα.

Ελληνικότητα, διαχρονικότητα και φιλοξενία ήταν το τρίπτυχο που αναφερόταν στο brief προς το γραφείο Kois Architecture και συγκεκριμένα τον Στέλιο Κόη, που ανέλαβε το πρότζεκτ. Ένας ανεστραμμένος κήπος κρέμεται από ψηλά, το βλέμμα ταξιδεύει απρόσκοπτα λόγω της γυάλινης πρόσοψης και το σώμα αφήνεται σε ένα ταξίδι με δραματική ατμόσφαιρα. Έργα τέχνης κοσμούν τον όροφο (σε συνεργασία με το πρόγραμμα Artworks), ενώ δεν υπάρχει λεπτομέρεια που να μην είναι κατασκευασμένη κατόπιν παραγγελίας – από τα σκεύη και τα εργαλεία σερβιρίσματος έως τα μαχαιροπήρουνα.

Κυριολεκτικά και μεταφορικά, το εστιατόριο αποτελεί το επιστέγασμα ενός πρωτοποριακού τοπόσημου.

Εντός του Κέντρου Πολιτισμού – Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος».

Γραφείο Ιωάννη Δεσποτόπουλου – Ατελιέ Άγγελου Μπράτη

Ελάχιστα είναι τα ολοκληρωμένα έργα που κληροδότησε στην πρωτεύουσα ο ανανεωτής Ιωάννης Δεσποτόπουλος, ο μόνος από τους αρχιτέκτονες της χώρας που βρέθηκε στα θρανία της Βαϊμάρης και –κατά πώς λέγεται– υπήρξε σπουδαστής του Walter Gropius, που θεμελίωσε διεθνώς το κίνημα Bauhaus. Στη συμβολή των οδών Σουηδίας και Αναπήρων Πολέμου, στο Κολωνάκι, ο εμβληματικός αρχιτέκτονας έφτιαξε το σπίτι και το εργαστήριό του, ενώ ο χώρος παραμένει έως σήμερα σχετικά αυτούσιος, στα χέρια πλέον του διάσημου σχεδιαστή μόδας Άγγελου Μπράτη.

Το αρχιτεκτονικό γραφείο και πλέον ατελιέ αποπνέει καθαρά τις αρχές του Le Corbusier, δηλαδή του μοντερνισμού: ανοιχτοί, ενιαίοι χώροι σε δύο επίπεδα (ισόγειο και υπόγειο), που προτάσσουν την πρακτικότητα. Είναι εξοπλισμένοι με design έπιπλα που σχεδίασε ο Δεσποτόπουλος, ακολουθώντας και πάλι τη λογική “form follows function”. Το ξύλο κυριαρχεί στο χώρο, καθώς εγγράφεται με λεπτότητα και ζεστασιά πάνω στο λευκό των τοίχων.

Ο Δεσποτόπουλος λειτούργησε αυτό το γραφείο έως το θάνατό του, το 1992.

Θα το βρεις στην οδό Αναπήρων Πολέμου 7.

Παιδιατρείο The Apple Tree

Το studiomateriality είναι ένα αρχιτεκτονικό γραφείο που ιδρύθηκε το 2016 κι αποπνέει πολύχρωμη φρεσκάδα: αποτελείται από μια ομάδα νέων αρχιτεκτόνων, που έχει χαρίσει μέχρι σήμερα μερικούς από τους πιο funky χώρους στην πόλη, με μότο “a little bit of happiness in this fucking world”. Το χαρακτηριστικό ιδίωμα της υπογραφής τους είναι ότι αγαπούν να αναμειγνύουν δουλειά με διασκέδαση, αισθητική με λειτουργικότητα, έτσι που τα έργα τους παραπέμπουν στη σφαίρα του ονειρικού και την αγνότητα της παιδικής χαράς.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το παιδιατρείο που ολοκλήρωσαν τέλη του 2020 στο Κουκάκι. Έμπνευση αποτέλεσε το μήλο και το γνωστό αφήγημα «ένα μήλο την ημέρα, τον γιατρό τον κάνει πέρα»: με αυτή τη διάθεση παιδικότητας προσέγγισαν την ανάθεση και έπλασαν έναν μικρό παράδεισο. Το χρώμα και οι αντιθέσεις που ρέουν σαν χείμαρρος στο χώρο προκαλούν την πρώτη έκπληξη, ενώ τοίχοι αναρρίχησης και άλλα –ενταγμένα στην ταυτότητα του χώρου– παιχνίδια καλούν τους μικρούς επισκέπτες να αναλάβουν δράση.

Ένα παιδιατρείο που πραγματικά χαίρεσαι να επισκέπτεσαι.

Θα το βρεις στην οδό Οδυσσέα Ανδρούτσου 37.

10AM Lofts

Δύο ψηλοτάβανοι όροφοι των 190 τετραγωνικών μέτρων έκαστος επί της λεωφόρου Κωνσταντινουπόλεως ανατέθηκαν διαδοχικά (ένας το 2015 και ο άλλος το 2018) στο γραφείο Gavalas Ioannidou Architecture από την εταιρία 10AM. Μέσα στο κέλυφος ενός πρώην βιομηχανικού κτιρίου αποκαλύπτεται πλέον ένας υψηλής αισθητικής πολυχώρος για διαφορετικές χρήσεις, όπως γυρίσματα, φιλοξενία εκδηλώσεων κ.ά.

Το αποτέλεσμα πραγματικά κόβει την ανάσα. Η ομάδα επανέφερε τους τσιμεντένιους τοίχους και τα ταβάνια στην αρχική τους μορφή, χρησιμοποίησε τζάμι για να διαχωρίσει τους χώρους, όπως και υαλότουβλα, αφήνοντας ατόφιο το πλούσιο φως να διαχέεται στους ορόφους, ενώ μια σκάλα-κόσμημα, επιβλητική και σιδερένια με την αίσθηση της σκουριάς ενώνει τα δύο επίπεδα, οδηγώντας παράλληλα προς το υπόγειο – έναν χώρο σε κόντρα-ρόλο με τους άλλους δύο, υποφωτισμένο και μυστήριο. Μικρά παρτέρια προσθέτουν ζωντάνια σε διάφορα σημεία.

«Στόχος μας ήταν να διατηρήσουμε την αρχική δομή του κτιρίου: να αφαιρέσουμε, αντί να προσθέσουμε», αναφέρει η ομάδα. «Πρόκειται για έναν χώρο που δημιουργεί συναισθήματα, έναν χώρο για τέχνη ή έναν χώρο ο οποίος αποτελεί από μόνος του έργο τέχνης».

Στην οδό Κωνσταντινουπόλεως 82, στον Κεραμεικό.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

DESIGN

7 από τα πιο σημαντικά βιομηχανικά τοπόσημα της Αθήνας

Το OneCity είναι ο νέος οδηγός της Αθήνας. Γειτονιές, πρόσωπα, εστιατόρια και street food, τάσεις και αφίξεις σε διασκέδαση και πολιτισμό. Ό,τι συμβαίνει στην πόλη βρίσκεται στο OneCity by OneMan!