Αυτό έλειπε, να μη γιορτάσουν οι Tindersticks στην Ελλάδα τα 30 τους

Ήξερε όμως από τα σκαριά της περιοδείας για τις τρεις δεκαετίες του συγκροτήματος ότι δεν υπήρχε περίπτωση να μην συμπεριλάβει ειδικά τη χώρα μας σε αυτή τή, για ευνόητους λόγους, μείζονος σημασίας συναυλιακή γιορτή, 27 χρόνια μετά το επί σκηνής αθηναϊκό ντεμπούτο τους στο Ρόδον – θα ακολουθούσαν από τα «αλώνια» των secret gigs μέχρι τα «σαλόνια» του Ηρωδείου.

«Ήταν πολύ σημαντικό για μένα να έρθουμε στην Ελλάδα» λέει. «Αυτές οι συναυλίες έχουν μια επιπλέον βαρύτητα, θα είναι οι τελευταίες της περιοδείας».

Στον απόηχο της κυκλοφορίας της λαχταριστής και χορταστικής best of συλλογής Past Imperfect: The Best of Tindersticks ’92-’21, αλλά και του soundtrack για το Stars at Noon (άλλη μία ταινία της Claire Denis για την οποία ο Stuart και η ομήγυρή του υπογράφουν το soundtrack), και με αφορμή τις επικείμενες συναυλίες σε Αθήνα (30-31 Οκτωβρίου) και Θεσσαλονίκη (1 Νοεμβρίου) ο βαρύτονος αισθηματίας μίλησε στο OneMan, και μεταξύ άλλων ξεδιάλυνε και τη μεγαλύτερη παρανόηση που, καλώς ή κακώς, έχει επικρατήσει γύρω από τα έργα και τις ημέρες του, αλλά και κυρίως το ποιόν του.  

Something Like Rain

Stuart, έχεις κάτσει ποτέ να μετρήσεις πόσες φορές έχουν παίξει οι Tindersticks στην Ελλάδα;

Δεν έχω ιδέα. Είναι πολλές, ε; Περισσότερο έχω στο μυαλό μου την αίσθηση ενός μεγάλου ταξιδιού που συνεχίζεται με προορισμό την Αθήνα. Ένα ταξίδι με πρώτη στάση στο Ρόδον πριν από πολλά χρόνια και πιο πρόσφατη την περσινή μας συναυλία στο Ηρώδειο. Έχω την αίσθηση του ταξιδιού στο σύνολό του και όχι τις επί μέρους λεπτομέρειες των τελευταίων 30 ετών. Η σχέση μου με την Ελλάδα είναι σαν φωτιά που καίει σταθερά χωρίς να κινδυνεύει κανείς από τους δυο μας.

Αναρωτιέμαι αν υπάρχει στην εξίσωση και μία αίσθηση επιστροφής στο σπίτι κάθε φορά που παίζεις ζωντανά σε ένα τόσο γνώριμο σου τόπο όσο είναι η Αθήνα, κάτι δηλαδή που να ισοφαρίζει την έλλειψη της έκπληξης μπροστά στο καινούργιο βίωμα.

Όταν ξεκινήσαμε, ήμασταν έξι τύποι που δεν είχαν φύγει ποτέ από το Ηνωμένο Βασίλειο. Μεγαλώνοντας δεν είχαμε στο μυαλό μας την ιδέα ότι θα φύγουμε κάποτε όχι απλά από τη χώρα αλλά και από το Νότιγχαμ. Νομίζω λοιπόν πως όταν κάποιοι μας ζήτησαν να πάμε και να παίξουμε τη μουσική μας σε άλλες χώρες, ήταν σοκαριστικό για εμάς. Δεν το πιστεύαμε ότι μπορούσαμε να σχετιστούμε με κόσμο γεννημένο τόσο μακριά από εμάς εξαιτίας περισσότερο μιας συνολικής αίσθησης που απορρέει από τη μουσική μας και όχι τόσο συγκεκριμένα για τους στίχους ή τις συνθέσεις μας.

Ειλικρινά όλο αυτό μας έπιασε εξαπίνης. Για κανέναν από εμάς δεν αποτελούσε ρεαλιστικό σενάριο. Υπάρχουν, δε, κάποιοι συγκεκριμένοι τόποι, όπου η μουσική μας άγγιξε τον κόσμο τόσο βαθιά, ώστε το σοκ που περιγράφω ήταν ακόμη μεγαλύτερο. Είναι κάτι που έχω συζητήσει πολλές φορές με την Κλερ Ντενί. Και την ίδια απασχολεί το πώς μία γυναίκα 70 ετών που έχει γεννηθεί στην Αφρική, μπορεί να βιώσει την ίδια συγκίνηση για το ίδιο πράγμα με έναν άντρα 20 χρόνια νεότερο που γεννήθηκε και μεγάλωσε πχ σε μια βιομηχανική πόλη του Ηνωμένου Βασιλείου. Κι όμως συμβαίνει. Κάθε φορά που το σκέφτομαι, με αφήνει άφωνο.

Η μακροημέρευση των Tindersticks περνούσε, έστω και ως ευσεβής πόθος, από το μυαλό σου όταν κάνατε τα πρώτα σας βήματα πίσω στις αρχές των 90s; Φανταζόσουν ότι θα συνέχιζες να γράφεις μουσική, να κυκλοφορείς δίσκους και να παίζεις ζωντανά ακόμη και μετά από 30 χρόνια;

Νομίζω ότι η μεγαλύτερη έκπληξη για μένα σε αυτά τα 30 χρόνια είναι ότι έχουν υπάρξει δύο υπέροχες εκδοχές του συγκροτήματός μας. Η πρώτη δημιουργήθηκε σε μεγάλο βαθμό κατά τύχη, από ένα τσούρμο αντρών που βρίσκονταν σε παρόμοια στάδια στις ζωές τους. Συνέβη κάτι μαγικό, μας εξέπληξε όλους και όταν έφτασε στο τέλος του σκέφτηκα ότι αυτό ήταν, δεν έχει άλλο., τι θα κάνω τώρα; Δεν περίμενα ότι θα γνωρίσω εντελώς τυχαία τον Dan McKinn και τον Earl Harvin και ότι η σχέση μας θα εξελισσόταν σε κάτι εξίσου δυνατό, κατά τη γνώμη μου, με το πρώτο line-up της μπάντας.

Γενικά όμως στην αρχή δεν νομίζω ότι σκέφτεται κάποιος μακροπρόθεσμα. Για μένα σημασία έχει πάντα η ιδέα που κυριαρχεί στο μυαλό μου την εκάστοτε περίοδο και με ωθεί να κάνω ένα βήμα μπροστά. Μετά γεννιέται μία άλλη ιδέα και κάνω ένα ακόμη βήμα. Ώσπου φτάνεις να συνειδητοποιήσεις ότι όλες αυτές οι ιδέες, όλα αυτά τα βήματα αποτελούν κομμάτια ενός παζλ, και όλα μαζί οδηγούν στη δημιουργία ενός άλμπουμ ή ενός σάουντρακ. Ώσπου κάποια στιγμή, κοιτώντας πίσω, καταλαβαίνεις ότι έχεις διανύσει μια μεγάλη απόσταση. Έτσι ήταν τα περασμένα 30 χρόνια για μένα. 

Όντως αισθάνεσαι ότι μέχρι σήμερα έχεις ηγηθεί δύο διαφορετικών Tindersticks;

Η νέα μπάντα έχει αλλιώτικη προσωπικότητα. Είναι εύκολο για κάποιον να πει ότι ο Stuart, ο Neil (Fraser) και ο David (Leonard Boulter) είναι οι παλιοί, είναι εκεί από την αρχή, οπότε ελέγχουν απόλυτα τη μπάντα. Είναι παντελώς αναληθές. Ο Dan και ο Earl έχουν επηρεάσει ριζικά τον τρόπο που ακούμε τη μουσική, τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τη μουσική, τον τρόπο που μιλάμε για τη μουσική. Είναι θεμελιώδης η διαφορά των δύο εκδοχών των Tindersticks. 

Ο τρόπος που προσεγγίζεις τη σύνθεση αντικατοπτρίζει κατά κύριο λόγο το πώς αισθάνεσαι ή, αν προτιμάς, το πώς είσαι ως άνθρωπος ή έχει να κάνει και με αντικειμενικές συνθήκες γύρω σου; Όπως για παράδειγμα τα τελευταία δύο χρόνια με την πανδημία;

Είναι μια λεπτή ισορροπία. Δεν νομίζω ότι μπορείς να αποφύγεις τη σχέση σου με τον κόσμο που σε περιβάλλει, όμως η μουσική κατά κάποιο τρόπο πρέπει να λειτουργεί σαν διαφυγή από την πραγματικότητα. Όταν η δουλειά σου είναι να υλοποιείς τις καλλιτεχνικές σου ιδέες, πρέπει να επιτρέπεις στον εαυτό σου τη μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία, να προσπαθείς να είσαι περιπετειώδης, να αποφεύγεις τη σοβαροφάνεια και να καλοδέχεσαι ακόμη και την ελαφρότητα.

Όλα αυτά είναι απαραίτητα. Προφανώς είσαι και προϊόν των όσων συμβαίνουν γύρω σου. Αλλά αν αφήσεις τις ανησυχίες σου να σε κυριεύσουν, κατά τη γνώμη μου γίνεται πολύ δύσκολο να δημιουργήσεις. Πρέπει να καταπολεμάς τα άγχη σου για να δημιουργήσεις έναν ονειρικό κόσμο. Ακόμη κι αν μεταχειρίζεσαι δύσκολα ζητήματα σε μια ιδέα σου. 

«Περισσότερο έχω στο μυαλό μου την αίσθηση ενός μεγάλου ταξιδιού που συνεχίζεται με προορισμό την Αθήνα. Ένα ταξίδι με πρώτη στάση στο Ρόδον πριν από πολλά χρόνια και πιο πρόσφατη την περσινή μας συναυλία στο Ηρώδειο».

Τα τελευταία χρόνια ζεις στη γαλλική επαρχία και τα παιδιά σου μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον πολύ διαφορετικό από αυτό που μεγάλωσες εσύ. Σου λείπουν ο θόρυβος και η πολυπολιτισμικότητα του Λονδίνου;

Θα έλεγα ότι αυτό θα ισχύει για πάντα στην περίπτωση μου. Είναι το στοιχείο της ζωής στη μεγάλη πόλη που μου λείπει πολύ. Αυτό το χάος που συναντάω όχι μόνο στο Λονδίνο αλλά και σε πόλεις σαν την Αθήνα ή το Παρίσι. Ξέρω όμως ότι σε μεγάλο βαθμό αυτό που νιώθω πηγάζει από μια γενικότερη νοσταλγία για την εποχή που ήμουν νεότερος, τα παιδιά μου ήταν μια σταλιά κλπ. Πουθενά δεν είναι τέλεια. Πάντα θα θες κάτι που δεν έχεις.

Εδώ που ζω μου λείπει ο θόρυβος, έχω όμως μετατρέψει ένα χώρο σε στούντιο και μπορώ να δουλέψω όποτε και όπως ακριβώς θέλω. Όταν κλείνομαι εκεί και δουλεύω πάνω στις ιδέες μου, αισθάνομαι σαν να αιωρούμαι κάπου πάνω από την Ευρώπη. Δεν έχει να κάνει με το να είσαι στη γαλλική επαρχία, με το να είσαι εδώ ή εκεί. Έχει να κάνει με το να βρίσκεσαι σε ένα ησυχαστήριο που σε προσκαλεί να εξερευνήσεις τις ιδέες σου ελεύθερα.

Στο στούντιο μπαίνεις -και μετά αιωρείσαι, όπως λες- γνωρίζοντας από πριν για ποιο σκοπό θα εργαστείς, αν πχ θα είναι ένα άλμπουμ των Tindersticks ή ένα σάουντρακ, ή το κάνεις καθημερινά, σαν μία διαρκή άσκηση που άλλοτε σε οδηγεί κάπου και άλλοτε δε βγάζει πουθενά;

Είναι κάτι σταδιακό για μένα. Σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτό που κάνω στη ζωή μου έχει να κάνει με μια προσπάθεια μετατροπής ιδεών σε κάτι χειροπιαστό για άλλους ανθρώπους. Να το πω αλλιώς: μπορώ να σκιτσάρω όσο θέλω στο σημειωματάριο μου. Όταν όμως πρόκειται να συναντηθώ με άλλους μουσικούς, είτε μέλη των Tindersticks είτε όχι, ξέρω από πριν για ποιο λόγο θα συμβεί, πηγαίνω προετοιμασμένος, αδημονώ για τα σχόλια τους πάνω στις ιδέες μου.

Γενικότερα, δεν σηκώνω απλά την κιθάρα μου για να κάνω εξάσκηση. Το κάνω γιατί έχω κάτι στο μυαλό μου, το οποίο θέλω να επεξεργαστώ και να προσπαθήσω να το κάνω πιο συγκεκριμένο για να καταλάβω πού θέλει να με πάει και αν έχει νόημα.

Όλα ξεκινάνε από ένα συναίσθημα. Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύω, ή μάλλον ο τρόπος που είμαι ως άνθρωπος. Ακόμη και το σάουντρακ μιας ταινίας για μένα είναι η συναισθηματική μου απόκριση στις εικόνες του σκηνοθέτη και στις συζητήσεις μας. Δεν νομίζω ότι θα τα κατάφερνα αν απλά έλεγα ότι το τάδε πρωί θα γράψω ένα τραγούδι ή το δεινά ένα σάουντρακ. Η συνεργασία μου με την Κλερ Ντενί για παράδειγμα βασίζεται στο πόσο ανοιχτός και προσεκτικός είμαι ακούγοντάς τη να μου περιγράφει πώς νιώθει για τις ιδέες που πραγματεύεται η όποια ταινία της και σταδιακά κάτι γεννιέται από αυτό, αρχίζει να εξελίσσεται. Δεν είναι μια στεγνή, μηχανική διαδικασία. Αν δεν αισθανθώ κάτι, δεν πάω πουθενά. 

Ποιο album των Tindersticks θα έβαζες να ακούσει κάποιος που δεν έχει ιδέα περί τίνος πρόκειται η μπάντα σου;

Αυτή είναι ερώτηση-παγίδα. Ίσως να είναι προτιμότερο να ρωτήσεις τους υπόλοιπους στη μπάντα. Είναι διάφοροι παράγοντες που εξελίσσονται χρόνο με το χρόνο. Ένας από αυτούς είναι η φωνή μου και, όπως καταλαβαίνεις, πρόκειται για κάτι που με αφορά ιδιαίτερα. Όσον αφορά τη φωνή μου λοιπόν είναι οδυνηρό για μένα το να ακούω κάποια από τα πρώτα μας άλμπουμ, παρά το ότι λατρεύω κάποιες ιδέες ή την παραγωγή ή την ενορχήστρωση. Η φωνή μου ήταν απλά ένα κομμάτι μιας συνολικής προσπάθειας.

Δεν είχα ποτέ κατά νου ότι μόνο και μόνο επειδή τραγουδάω, είμαι πιο σημαντικός. Όλα έχουν την ίδια σημασία: Η σύνθεση, η παραγωγή, οι ενορχηστρώσεις, ο τρόπος που τραγουδάω. Όμως ακόμη και όταν πρόκειται για ένα παλιό μας τραγούδι που λατρεύω, σκέφτομαι: Δεν είναι δυνατόν, πώς τραγουδούσα έτσι; Τα τελευταία δέκα χρόνια θεωρώ ότι τα πράγματα είναι καλύτερα, υπάρχει μια πηγαία εναρμόνιση των συνθέσεων με τη φωνή. Κάτι που δεν συνέβαινε παλιότερα. Τόση ώρα όμως δεν έχω απαντήσει στην ερώτηση σου.

Ελπίζω ότι θα το κάνεις.

Ναι, λοιπόν, μια καλή αφετηρία για ένα νέο ακροατή των Tindersticks θα ήταν το άλμπουμ “The Something rain”. Ή το “The Waiting Room”. Είναι δύο πολύ στιβαροί δίσκοι.

Στοιχηματίζω ότι δυσκολεύτηκες πολύ μέχρι να καταλήξεις στο tracklist της best of συλλογής “Past Imperfect”.

Ω, ναι! Το βασικό είναι να αποφασίσεις αρχικά τη δομή μιας τέτοιας συλλογής. Μπορεί, ας πούμε, να ακολουθήσεις χρονολογική σειρά. Κατόπιν τα τραγούδια συναγωνίζονται το ένα με το άλλο ώστε να βρουν μια θέση. Συνειδητοποίησα ότι για να δέσει το σύνολο δεν πρέπει να επιλέξεις μόνο με βάση το ποια θεωρείς ότι είναι τα καλύτερα τραγούδια της κάθε περιόδου.

Μπορεί για παράδειγμα να θεωρώ ότι το καλύτερο τραγούδι των Tindersticks από το ’94-’95 είναι το “She’s gone”, αλλά δεν περιλαμβάνεται στη συλλογή γιατί δεν ήταν η καλύτερή μας ηχογράφηση από εκείνη την περίοδο, κάτι που ισχύει πχ για το “City sickness”, ένα τραγούδι που ποτέ δεν θα ακουστεί καλύτερα απ’ όσο εκείνη τη δεδομένη χρονική στιγμή που το ηχογραφήσαμε. Μπορεί το μεν να είναι πιο δυνατό τραγούδι, το δε όμως έχει τη δυναμική μιας καλύτερης ηχογράφησης.  

Τι να περιμένει λοιπόν το κοινό εδώ από τις επικείμενες συναυλίες σας με συνοδεία ολόκληρης ορχήστρας;

Θα είναι κάτι πρωτόγνωρο για όσους μας έχουν ήδη δει στο παρελθόν. Τον περασμένο Μάιο κάναμε μία επετειακή περιοδεία με ορχήστρα στην Ευρώπη και ήταν πολύ σημαντικό για μένα να έρθουμε στην Ελλάδα. Μπορεί να αργήσαμε λίγο να τα καταφέρουμε, ταυτόχρονα όμως αυτές οι συναυλίες στην Ελλάδα έχουν μια επιπλέον βαρύτητα, θα είναι οι τελευταίες για αυτή τη χρονιά. 

Μετά από 30 χρόνια υπάρχει κάποια παρανόηση γύρω από τους Tindersticks που θα ήθελες να επιτέλους να ξεδιαλύνεις;

Δεν ξέρω. Ότι πίνουμε πολύ; Αλλά σε ποιον δεν αρέσει ένα καλό ποτό μια στο τόσο;

Tindersticks with Orchestra and Guests
Κυριακή 30 & Δευτέρα 31 Οκτωβρίου, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Προπώληση: megaron.gr/ 

Tindersticks with string quartet & friends
Τρίτη 1 Νοεμβρίου, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Προπώληση: viva.gr https://www.viva.gr/tickets/music/tindersticks-with-string-quartet-friends/